Kazimierz Dolny, znany też jako Kazimierz nad Wisłą, swoją historią sięga jeszcze średniowiecza. To niewielkie miasto obrało za swoją siedzibę wielu wybitnych artystów, którzy przyjeżdżali tu już od XVIII, by czerpać inspiracje z malowniczego krajobrazu, pięknej architektury oraz niesamowitej atmosfery miejsca. Do dziś zachwycają one turystów z całego świata. Co najbardziej przykuwa ich uwagę?

Rynek

Rynek stanowi serce Kazimierza Dolnego. W jego centralnej części stoi studnia, będąca symbolem Kazimierza Wielkiego. Południowy front rynku tworzą m.in. siedziba najstarszej w mieście galerii oraz okazała Kamienica Gdańska – osiemnastowieczna budowla w stylu barokowym. Na zachodniej stronie znajdują się Dom Pracy Twórczej Architekta, Stara Aptekę oraz Dom Kifnerów. Przed ostatnim stoi pomnik psa Werniksa, o którym wspominają liczne kazimierskie podania. Najsławniejsze głosi, że zwierzę przybywało do Kazimierza promem albo autostopem, licząc na przysmaki od artystów i grup wycieczkowych.

Na wschodniej pierzei stoi Hotel Polski – najstarszy hotel w mieście, gdzie mieściła się ulubiona restauracja miejscowych artystów „Gospoda chrześcijańska”, która dotrwała do czasów PRL. Ponadto mieszczą się tam: XVIII-wieczny dom Radka z kawiarnią o ścianach pokrytych przez dzieła wybitnych malarzy oraz renesansowe kamienice Przybyłów - Pod Świętym Mikołajem i Pod Świętym Krzysztofem – ozdobione unikatową płaskorzeźbą.

Zespół zamkowy

W skład kompleksu wchodzi XII - wieczna wieża obronna oraz fundowany przez Kazimierza Wielkiego w połowie wieku XIV zamek, rozbudowywany potem przez trzy kolejne stulecia.

Wieża, zwana też Basztą stanowi jeden z najstarszych obiektów obronnych na terenie Polski. Pełniła funkcję strażnicy dla ważnego szlaku komunikacyjnego na Wiśle oraz punkt poboru cła. Obecnie wznosi się na wysokość 20 metrów. Na szczycie zabytku znajduje się taras widokowy, a w jego podziemiach – loch.

Zamek został wzniesiony na wzgórzu i początkowo tworzyły go kamienne mury z czworokątną wieżą. W wiekach następnych dochodziło do stopniowego powiększania budowli. Kres pracom położył jednak „potop szwedzki”, podczas którego zamek uległ doszczętnemu zniszczeniu. Renowację rozpoczęto po II wojnie światowej. Historię zamku można poznać dzięki wystawie w wieży zachodniej – prezentuje ona także zachowane zabytki. Turyści dowiedzą się tam również, jak wyglądało życie w średniowiecznym mieście, słuchając legendy o Kazimierzu Wielkim i Esterze. Zwiedzając zamek można obejrzeć piwnice, parter Domu Wielkiego oraz wejść na taras widokowy, skąd rozpościera się zapierająca dech w piersiach panorama.

Kościół św. Jana Chrzciciela i św. Bartłomieja – Fara

Najstarsza świątynia w Kazimierzu – pierwsze wzmianki o obiekcie pochodzą z 1325 roku. Do jego budowy wykorzystano miejscowy kamień wapienny. W 1561 roku świątynia uległa obszernemu zniszczeniu w wyniku pożaru. Odbudowany kościół zniszczał ponownie podczas potopu szwedzkiego, powstania listopadowego i wojen światowych - a po tych klęskach był remontowany oraz konserwowany. Jest budowlą niezwykle istotną dla regionalnej architektury – zastosowane podczas jego tworzenia rozwiązania inspirowały architektów późniejszych obiektów sakralnych lubelskiego renesansu.

We wnętrzu zachwyca późnogotycki portal główny, najstarsze w Polsce organy inspirowane sztuką flamandzką, siedemnastowieczne stalle w prezbiterium, kamienna chrzcielnica ambona z 1615, popiersie Mikołaja Przybyły z okresu renesansu oraz rokokowe tabernakulum. Ołtarz główny z XIX-wiecznymi obrazami J. Urbańskiego z Lublina przedstawiającymi św. Kazimierza Jagiellończyka i męczeństwo św. Bartłomieja.

Cmentarz Żydowski i Ściana Płaczu

Cmentarz żydowski w Czerniawach w Kazimierzu Dolnym nad Wisłą powstał w 1851 roku i został całkowicie zdewastowany na początku II wojny światowej. Ludność żydowska zamieszkująca miasto została wówczas zmuszona do usuwania macew – płyt nagrobnych – i użycia ich do wybrukowania Klasztoru oo. Reformatorów, gdzie podczas wojny mieściły się wwiezienie i siedziba Gestapo. Kazimierski malarz – Antoni Michalak zdołał przekonać władze, by płyty mogły być kładzione nadrukiem do ziemi, co ochroniło je przed zniszczeniem. Fakt ten odkryto w latach 80. XX wieku, gdy zaczęto je wydobywać w niemal nienaruszonym stanie. Z odzyskanych macew na cmentarzu w Czerniawach zbudowano pomnik wzorowany na jerozolimskiej ścianie płaczu. Przedzielające go pęknięcie symbolizuje tragiczny los polskich Żydów.

Synagoga

Budynek bożnicy usytuowany jest na Małym Rynku, gdzie przed II wojną światową mieściła się dzielnica żydowska, zniszczona po likwidacji getta w 1942 r. Budynek synagogi został doszczętnie zdewastowany w czasie ofensywy 1944 r. Został odnowiony dopiero w 1953 r. Potem zaadaptowano go na salę kina „Wisła”, które działało tu do 2003 Roku. Dziś mieszczą się tu księgarnia wydawnictw o tematyce żydowskiej oraz pokoje do wynajęcia. W sali głównej eksponowana jest wystawa stała „Żydzi kazimierscy”. Latem odbywają się tu liczne wydarzenia kulturalne. Niedaleko ma swoją siedzibę restauracja „Knajpa U Fryzjera”, która serwuje dania z kuchni żydowskiej.

Dom Marii i Jerzego Kuncewiczów

W Kazimierzu swój dom mieli wybitna polska pisarka – Maria Kuncewiczowa – oraz jej mąż. Zabytkowa i otoczona cudownym ogrodem willa „Pod Wiewiórką” powstała w 1936 roku. Dzisiaj odbywają się tu wydarzenia kulturalne, przeważnie literackie.

Spichlerze zbożowe

Są wyjątkowym symbolem Kazimierza. Na początku XVII wieku było ich około sześćdziesięciu, do dziś zachowało się zaledwie jedenaście. Te wolnostojące budynki zbudowano z miejscowego kamienia wapiennego. Najstarszy zachowany spichlerz – własność Mikołaja Przybyły - pochodzi z 1651 roku, a obecnie mieści się tam Muzeum Przyrodnicze.