Dla nauczycieli dokonuje się corocznie odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych. Jakie świadczenia są z niego finansowane?

Szczególne regulacje dotyczące ZFŚS dla nauczycieli

Karta Nauczyciela zawiera uregulowania określające wysokość odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych dla nauczycieli, w sposób szczególny w stosunku do przepisów ustawy o ZFŚS. Obowiązek pracodawcy w zakresie zaspokajania potrzeb socjalnych pracowników został wyeksponowany w treści art. 16 k.p., zgodnie z którym pracodawca, stosownie do możliwości i warunków, zaspokaja bytowe, socjalne i kulturalne potrzeby pracowników. Pracodawca jest obowiązany wyodrębnić środki finansowe na ten cel. Ustawodawca określa sposób obliczenia wysokości odpisu na ZFŚS w postaci iloczynu planowanej, przeciętnej w danym roku kalendarzowym liczby nauczycieli zatrudnionych w pełnym i niepełnym wymiarze
zajęć (po przeliczeniu na pełny wymiar zajęć), skorygowanej w końcu roku do faktycznej przeciętnej liczby zatrudnionych nauczycieli (po przeliczeniu na pełny wymiar zajęć) i 110% kwoty bazowej określonej corocznie w ustawie budżetowej, obowiązującej w dniu 1 stycznia danego roku.

Wszystko o Karcie Nauczyciela

Świadczenie urlopowe

Z dniem 6 kwietnia 2000 r. do art. 53 Karty Nauczyciela dodany został ust. 1a, który nakłada obowiązek wypłacenia nauczycielowi świadczenia urlopowego ze środków ZFŚS. Świadczenie urlopowe wypłacane jest nauczycielowi do końca
sierpnia danego roku, w wysokości odpisu podstawowego, o którym mowa w przepisach ustawy o ZFŚS, przy czym wysokość odpisu podstawowego wynosi na jednego zatrudnionego 37,5% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim lub w drugim półroczu roku poprzedniego, jeżeli przeciętne wynagrodzenie z tego okresu stanowiło kwotę wyższą. W przypadku nauczycieli zatrudnionych w niepełnym wymiarze zajęć lub przez część roku szkolnego świadczenie urlopowe wypłaca się w wysokości proporcjonalnej do wymiaru czasu pracy i okresu zatrudnienia nauczyciela w danym roku szkolnym. Świadczenie urlopowe przysługuje również nauczycielowi, z którym został rozwiązany
stosunek pracy w trakcie roku kalendarzowego. Jak wskazuje brzmienie komentowanego przepisu, czynnikami mającymi wpływ na wypłatę świadczenia jest wymiar czasu pracy oraz okres zatrudnienia nauczycieli w danym roku szkolnym. Brak jest zatem przesłanek do uznania, że uprawnionymi do świadczenia urlopowego są wyłącznie ci nauczyciele, którzy są zatrudnieni w chwili wypłaty świadczenia.

Odpis na nauczycieli emerytów, rencistów, nauczycieli pobierających nauczycielskie świadczenia kompensacyjne

Przepis art. 53 ust. 2 Karty Nauczyciela określa wysokość odpisu dla nauczycieli będących emerytami, rencistami lub nauczycielami pobierającymi nauczycielskie świadczenie kompensacyjne. Wysokość odpisu wynosi 5% pobieranych
przez nich emerytur, rent oraz nauczycielskich świadczeń kompensacyjnych. Wobec powyższego dyrektor powinien posiadać wiedzę o wysokości pobieranego przez nauczyciela świadczenia w celu ustalenia wysokości odpisu. Należy więc uznać, że pracodawca ma prawo żądać od pracownika oświadczenia, w którym określona będzie kwota pobieranego świadczenia. Wysokość tej kwoty powinna zostać potwierdzona dokumentem.

Przeznaczenie środków ZFŚS

Odpisy na nauczycieli łącznie z odpisami na pozostałych pracowników oraz emerytów, rencistów i nauczycieli pobierających nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, będących byłymi pracownikami – stanowią jeden fundusz w szkole. Środki ZFŚS mogą być przeznaczone na:
■ usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form wypoczynku,
■ działalność kulturalno-oświatową, sportowo-rekreacyjną,
■ opiekę nad dziećmi w żłobkach, klubach dziecięcych, sprawowaną przez dziennego opiekuna lub nianię, w przedszkolach oraz innych formach wychowania przedszkolnego,
■ udzielanie pomocy materialno-rzeczowej lub finansowej,
■ udzielanie zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową.




Zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń finansowanych ze środków ZFŚS oraz zasady przeznaczania środków tego funduszu na poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej określa pracodawca w regulaminie. Regulamin podlega uzgodnieniu z zakładową organizacją związkową.

ZFŚS dla nauczycieli zlikwidowanych szkół

W przypadku likwidacji szkoły organ prowadzący jest obowiązany wskazać inną szkołę, w której będzie naliczany odpis na ZFŚS na każdego nauczyciela będącego emerytem lub rencistą zlikwidowanej szkoły oraz nauczyciela pobierającego nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, którego szkoła była ostatnim miejscem pracy. Przepis ten wszedł w życie 6 kwietnia 2000 r. i ma charakter gwarancyjny. Zapewnia nauczycielom zlikwidowanych jednostek możliwość korzystania ze środków ZFŚS na zasadach określonych w komentowanym przepisie. Nowelizacja Karty Nauczyciela uzupełniła treść przepisu o obowiązek wskazania innej szkoły, która zapewni pomoc socjalną również w sytuacji przekazania prowadzenia szkoły osobie prawnej niebędącej jednostką samorządu terytorialnego lub osobie fizycznej. W oparciu o zapis art. 9 ust. 1 ustawy – Prawo oświatowe, jednostka samorządu terytorialnego, będąca organem prowadzącym szkołę liczącą nie więcej niż 70 uczniów, na podstawie uchwały organu stanowiącego tej jednostki oraz po uzyskaniu pozytywnej opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny, może przekazać z dniem 1 września
danego roku, w drodze umowy, osobie prawnej niebędącej jednostką samorządu terytorialnego (z wyjątkiem osoby prawnej utworzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego lub osoby prawnej, w której ta jednostka samorządu terytorialnego ma udziały albo której ma akcje) lub osobie fizycznej prowadzenie takiej szkoły. Przekazanie szkoły jest dopuszczalne, pod warunkiem że szkoła ta nie jest jedyną szkołą danego typu prowadzoną przez tę jednostkę samorządu terytorialnego (z wyjątkiem szkoły artystycznej). Przekazanie szkoły na warunkach określonych w art. 9 ustawy – Prawo oświatowe osobie prawnej niebędącej jednostką samorządu terytorialnego lub osobie fizycznej, obliguje
tę jednostkę do wskazania innej szkoły, w której będzie naliczany odpis na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych na każdego nauczyciela będącego emerytem, rencistą lub nauczycielem pobierającym nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, a dla których przekazana szkoła stanowiła ostatnie miejsce pracy. Szkoła, która została wskazana przez organ prowadzący, jest obowiązana do objęcia pomocą socjalną byłych nauczycieli przekazanej szkoły na zasadach obowiązujących w regulaminie określającym zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń finansowanych ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Obowiązek wskazania szkoły, w której naliczany będzie odpis na zakładowy fundusz socjalny dla nauczycieli emerytów, rencistów lub nauczycieli pobierających nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, dla których szkoła przekazana do prowadzenia osobie prawnej niebędącej jednostką samorządu terytorialnego lub osobie fizycznej wszedł w życie z dniem 1 stycznia 2018 r., jednakże dotyczy również nauczycieli szkół przekazanych przed dniem 1 stycznia 2018 r. Gwarancję objęcia pomocą socjalną dla tej grupy nauczycieli stanowi art. 134 u.f.z.o. W sytuacji, gdy szkoła została przekazana przed 1 stycznia 2018 r. na podstawie art. 5 ust. 5g u.s.o. w brzmieniu obowiązującym przed 1 września 2017 r. lub art. 9 ust. 1 ustawy – Prawo oświatowe (w okresie pomiędzy 1 września 2017 r. a 31 grudnia 2017 r.), organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego jest obowiązany wskazać inną szkołę, prowadzoną przez tę jednostkę, w której będzie naliczany odpis na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych