„Tegoroczna edycja raportu to szczegółowa analiza trendów na polskim rynku energii w 2016 roku. Prezentujemy w nim również szerszy kontekst, związany z sytuacją międzynarodową oraz megatrendami, które coraz silniej wpływają na kształt i funkcjonowanie polskiego rynku” – podsumowuje Piotr Grzejszczak, Senior Menedżer w dziale Zarządzania Portfelem Energii w innogy Polska. „Rok 2016 upłynął pod znakiem rekordów, które dotyczyły wzrostu generacji wiatrowej, wzrostu obrotów gazem na TGE, spadku obrotów na rynku terminowym energii elektrycznej TGE oraz wzrostu zapotrzebowania na energię elektryczną. Był to również ważny rok z punktu widzenia zmian legislacyjnych dotyczących kluczowych obszarów na rynku energii. Mowa o zmianie Prawa Energetycznego w obszarze rynku gazu ziemnego oraz o nowelizacji ustawy o efektywności energetycznej.” – dodaje Piotr Grzejszczak.
System bezpieczniejszy niż w 2015, ale wciąż niewystarczająco
Według danych Polskich Sieci Elektroenergetycznych, zapotrzebowanie w roku 2016 wyniosło 164,3 TWh i było wyższe o blisko 3,0 TWh, czyli o 1,85% w stosunku do roku poprzedniego. Bezpieczeństwo pracy polskiego systemu elektroenergetycznego poprawiło uruchomienie w lutym połączenia NordBalt o przepustowości 700MW domykającego pierścień Szwecja-Polska-Litwa, co wpłynęło jednocześnie na obniżkę cen. Poprawę stabilności systemu zapewniło również oddanie do użytku w połowie roku przesuwników fazowych na południu kraju, wywołując ożywienie - niewielkiej dotychczas - wymiany handlowej pomiędzy Polską, Niemcami, Czechami i Słowacją.
Skoki cen w reakcji na wydolność systemu
Poziom obrotów na rynku spot (kontraktów natychmiastowych) Towarowej Giełdy Energii był stabilny. Nie udało się jednak uniknąć wysokich skoków cen, wynikających z sytuacji, w których krajowy system energetyczny znajdował się na granicy możliwości zaspokojenia potrzeb energetycznych odbiorców. Wydolność systemu została wystawiona na próbę w czerwcu, kiedy fala upałów przyczyniła się do historycznego rekordu zapotrzebowania letniego, który w trzech kolejnych dniach wynosił 22 108 MW, 22 634 MW oraz 22 750MW. Podobnie jak rok wcześniej, elektrownie chłodzone wodą z rzek i jezior musiały ograniczyć produkcję z uwagi na wysoką temperaturę zrzutu wody oraz niski stan wód. Szczęśliwie dla Polski, w tych krytycznych dniach działały wszystkie połączenia Szwecji, Litwy i Polski, co uchroniło system przed powtórką z sierpnia 2015 r., czyli koniecznością wprowadzania restrykcyjnych ograniczeń wobec przemysłowych odbiorców energii.
Obroty na rynku energii elektrycznej
Łączny obrót odnotowany na rynku spot Towarowej Giełdy Energii wyniósł w 2016 roku 27,5 TWh, w porównaniu do 25,0 TWh w roku poprzednim. Średnia cena godzinowa Rynku Dnia Następnego wyniosła 159,2 PLN/MWh, co oznacza wzrost o 1,4 proc. rok do roku.
Z kolei na rynku terminowym rok 2016 oznaczał przede wszystkim gwałtowny spadek obrotów. W całym roku obroty sięgnęły zaledwie 99 TWh, co oznaczało spadek aż o 62,5 TWh, czyli o blisko 39% w porównaniu z rokiem 2015. Spadki dotyczyły głównie produktów z dostawą po roku 2016 i wynikały ze zmniejszenia wolumenu objętego tzw. obligiem giełdowym, któremu podlegają wytwórcy energii.
Kolejne rekordy generacji wiatrowej
Ubiegłoroczna produkcja energii ze źródeł wiatrowych trzykrotnie notowała rekordowe wyniki, do czego w końcówce roku przyczynił się orkan Barbara. Rekord produkcji w elektrowniach wiatrowych w jednej godzinie padł 8 grudnia i wyniósł 4 892MW. Według danych Polskich Sieci Energetycznych, generacja wiatrowa w całym 2016 r. wyniosła 11,7 TWh. W porównaniu z rokiem poprzednim wzrosła więc o 11 proc. Według danych URE, w połowie 2016 roku w systemie pracowało już blisko 5,7 GW mocy wiatrowych, co przy szczytowym zapotrzebowaniu (w zimie na poziomie 25,5 GW, a w lecie 22,8 GW), stanowi obecnie istotny składnik polskiego miksu wytwórczego. Jednocześnie zmiany wietrzności znacząco wpływały na zmienność cen.
Spadki cen gazu i historyczne obroty
W 2016 roku obroty na Towarowej Giełdzie Energii wyniosły 114,5 TWh i był to rekord jeśli chodzi o funkcjonowanie rynku gazu w Polsce. Dzięki 7% wzrostowi całkowitego wolumenu obrotów rynek stał się jeszcze bardziej płynny i transparentny. Rekordowe okazały się również ceny, choć te były najniższe w historii. Trzecim odnotowanym rekordem był wolumen obrotu na rynku dnia następnego. W minionym roku wyniósł on prawie 20 TWh, co oznacza niemal 90% wzrost w stosunku do 2015 r. Właśnie ten wynik przesądził o osiągnięciu największego wolumenu obrotu w historii rynku gazowego na TGE.