Na posiedzeniu sejmowej Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży przeprowadzone będzie we wtorek pierwsze czytanie dwóch projektów nowelizujących ustawę Prawo oświatowe złożonych przez prezydenta i posłów PiS. Regulują one m.in. kwestie działalności organizacji i stowarzyszeń w szkołach.
Projekt prezydencki
Projekt prezydencki nowelizacji Prawa oświatowego wpłynął do Sejmu w lipcu 2020 r. Złożenie go prezydent Andrzej Duda zapowiedział w czasie kampanii wyborczej. Zgodnie z nim, działalność wszelkich organizacji i stowarzyszeń na terenie szkoły lub przedszkola będzie wymagać zgody większości rodziców.
Obecnie, zgodnie z obowiązującymi przepisami, w szkole i w placówce oświatowej (np. w przedszkolu) "mogą działać, z wyjątkiem partii i organizacji politycznych, stowarzyszenia i inne organizacje, a w szczególności organizacje harcerskie, których celem statutowym jest działalność wychowawcza albo rozszerzanie i wzbogacanie form działalności dydaktycznej, wychowawczej, opiekuńczej i innowacyjnej szkoły lub placówki". Podjęcie przez nie działalności w szkole lub w placówce wymaga zgody dyrektora szkoły lub placówki, wyrażonej po uprzednim uzgodnieniu warunków tej działalności oraz po uzyskaniu pozytywnej opinii rady szkoły lub placówki i rady rodziców.
Zgodnie z prezydenckim projektem, podjęcie działalności w szkole lub placówce przez stowarzyszenie lub inną organizację wymagać będzie uzyskania nie tylko zgody dyrektora szkoły lub placówki i pozytywnej opinii rady szkoły/placówki lub rady rodziców, ale także zgody większości rodziców dzieci.
Stowarzyszenie lub organizacja zamierzające podjąć działalność w szkole lub placówce będzie musiało bezpłatnie przekazać dyrektorowi tej szkoły lub placówki, w postaci elektronicznej oraz papierowej, prospekt zawierający m.in. prezentację programu działalności wychowawczej lub programu rozszerzającego i wzbogacającego formy działalności szkoły lub placówki, przedstawienie idei wychowawczych prezentowanych przez stowarzyszenie lub organizację.
Dyrektor ma mieć 14 dni na przekazanie rodzicom tego prospektu oraz poinformowanie ich o możliwości wyrażenia zgody albo braku zgody na podjęcie zajęć przez stowarzyszenie lub organizację, a także o skutkach nieprzekazania informacji o zgodzie albo braku zgody. Rodzic będzie miał 7 dni na to, by wyrazić zgodę albo brak zgody w postaci elektronicznej lub papierowej. Nieprzekazanie przez rodzica informacji o zgodzie albo braku zgody oznaczać będzie wyrażenie zgody przez rodzica.
Za uzyskanie zgody rodziców na podjęcie działalności przez stowarzyszenie lub organizację uznawane ma być wyrażenie zgody przez większość rodziców dzieci uczęszczających do szkoły lub placówki. Zgoda może być cofnięta, jeśli cofnie ją większość rodziców. Rodzice będę mogli zmienić zdanie – wyrazić zgodę lub brak zgody – w dowolnym momencie.
Projekt poselski
Propozycje zmiany przepisów dotyczących funkcjonowania w szkołach i przedszkolach organizacji i stowarzyszeń zawiera też projekt autorstwa posłów PiS złożony w Sejmie w ubiegłym tygodniu. Część zawartych w nim zapisów jest powtórzeniem znajdujących się wcześniej w uchwalonej w styczniu tego roku nowelizacji Prawa oświatowego wzmacniającej rolę kuratorów oświaty, następnie zawetowanej przez prezydenta.
Zgodnie z poselskim projektem, dyrektor szkoły lub placówki będzie miał obowiązek z wyprzedzeniem, przed rozpoczęciem zajęć prowadzonych przez stowarzyszenia lub organizacje, uzyskać szczegółową informację o planie działania na terenie szkoły, konspekt zajęć i materiały wykorzystywane na oferowanych zajęciach. Materiały te mają być podstawą do przeprowadzenia przez radę szkoły lub radę rodziców co najmniej 7-dniowych konsultacji wśród rodziców. Sposób przeprowadzenia konsultacji rada ma określić w regulaminie swoje działalności. Dopiero po przeprowadzeniu konsultacji rada będzie mogła wydać swoją opinię. Kompetencje rady zostaną poszerzone o monitorowanie w szkole działalności stowarzyszenia lub organizacji i informowanie o tym rodziców.
