Jeśli organ prowadzący szkołę przy wyliczeniu dorocznego dodatku uwzględnił jednorazowe wsparcie na zakup sprzętu czy oprogramowania komputerowego do pracy zdalnej, musi wypłacić pedagogom wyrównanie.
Po każdym roku kalendarzowym samorząd przeprowadza analizę wypłacanych nauczycielom pensji, by sprawdzić, czy otrzymali oni kwoty gwarantowane na poszczególnych stopniach awansu zawodowego. Jeśli tak nie jest, JST wypłaca im dodatek uzupełniający zwany potocznie czternastką. W tym roku jej wyliczenie okazało się trudniejsze, bo nie do końca było jasne, jak potraktować 500 plus dla nauczycieli, czyli jednorazowe dofinansowanie na sprzęt, oprogramowanie lub usługę dostępu do internetu. Prezentowane były dwa stanowiska:
1. 500 plus nie powinno być wliczane do podstawy czternastki, gdyż nie stanowi składnika pensji, za którym opowiadał się MEiN [stanowisko] oraz
2. 500 plus należy uwzględnić, wyliczając doroczne wyrównanie, ponieważ wypłata tego wsparcia związana była z zatrudnieniem w szkole.
Jeśli samorząd wybrał opcję drugą i uwzględnił jednorazowy dodatek, a przez to uszczuplił wysokość czternastki, to musi wyrównać różnicę .
Stanowisko Ministerstwa Edukacji i Nauki dla DGP z 26 lutego 2021 r.
Jednorazowe dofinansowanie zakupu sprzętu lub oprogramowania, przydatnych w prowadzeniu zajęć realizowanych z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość lub innego sposobu realizacji tych zajęć, o którym mowa w przepisach par. 10b – par. 10d rozporządzenia ministra edukacji narodowej z 20 marca 2020 r. w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. poz. 493, ost. zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 370) nie należy do składników wynagrodzenia nauczycieli, o których mowa w art. 30 ust. 1 ustawy – Karta Nauczyciela. W związku z powyższym, nie jest ono uwzględniane przy dokonywaniu analizy poniesionych wydatków na wynagrodzenia nauczycieli, o której mowa w art. 30a ust. 1 ustawy – Karta Nauczyciela.
Wyjątkowy dodatek
Na wstępie należy zauważyć, że art. 30a ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela (dalej KN) przy ustaleniu czternastek nakazuje wziąć pod uwagę składniki wynagrodzenia pedagogów [ramka]. A że są wśród nich tzw. inne świadczenia – wynikające ze stosunku pracy, to wydawać by się mogło, że jednorazowe świadczenie na zakup sprzętu czy oprogramowania komputerowego też się w tej grupie mieści. Zwłaszcza że przepisy nie wyłączają 500 plus z ogólnego pojęcia wynagrodzenia nauczyciela w rozumieniu świadczenia ze stosunku pracy ani nie nakazują jego pominięcia w analizie średnich wynagrodzeń nauczycieli.
Składniki pensji nauczyciela
Wynagrodzenie nauczycieli składa się z:
• wynagrodzenia zasadniczego;
• dodatków: za wysługę lat, motywacyjnego, funkcyjnego, w tym z tytułu sprawowania funkcji wychowawcy klasy, oraz za warunki pracy;
• wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw;
• nagród i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy (z wyłączeniem świadczeń z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, świadczenia na start i dodatku wiejskiego). ©℗
Zwróćmy uwagę, że z par. 10c ust. 1 rozporządzenia ministra edukacji i nauki w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 wyraźnie wskazuje, iż takie jednorazowe dofinansowanie przysługuje nauczycielom zatrudnionym w jednostkach systemu oświaty. Z kolei ust. 13 tego przepisu doprecyzowuje, że chodzi o nauczycieli pozostających w stosunku pracy w jednostce systemu oświaty w 2 listopada 2020 r. oraz w dniu wypłaty tego dofinansowania.
