Nowa ustawa refundacyjna spowodowała, że wiele osób zmuszonych będzie do zwiększenia wydatków na leczenie, zamiany stosowanych preparatów refundowanych na mniej kosztowne odpowiedniki w aptece lub zmiany terapii w porozumieniu z lekarzem.
Wprowadzenie zmian w systemie refundacyjnym od początku procesu legislacyjnego wzbudzało ogromne emocje, których eskalacja nastąpiła po wejściu w życie kluczowych zapisów. Protesty środowiska lekarskiego oraz zamieszanie, jakie spowodowały w przekazie medialnym, odwróciły uwagę komentatorów od najistotniejszych efektów zmian wykazu leków refundowanych oraz zasad realizacji recept.
Najważniejszą, wynikającą z zakazu obniżania cen preparatów refundowanych oraz z usunięcia z listy refundacyjnej ponad 800 pozycji, jest wzrost ostatecznej odpłatności pacjenta za część produktów refundowanych oraz tych, które z wykazów zostały usunięte.
Wskazywane przez przedstawicieli resortu zdrowia obniżenie cen leków o ok. 10 proc. dotyczy cen urzędowych i nie odnosi się do tych faktycznych, które w większości przypadków są niższe od tych przedstawianych w rozporządzeniach refundacyjnych. W wielu sytuacjach pacjenci zmuszeni będą do zwiększenia wydatków na leczenie, zamiany stosowanych preparatów refundowanych na tańsze odpowiedniki w aptece lub zmiany terapii w porozumieniu z lekarzem.
Preferowanym przez ustawodawcę rozwiązaniem jest umożliwienie pacjentowi zamiany wypisanego na recepcie leku na tańszy odpowiednik. Dlatego wprowadzono obowiązek każdorazowego informowania pacjentów przez osoby realizujące recepty o możliwości zamiany medykamentu na tańszy oraz obowiązek zapewnienia przez apteki dostępności do mniej kosztownych preparatów. Dodatkowo zmieniono schemat obliczania marży aptecznej w sposób premiujący wydawanie leków o niższej cenie.
Zaproponowane rozwiązanie oparte jest na limitach finansowania obwiązujących w tzw. grupach limitowych i jego zastosowanie jest utrudnione w przypadku grup limitowych obejmujących kilka substancji czynnych. W obowiązującym obwieszczeniu na ponad 200 grup limitowych 75 obejmuje co najmniej dwie substancje czynne. W przypadku leków na nadciśnienie grupy limitowe obejmują do 17 substancji czynnych lub ich złożeń. W praktyce często zamiana tych leków w aptece będzie niemożliwa.
Zamiana farmaceutyków przez aptekarzy może być utrudniona
Kolejnym elementem nowego systemu refundacyjnego, który może mieć kluczowy wpływ na zamianę leków, jest przejście z refundowania leczenia chorób na refundowanie wskazań rejestracyjnych leków.
Wykaz obejmuje preparaty refundowane w pełnym zakresie wskazań oraz te, których refundacja jest ograniczona do konkretnego wskazania. Przyjęcie tego rozwiązania z jednej strony nakłada na lekarza obowiązek analizowania zarejestrowanych wskazań środków refundowanych i odnoszenie ich do klinicznego stanu pacjenta, z drugiej strony – w kontekście art. 44 ustawy refundacyjnej – nakłada ten sam obowiązek na farmaceutę, który proponuje zamianę pacjentowi (zamiana leków jest możliwa tylko w przypadku, gdy leki mają takie same wskazania). W obydwu przypadkach błędy mogą być z mocy ustawy karane przez NFZ, co może bezpośrednio przełożyć się na zainteresowanie lekarzy i aptekarzy zamianą dotychczas stosowanego leku.
Nowe regulacje wprowadzają wiele mechanizmów, których ocena będzie możliwa z perspektywy kilku miesięcy. Część z nich ma charakter czysto techniczny, jednak nawet niewielkie zmiany mogą mieć niebagatelny wpływ na sytuację pacjenta. Niewątpliwie w roku 2012 do problemu refundacji będziemy wracali wielokrotnie, analizując i oceniając jej funkcjonowanie.