Dziś wchodzi w życie tzw. ustawa wyborcza. Ale gminy, powiaty i województwa mają jeszcze kilka miesięcy na przygotowanie się do zmienionych nią regulacji.
Zgodnie z art. 15 ustawy z 11 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych (Dz.U. z 2018 r. poz. 130, dalej u.z.u.o.) część zmian dotyczących ustaw o samorządzie gminnym, powiatowym i wojewódzkim, niektórych regulacji kodeksu wyborczego oraz ustawy o petycjach będzie miało zastosowanie dopiero dla nowych kadencji organów JST.
Rozdzielenie terminów
– W zakresie regulacji przywołanych w art. 15 ustawy Sejm jednak oddzielił ich wejście w życie od ich zastosowania – wyjaśnia dr hab. Jacek Zaleśny, konstytucjonalista z Uniwersytetu Warszawskiego. I tak choć przepisy wchodzą w życie po upływie 14 dni od ich ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, to będą miały zastosowanie dopiero od nowej kadencji JST. A ta, jak przypomina prawnik, rozpoczyna się w dniu wyborów do rad gmin, powiatów i sejmików wojewódzkich. – W kontekście obowiązków nałożonych na organy JST oznacza to, że w bieżącej kadencji są one zobowiązane przeprowadzić zmiany legislacyjne wymagane ustawą z 11 stycznia 2018 r. i odroczyć ich wejście w życie do czasu rozpoczęcia nowej kadencji jednostek samorządu terytorialnego – mówi Jacek Zaleśny.
Wtóruje mu dr Michał Bidziński, wspólnik w Kancelarii Radcowskiej Chmaj i Wspólnicy. Także jego zdaniem stosowanie nowych przepisów rozpocznie się wraz z wygaśnięciem aktualnie trwających kadencji organów JST i wyborem nowych kandydatów. Przy czym, jego zdaniem, nowe przepisy będą musieli wcielać w życie nowi radni. Dr Bidziński przypomina, że analizowany przepis przejściowy dotyczy również niektórych zmian w zakresie kodeksu wyborczego, np. wygaszenia mandatów radnych czy wójtów przed upływem kadencji.
To nie precedens
Należy zauważyć, że podobne zapisy jak w art. 15 u.z.u.o. stosowano już wcześniej w przepisach przejściowych innych aktów prawnych – zauważa dr Magdalena Niziołek, radca prawny z kancelarii Wardyński i Wspólnicy. Podobną regulację zawiera art. 5 ustawy z 31 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy – kodeks wyborczy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 217, poz. 1281). Stanowi on, że przepisy ustaw o samorządzie gminnym, powiatowym i wojewódzkim, mające związek z ustawą z 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne, w zakresie dotyczącym odpowiednio wygaśnięcia mandatu radnego, mają zastosowanie do kadencji organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego, następujących po kadencji, w trakcie której niniejsza ustawa weszła w życie. Jak podkreślił bowiem NSA w wyroku z 20 maja 2014 r., sygn akt II OSK 973/14, „(...) w demokratycznym państwie prawa standardem jest, że w czasie rozpoczętej kadencji nie można zmieniać podstaw normatywnych wykonywania uzyskanych mandatów, a także należy odpowiednio wcześniej, czyli co najmniej na 6 miesięcy przed wyborami, wprowadzać istotne zmiany prawa wyborczego”.