Jeżeli prawnik w ciągu trzech lat trwania szkolenia radcowskiego zaliczył tylko pierwszy rok z powodu niezdanych egzaminów, to korporacja prawnicza skreśli go z listy aplikantów.
TEZA
Postępowanie w sprawie skreślenia z listy aplikantów radcowskich nie jest właściwym trybem do weryfikacji wyników kolokwiów przeprowadzanych w ramach aplikacji radcowskiej przez okręgowe izby radców prawnych.
STAN FAKTYCZNY
Rada Okręgowa Izby Radców Prawnych (OIRP) podjęła uchwałę, mocą której skreśliła aplikantkę z listy aplikantów radcowskich.
Wskazano, że nie zaliczyła II roku w 2012 r., a uprzednio powtarzała I rok z uwagi na brak pozytywnych wyników kolokwiów. Rada zaznaczyła jednocześnie, że weryfikacja zakwestionowanych zadań przygotowanych na kolokwia nie leży w jej kompetencji, a zastrzeżenia odnoszące się do poprawności sformułowanych odpowiedzi były przedmiotem badania przez komisję egzaminacyjną.
Rozpoznając odwołanie, prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych utrzymało w mocy uchwałę.
Wojewódzki sąd administracyjny, oddalając skargę aplikantki, stwierdził, że przepisy nie dają sądowi administracyjnemu podstaw prawnych do wkraczania w sferę działania zastrzeżonego dla organów samorządu radców, do której w myśl art. 38 ust. 1 ustawy o radcach prawnych (Dz.U. z 1982 r. nr 19 poz. 145 ze zm.) zalicza się organizację i prowadzenie aplikacji radcowskiej.
Sąd uznał, że w sprawie nie zostało w żaden sposób wykazane, że niezakończenie przez skarżącą aplikacji w terminie określonym w art. 32 ust. 2 ustawy o radcach było usprawiedliwione. Za taką przyczynę nie można uznać niezaliczenia kolokwiów wymaganych regulaminem aplikacji, który został uchwalony przez właściwe organy i nie został zakwestionowany w sposób przewidziany w przepisach. Aplikantka wniosła skargę kasacyjną.
UZASADNIENIE
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę. Wyjaśnił, że zgodnie z art. 37 ust. 1 pkt 2 ustawy o radcach aplikanta skreśla się z listy w razie niezakończenia przez niego bez usprawiedliwionej przyczyny aplikacji radcowskiej w terminie, o którym mowa w art. 32 ust. 2. W stanie faktycznym sprawy wnosząca skargę została wpisana na listę aplikantów na rok aplikacji zaczynający się od 1 stycznia 2010 r., co oznacza, że trzyletni okres aplikacji upływał z dniem 31 grudnia 2012 r.
W tym czasie aplikantka ukończyła tylko I rok aplikacji i nie zaliczyła II roku aplikacji. Zatem, skoro nie mogła powtarzać kolejnego roku aplikacji, obowiązkiem Rady OIRP było podjęcie uchwały o skreśleniu jej z listy aplikantów radcowskich.
Z perspektywy art. 37 ust. 1 pkt 2 ustawy o radcach powód, dla którego nie ukończyła ona aplikacji w terminie, należało ocenić jako nieusprawiedliwiony. W okolicznościach sprawy uzasadnione było więc zastosowanie art. 37 ust. 1 pkt 2 ustawy o radcach.
NSA nie podzielił poglądu skarżącej, że doszło do przedwczesnego zastosowania tego przepisu. Uzyskanie przez aplikantkę zgody na powtórzenie I roku aplikacji, co niewątpliwie wydłużyło okres trwania aplikacji radcowskiej, mogłoby mieć znaczenie tylko wówczas, gdyby zaliczyła II rok aplikacji, ale tak się nie stało.
Wbrew twierdzeniom autora skargi rozpoznanie sprawy nie wymagało również przeprowadzenia dodatkowego postępowania wyjaśniającego na okoliczność wystawionych przez komisję egzaminacyjną ocen, a tym samym nie doszło do naruszenia wskazanych w skardze przepisów postępowania. Postępowanie w sprawie skreślenia z listy aplikantów radcowskich nie stanowi bowiem właściwej płaszczyzny do weryfikowania wyników kolokwiów przeprowadzanych w ramach aplikacji radcowskiej. W myśl art. 38 ust. 1 ustawy o radcach aplikację radcowską organizują i prowadzą okręgowe izby radców prawnych.
Ponadto NSA stwierdził, że postępowanie w sprawie skreślenia z listy aplikantów radcowskich nie stanowi też właściwej płaszczyzny do kwestionowania postanowień regulaminu odbywania aplikacji radcowskiej. Zgodnie z art. 60 pkt 8 lit. c) ustawy o racach prawnych do zadań KRRP należy uchwalanie regulaminów odbywania aplikacji radcowskiej.
Oznacza to, że ewentualne podważenie postanowień regulaminu może nastąpić w trybie przewidzianym dla tego rodzaju aktów, a nie w postępowaniu dotyczącym indywidualnej sprawy.
Z dokonanych ustaleń wynika natomiast, że postanowienia regulaminu nie zostały zakwestionowane w wymaganym trybie.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 9 lipca 2015 r., sygn. akt II GSK 1269/14.
Ocena okoliczności sprawy
Organy korporacji prawniczych przed podjęciem uchwały o stwierdzeniu nieprzydatności do wykonywania zawodu powinny zebrać cały materiał dowodowy, dokonać oceny wszystkich okoliczności faktycznych sprawy, rozważyć go należycie i zdecydować na tej podstawie o wydaniu lub niewydaniu uchwały w sprawie skreślenia z listy aplikantów (wyrok WSA w Warszawie z 22 sierpnia 2013 r., sygn. akt VI SA/Wa 1349/13).
KOMENTARZ EKSPERTA
Zasady zaliczania roku
Skreślenie z listy aplikantów radcowskich następuje w przypadkach określonych w art. 37 ust. 1 ustawy o radcach prawnych. W postępowaniu o skreślenie aplikanta z listy w takim przypadku ustala się fakt nieukończenia aplikacji w wymaganym terminie i jej przyczynę pod kątem tego, czy jest usprawiedliwiona, czy nieusprawiedliwiona. Okoliczność nieukończenia aplikacji w ustawowym terminie z powodu powtarzania I roku aplikacji i niezaliczenia II roku aplikacji jest okolicznością leżącą po stronie aplikanta i jednocześnie stanowi nieusprawiedliwioną przyczynę nieukończenia szkolenia. Postępowanie o skreślenie z listy aplikantów radcowskich w tym przypadku nie służy weryfikowaniu wyników kolokwiów w ramach aplikacji pod względem ich zasadności, słuszności. Dla skreślenia aplikanta z listy liczy się sam fakt niezaliczenia roku aplikacji z powodu niezdanego kolokwium. Natomiast kwestia samego niezaliczenia aplikacji, niezdanego kolokwium może być weryfikowana w innym postępowaniu w ramach działania samorządu zawodowego, który decyduje w kwestiach organizacji aplikacji i zasad jej zaliczania.