Niezależnie od tego, nie później niż na dwa miesiące przed rozpoczęciem zajęć, dyrektor ma przekazać materiały wykorzystywane przez stowarzyszenie lub organizację do realizacji programu zajęć oraz pozytywną opinię rady. Kurator będzie miał 30 dni na wydanie opinii, z tym, że niewydanie opinii w tym terminie będzie uznawane za równoznaczne z wydaniem opinii pozytywnej. Opinia kuratora oświaty nie będzie wymagana w przypadku zajęć organizowanych i prowadzonych: w ramach zadań zleconych z zakresu administracji rządowej, w ramach zadań realizowanych przez Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom. Opinia kuratora nie będzie wymagana także w przypadku zajęć organizowanych i prowadzonych przez organizacje harcerskie.
Udział ucznia w zajęciach prowadzonych przez stowarzyszenia lub organizacje będzie wymagał także pisemnej zgody rodziców niepełnoletniego ucznia lub pełnoletniego ucznia.
Nadzór pedagogiczny nad szkołami niepublicznymi
W projekcie zaproponowano także zmiany przepisów dotyczących m.in. nadzoru pedagogicznego nad szkołami niepublicznymi. Dają one możliwość wydania polecenia przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny osobie prowadzącej niepubliczną szkołę lub placówkę niezwłocznego umożliwienia wykonania czynności z zakresu nadzoru pedagogicznego w szkole lub placówce. Wykonywanie w szkole lub placówce tych czynności powinno rozpocząć się - w myśl projektu - nie później, niż w terminie 7 dni od dnia otrzymania polecenia. Niezrealizowanie polecenia organu sprawującego nadzór pedagogiczny będzie skutkowało wykreśleniem danej szkoły lub placówki z ewidencji.
Edukacja domowa
W projekcie ustawy zaproponowano również zmianę przepisów dotyczących edukacji domowej. Zgodnie z obowiązującym prawem, każdy rodzic może wystąpić o zgodę na prowadzenie edukacji domowej swojego dziecka, zarówno w zakresie nauki w szkole, jak i w zakresie rocznego obowiązkowego przygotowania przedszkolnego, czyli zerówki. Dzieci są formalnie przypisane do konkretnej szkoły lub przedszkola. Uczą się w domu, korzystając z różnych form wsparcia oferowanych przez placówkę. Na zakończenie każdego roku nauki w swojej patronackiej szkole zdają egzaminy, które są podstawą klasyfikacji i promocji do następnej klasy. Otrzymują świadectwa takie same, jak uczniowie uczący się w tej szkole, mają też legitymacje szkolne.
Zgodę na prowadzenie edukacji domowej wydaje dyrektor odpowiednio przedszkola, szkoły podstawowej i szkoły ponadpodstawowej, do której dziecko zostało przyjęte i do tej szkoły lub placówki jest ono formalnie przypisane.
Projekt poselski zmierza do przywrócenie funkcjonującego wcześniej rozwiązania, zgodnie z nim dziecko będzie musiało być przypisane do szkoły lub placówki znajdującej się na terenie województwa, w którym mieszka. Takie rozwiązanie obowiązywało od 2017 r. do 30 czerwca 2021 r.
Zgodnie z projektem poselskim, wniosek rodziców o zgodę na prowadzenie edukacji domowej swojego dziecka rodzice będą mogli złożyć tylko między 1 września a 21 września, a nie - jak dotąd - w terminie dowolnym. Zezwolenie na realizację edukacji domowej będzie wydawane przez dyrektora w terminie 7 dni od dnia otrzymania wniosku od rodziców.
Zaproponowano w projekcie także zapisy dotyczące warunków, jakie będzie musiała spełnić szkoła lub placówka, by uczniowie tej szkoły mogli być w edukacji domowej.
Warunkiem wydania zezwolenia dla szkoły lub placówki będzie posiadanie warunków lokalowych zapewniających możliwość prowadzenia zajęć dydaktyczno-wychowawczych dla wszystkich uczniów. Jak wyjaśniają autorzy projektu, chodzi o możliwość zapewnienia przez szkołę lub placówkę, do której dziecko zostało przyjęte, takiej organizacji nauczania, wychowania i opieki, która w każdym czasie umożliwi kontynuację uczniom, którym zostanie cofnięte zezwolenie na realizację edukacji domowej.
Wśród przesłanek wydania zezwolenia, zaproponowano też przepis mówiący o limicie 50 proc. liczby uczniów danej szkoły lub przedszkola korzystających w danej chwili z edukacji domowej. Zgodnie z projektowaną regulacją, dyrektor przedszkola albo szkoły nie będzie mógł wydać uczniowi zezwolenia na edukację domową, jeżeli w danym przedszkolu, innej formie wychowania przedszkolnego lub szkole limit ten będzie przekroczony w chwili podejmowania przez niego rozstrzygnięcia.
W projekcie są także zapisy dotyczące działalności oddziałów przygotowania wojskowego, tworzenia filii szkół artystycznych, powierzania stanowiska dyrektora szkoły lub placówki, odwołania dyrektora, a także przepisy doprecyzowujące, dotyczące m.in. możliwości likwidacji szkół przez samorządy, oceny pracy nauczycieli, awansu zawodowego i godziny dostępności nauczycieli. (PAP)
Autorka: Danuta Starzyńska-Rosiecka
dsr/ mir/