Biorąc pod uwagę powyższe przepisy, należałoby stwierdzić, że dodatek do zakupu sprzętu stanowi dla nauczyciela świadczenie związane z jego stosunkiem pracy, co z kolei pozwala na uznanie tych środków za część wynagrodzenia w rozumieniu KN. Doktor Magdalena Zwolińska, adwokat, partner w kancelarii NGL Wiater, uważa jednak, że taka interpretacja przepisów może budzić wątpliwości – przede wszystkim z powodu wyjątkowego charakteru tego świadczenia, które jednak nie jest stricte związane z wykonywaniem obowiązków nauczyciela. Funkcją 500 plus jest – jak wskazuje prawniczka – pokrycie kosztów poniesionych przez nauczyciela w celu zapewnienia sobie możliwości prawidłowego prowadzenia nauczania w formie zdalnej. Ekspertka podkreśla też, że 500 plus nie jest przyznawane automatycznie wszystkim nauczycielom, lecz tylko tym, którzy złożą stosowny wniosek. – Możliwości jego uzyskania zostali pozbawieni zarówno ci nauczyciele, którzy nie musieli kupować stosownego sprzętu, jak również ci, którzy go kupili, jednak przed 1 września 2020 r. – wyjaśnia.
O tym, że 500 plus nie powinno być uwzględniane przy wyliczaniu czternastki, przekonany jest również Bartosz Góra, radca prawny prowadzący kancelarię w Dębicy. Prawnik zauważa, że dofinansowanie ma charakter dotacji celowej przekazywanej do pracodawców nauczycieli. – Dotacja ta jest skorelowana z art. 3 ust. 4 specustawy o COVID-19, zgodnie z którym narzędzia i materiały potrzebne do wykonywania pracy zdalnej oraz obsługę logistyczną pracy zdalnej zapewnia pracodawca – wyjaśnia nasz rozmówca. I dodaje, że dofinansowanie to nie ma żadnego wpływu na wynagrodzenie nauczyciela, nie stanowi jego składnika, nie wlicza się go do dochodu, a w konsekwencji nie może być ujmowane w analizie wynagrodzeń stanowiących podstawę do określenia dodatku uzupełniającego określonego w art. 30a KN.
Wyrównanie różnicy
Przyjmując zatem, że 500 plus nie stanowi składnika wynagrodzenia nauczyciela w rozumieniu art. 30 ust. 1 KN, to organ JST przy obliczaniu czternastki nie powinien go uwzględniać jako części wynagrodzenia rzeczywiście wypłaconej nauczycielowi w danym roku kalendarzowym. Jeśli jednak to zrobił i na tej podstawie wyliczył różnicę między wypłaconym wynagrodzeniem a ustaloną średnią wynagrodzeń, to należy uznać, że czternastka została wypłacona w zaniżonej wysokości. Oznacza to, że JST musi wyrównać tę różnicę.
Magdalena Zwolińska twierdzi, że w przypadku, gdy wysokość czternastki nie zostanie w tym przypadku wyrównana, to nauczycielowi przysługuje roszczenie, które może być dochodzone na drodze sądowej. Ekspertka przy tym tłumaczy, że zgodnie z art. 91c KN spory o roszczenia ze stosunku pracy nauczycieli, niezależnie od formy nawiązania stosunku pracy, rozpatrywane są przez sądy pracy. – Należy zatem uznać, że roszczenie pracownika o wypłacenie dodatku uzupełniającego jest dla niego roszczeniem wynikającym z łączącego go z daną szkołą stosunku pracy – wskazuje mec. Zwolińska. Podkreśla, że co prawda dodatek uzupełniający na mocy art. 30a KN nie jest wliczany do składników wynagrodzenia danego nauczyciela, to nie zmienia to jednak faktu, że uprawnienie do uzyskania czternastki stanowi roszczenie ze stosunku pracy nauczyciela. Prawniczka uważa, że możliwość dochodzenia należnej pracownikowi różnicy w dodatku uzupełniającym przed sądem pracy potwierdzają również przepisy kodeksu postępowania cywilnego, które określają, jakie sprawy są sprawami z zakresu prawa pracy. Zgodnie z art. 476 par. 1 pkt 1 k.p.c., przez sprawy z zakresu prawa pracy rozumie się sprawy o roszczenia ze stosunku pracy lub z nim związane.
Podstawa prawna
art. 30 ust. 1, art. 30a, art. 91c ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2215, ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 4)
art. 476 par. 1 pkt 1 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1575, ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1798)
par. 10c ust. 1 i 13 rozporządzenia ministra edukacji narodowej z 20 marca 2020 r. w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. poz. 493; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 370)
