Wywiad z dyrektorką Szkoły Podstawowej nr 369 w Warszawie.

DYREKTORKA SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 369 W WARSZAWIE
Czym, według Pani Dyrektor, jest odpowiedzialność zbiorowa?

marzena cybulska: Jest to kara zbiorowa, która według karzącego ma być środkiem dyscyplinującym jakąś społeczność.

Jak w oczach nauczycieli wygląda odpowiedzialność zbiorowa?

Trudno mi na to pytanie odpowiedzieć, ponieważ jako nauczyciel nie stosowałam w klasie odpowiedzialności zbiorowej. Mogę sobie jedynie wyobrazić, że nauczycielowi, który stosuje taką formę dyscypliny, chodzi o to, by uczniowie czuli się wspólnotą, a co za tym idzie, czuli się za siebie nawzajem odpowiedzialni.

Jakie emocje występują u nauczycieli stosujących karę zbiorową?

Wymierzenie jakiejkolwiek kary, u każdego człowieka, budzi emocje. Na pewno nie są to emocje pozytywne. Zapewne rozgoryczenie, żal, ale i złość to emocje, które mogą się pojawiać.

Czy warto stosować odpowiedzialność zbiorową?

Nie, ponieważ każdy powinien odpowiadać za swoje czyny. To po pierwsze. Po drugie, karzący chyba nie do końca zdają sobie sprawę, że stosując odpowiedzialność zbiorową, tak naprawdę kierują na siebie gniew tych, którzy w niesprawiedliwy sposób zostali potraktowani. Karanie grupowe jest metodą najłatwiejszą i z pozoru skuteczną, ale tylko z pozoru. Działa szybko, nie trzeba dociekać prawdy, ale na pewno podważa autorytet nauczyciela, ogranicza zaufanie do niego.

Czy odpowiedzialność zbiorowa jest słuszną metodą karania uczniów?

Jest wiele innych metod, które nauczyciel może wykorzystać. Odpowiedzialność zbiorowa działa tylko na chwilę. Co prawda można poczuć, że odniosło się sukces wychowawczy, ale należy pamiętać też o tym, że możemy w ten sposób doprowadzić np. do wzajemnych pretensji wśród uczniów lub do poczucia krzywdy wśród tych, którzy nie zawinili.

Co innego można zastosować zamiast i czy powinno się z tego korzystać? Jak nauczyciel może zareagować?

Zamiast stosować odpowiedzialność zbiorową lepiej skupić się na tym, aby zapobiegać takim sytuacjom. Może jest to czas, by ustalić na nowo jasne zasady dotyczące zachowania i konsekwencji.

Jakie jest zdanie dyrektora na temat odpowiedzialności zbiorowej?

Moim zdaniem stosowanie kar zbiorowych źle wpływa na wszystkich, bowiem taka kara oducza brania odpowiedzialności w swoje ręce i uczy bezkarności. Jeżeli nie nauczymy młodego człowieka brania odpowiedzialności za swoje czyny, to nie weźmie jej również w dorosłym życiu. Traktując ucznia jako część całości teraz w młodym wieku, to w społeczeństwie dorosłym będzie funkcjonował dokładnie tak samo. Zatem rodzi się pytanie, czy chcemy wychować samodzielnych i odpowiedzialnych dorosłych, czy nie?

Czy dyrektor powinien interweniować, mając informację o stosowaniu odpowiedzialności zbiorowej?

Tak, tylko musi o tym wiedzieć. Jest to na pewno temat do dyskusji w samorządzie uczniowskim. Co zrobić, aby za przewinienia odpowiadali ci, którzy je uczynili, a nie całe klasy. Myślę, że uczniowie są na tyle kreatywni, że wspólnie wymyślą metody, jakie mogą być stosowane w zamian.

Czy odpowiedzialność zbiorowa jest zgodna z prawem?

W Prawie oświatowym nie funkcjonuje pojęcie odpowiedzialności zbiorowej uczniów. Jeżeli nauczyciel wie, kto zawinił, może zastosować przewidziane w przepisach szkoły konsekwencje.

Czy odpowiedzialność zbiorowa częściej jest stosowana w młodszych czy starszych klasach?

Jeżeli jest w ogóle stosowana, to podejrzewam, że częściej w klasach starszych. Maluchy szybciej przyznają się do winy, łatwiej wskazują sprawcę. Natomiast uczniowie klas starszych działają już z większym dystansem, np. nie przyznam się do niczego, a nóż nikt mnie nie widział i nic się nie wyda – takie jest myślenie uczniów klas starszych, stąd podejrzewam nasilenie odpowiedzialności wszystkich w tych klasach.

Czy rodzice mają wpływ na stosowanie lub nie odpowiedzialności zbiorowej?

Mają i otwarcie powinni o tym mówić, a przede wszystkim oczekiwać stosowania innych metod wychowawczych. ©℗

Chcieliśmy wiedzieć, jakie jest zdanie na ten temat naszych rówieśników. Im również zadaliśmy kilka pytań. Takie odpowiedzi padały najczęściej:

nieznane
Wymień inne metody, jakie proponujesz zamiast kar zbiorowych.

Zamiast kary zbiorowej proponuję poszukanie sprawcy i ukaranie go albo zbieranie informacji od uczniów.

Co czujesz, kiedy jesteś ukarany za kogoś innego?

Czuję niesprawiedliwość i smutek bo jestem ukarany za kogoś.

Co czujesz do nauczyciela, który stosuje kary zbiorowe?

Złość.

Co powinni robić uczniowie, kiedy nauczyciel stosuje karę zbiorową?

Odnaleźć sprawcę.

Czy wiesz, co mówią przepisy prawa oświatowego?

W Prawie oświatowym nie istnieje pojęcie odpowiedzialności zbiorowej.

Co myślą Twoi rodzice o odpowiedzialności zbiorowej?

Nie powinna być stosowana.

Czy Twoje dużo starsze rodzeństwo również spotkało się w latach szkolnych z odpowiedzialnością zbiorową?

Moje rodzeństwo doznawało kary zbiorowej głównie w gimnazjum.

Czy zwracasz się do kogoś ze swoim problemem?

Najczęściej NIE.

Ten artykuł ma na celu zwrócenie uwagi na mniejszy lub większy problem w zależności od szkoły. Warto go poruszyć i pokazać, że możemy coś z nim zrobić. Rozmawiajcie z Rodzicami, mówcie im o swoich problemach, idźcie do Pani Dyrektor, Wychowawcy, pani psycholog, pedagog wszędzie tam, gdzie widzicie, że możecie zwrócić się z problemem. Pamiętajcie, że nie jesteście sami i są dorośli, których trzeba poprosić o pomoc. Nie wszyscy dorośli będą obojętni na nasze sprawy tylko trzeba rozejrzeć się wokół – do kogo się zwrócić! ©℗