W 2022 r. na programy profilaktyczne w budżecie NFZ zarezerwowano 303,6 mln zł. Dodatkowo na program „Profilaktyka 40 plus” przeznaczono po 250 mln zł na pół roku. Warto, aby osoby, do których kierowane są programy, brały w nich udział

Wiele chorób, zwłaszcza w początkowym stadium rozwoju, nie daje niepokojących objawów. Jedyną drogą do ich wykrycia, a co za tym idzie uniknięcia długotrwałego leczenia czy nawet zgonu w przypadku zbyt późnej diagnozy, są badania profilaktyczne. Mają one ogromne znaczenie zważywszy na fakt, że okres pandemii źle wpłynął na stan zdrowia Polaków.

Programy dla kobiet

Panie w ramach programów Narodowego Funduszu Zdrowia mogą skorzystać z badań profilaktycznych w kierunku raka piersi oraz szyjki macicy. Bezpłatna mammografia dotyczy ubezpieczonych w wieku 50-69 lat, które w ciągu 24 miesięcy nie wykonywały jej bezpłatnie w ramach programu i nie chorowały na raka piersi. Nie trzeba mieć skierowania.
W Polsce każdego roku diagnozę „rak piersi” słyszy kilkanaście tysięcy kobiet. Aż 2,5 tys. z nich umiera, ponieważ diagnoza zostaje postawiona zbyt późno. W większości przypadków jest to nowotwór wyleczalny, jeśli zostanie wykryty wystarczająco wcześnie. Od początku programu z mammografii skorzystało ponad 15 mln kobiet. W 2021 r. wykonano 1,06 mln badań, a uprawnionych do nich było ponad 2,6 mln pań. W 2020 r. z badań skorzystało 763,9 tys. kobiet (od marca do czerwca z powodu pandemii nie realizowano badań), a w 2019 r. - 1,04 mln.
Innym często występującym nowotworem u kobiet jest rak szyjki macicy. Regularne badania cytologiczne pozwalają wykryć zmiany przedrakowe i raka we wczesnym, uleczalnym, stadium choroby. Program profilaktyki raka szyjki macicy obejmuje kobiety w wieku od 25 do 59 lat, które w ciągu ostatnich trzech lat nie miały wykonanego przesiewowego badania cytologicznego. Dotychczas w ramach programu z badania skorzystało prawie 9,5 mln pań. W 2019 r. odsetek uprawnionych kobiet, które zgłosiły się na badanie, sięgnął 16,22 proc., a liczba udzielonych świadczeń - 486,1 tys. W 2020 r. było to odpowiednio 13,84 proc. oraz 294,3 tys., na co wpływ miała pandemia, a w 2021 r. - 12,60 proc. i 385,6 tys. Rak szyjki macicy stanowi ponad 10 proc. wszystkich nowotworów u kobiet. Rocznie jest wykrywany u ok. 3 tys. kobiet, a 1,7 tys. z nich z jego powodu umiera. Na wczesnym etapie jest wyleczalny w ponad 99 proc. przypadków. Dlatego każda kobieta po 25. roku życia powinna regularnie wykonywać profilaktyczne badania cytologiczne.

Bez względu na płeć

Osoby w wieku 35-65 lat mogą wziąć udział w Programie profilaktyki chorób układu krążenia, będących główną przyczyną zgonów w Polsce i na świecie. Jest on adresowany do tych, u których nie została dotychczas rozpoznana choroba układu krążenia, którzy w okresie ostatnich pięciu lat nie korzystali ze świadczeń w ramach profilaktyki chorób układu krążenia albo są obciążeni czynnikami ryzyka. Mowa tu m.in. o nadciśnieniu tętniczym krwi, podwyższeniu stężenia cholesterolu, nadwadze lub otyłości, paleniu tytoniu. Również i ten program zyskuje zainteresowanie po pandemii. W 2019 r. odsetek uprawnionych, którzy zgłosili się na badanie, sięgnął 31,71 proc., a liczba badań 72,8 tys. W pandemicznym 2020 r. było to odpowiednio 28,73 proc. i 38,4 tys., a w 2021 r. - 29,51 proc. i 44,8 tys.
Do osób dorosłych adresowany jest Program profilaktyki chorób odtytoniowych. Szacuje się, że w Polsce papierosy pali ponad 9 mln dorosłych Polaków, rocznie 60 tys. z nich umiera przedwcześnie z powodu chorób z tym związanych. Palenie papierosów przyczynia się nie tylko do zachorowania na nowotwory płuc, lecz także m.in. do zawałów serca, zakrzepicy żył oraz przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP) - przewlekłego zapalenie oskrzeli i rozedmy płuc. Na tę ostatnią chorobę cierpi już w Polsce ok. 2 mln osób. Dlatego każdy palacz, zwłaszcza między 40. a 65. rokiem życia, powinien sprawdzić stan swoich płuc. W 2019 r. w ramach programu udzielono 5070 świadczeń, rok później 1358, a 2021 r. - 1061.
Osoby dorosłe mogą też skorzystać z Programu profilaktyki gruźlicy, bakteryjnej choroby zakaźnej, związanej z warunkami życia. Jest on adresowany do osób bez rozpoznanej gruźlicy, które miały bezpośredni kontakt z osobami chorymi lub są na długotrwałym bezrobociu, niepełnosprawne, stwierdzono u nich długotrwałą chorobę, uzależnienie od substancji psychoaktywnych lub pozostają bezdomne. Przed pandemią, w 2019 r. udzielono w ramach programu 174,4 tys. świadczeń, rok później 77,9 tys., a w roku ubiegłym - 76,9 tys.

Dla określonej grupy wiekowej

Do osób od 40. roku życia skierowany jest program „Profilaktyka 40 plus”. Świadczenia są udzielane na podstawie e-skierowania, które można otrzymać po zalogowaniu się na internetowe konto pacjenta i udzieleniu odpowiedzi w ankiecie. Na tej podstawie system generuje zalecenia dotyczące stylu życia oraz wskazuje, jakie badania profilaktyczne należy wykonać, aby ocenić stan zdrowia. Badania są realizowane przez placówki, które przystąpiły do programu. Ich lista znajduje się na stronie https://gsl.nfz.gov.pl/GSL/. Jak podaje Ministerstwo Zdrowia, dotychczas Polacy wypełnili 1,1 mln ankiet. Zrealizowano 595,5 tys. skierowań.
Partner
foto: materiały prasowe