Niezwykłe miejsca na Podlasiu. Gdzie warto pojechać?

1 Wieś podlaska (Podlaskie Muzeum Kultury Ludowej)

Aż do XX wieku na podlaskiej wsi, a często także w małych miastach, dominowało budownictwo drewniane, dzięki czemu wykształcił się tu charakterystyczny sposób zdobienia domów.

Chata chłopa pańszczyźnianego składała się zazwyczaj z jednej tylko izby, komory i sieni. Wnętrze izby bielone było wapnem. Komora stanowiła rodzaj magazynu, trzymano w niej żywność. Chaty średniozamożnych i zamożnych gospodarzy również były drewniane, miały jednak więcej izb mieszkalnych. Mogło być ich trzy (trojak), rzadziej – cztery (czworak), bardzo rzadko – pięć.

Ozdoby i ornamenty domostw na Podlasiu były wycinane na deskach, które następnie malowano kontrastującym względem ścian kolorem i przybijano do drzwi, okien, szczytów, ganków, naroży i okapów. Podlaski styl zdobienia drewnianych domów zaczął zanikać po II wojnie światowej na skutek rozpowszechnienia budownictwa murowanego i stopniowego wyludniania wsi, a jego kres przypadł na lata siedemdziesiąte XX wieku.

Zabytki architektury drewnianej (a także inne zbiory etnograficzne) z regionu białostockiego, łomżyńskiego i z Suwalszczyzny podziwiać można w skansenowym Podlaskim Muzeum Kultury Ludowej. Muzeum znajduje się przy północnych granicach Białegostoku, przy szosie do Augustowa (adres: ul. Leśna 7, Wasilków).

2 Sejny

Na północnych rubieżach Polski, tuż przy granicy z Litwą leży małe miasteczko Sejny. Wśród wielu ciekawych miejsc zobaczyć tu warto kaplicę św. Agaty, klasztor Dominikanów z XVII w., bazylikę, ratusz z połowy XIX wieku oraz synagogę.

Szczególnie zabudowa i układ urbanistyczny miasta oraz kamienice w centrum to miejsce, które zachowało w sobie ślady minionych wieków. A tuż obok, za polsko-litewską granicą zaczyna się Wileńszczyzna.

Na zdjęciu kościół i dawny klasztor dominikanów w Sejnach. Fot. Ludwig Schneider / Wikimedia Commons, lic. cc-by-sa

3 Biebrza

Biebrza to prawy dopływ Narwi. Długość: ok. 165 km. Biebrza ma swoje źródła na południe od Nowego Dworu na Podlasiu, uchodzi do Narwi ok. 3 km od Wizny. Poprzez Kanał Augustowski łączy się z Niemnem.

Na całej długości rzeka płynie pradoliną Biebrzy, która ma największą w Polsce pojemność retencyjną (porównywalną do pojemności największych w kraju zbiorników wodnych). W czasie wiosennych roztopów rzeka tworzy rozległe rozlewiska.

4 Hańcza

Czyste i malowniczo położone jezioro leżące w obrębie Suwalskiego Parku Krajobrazowego. Jest to najgłębsze jezioro w Polsce (średnia głębokość to ponad 38 metrów; głębokość maksymalna przekracza 100 metrów). Akwen jest dobrym miejscem m.in. do nurkowania.

Wokół jeziora biegnie ponad 22 km trasa rowerowa, której początek i koniec znajduje się we wsi Malesowizna (gm. Jeleniewo).

5 Puszcza Knyszyńska

Skarb przyrody nie tak dobrze znany jak Puszcza Białowieska, choć również bardzo rozległy (ponad 1000 km² powierzchni). Panuje tu mikroklimat spotykany w południowej tajdze. Ogromny kompleks leśny leży na terenie szeregu gmin, m.in.: Janów, Sokółka, Knyszyn, Czarna Białostocka, Szudziałowo, Wasilków oraz Supraśl.

Fot. Krzysztof Kundzicz / Wikimedia Commons / CC-BY-SA

6 Białystok

Wizytówką serca Podlasia, czyli Białegostoku jest pałac. A dokładniej Pałac Branickich, czyli jedna z najlepiej zachowanych rezydencji magnackich epoki saskiej na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej w stylu późnobarokowym określany mianem „Wersalu Podlasia” oraz „Wersalem Północy”. Początki pałacu sięgają XVI wieku. Murowany zamek w stylu gotycko-renesansowym został zbudowany przez królewskiego architekta Hioba Bretfusa, znanego z budowy Zamku Dolnego w Wilnie, dworu królewskiego w Knyszynie, oraz modernizacji i rozbudowy Starego Zamku w Kamieńcu Podolskim czy zamku w Tykocinie. Kompletnie przebudowany w stylu późnobarokowym przez trzech architektów: Tylmana z Gameren, Jana Zygmunta Deybela i Jakuba Fontanę. Pałac został zniszczony w 1944, odbudowany w latach 1946-1960. Od końca II wojny światowej mieściła się w nim Akademia Medyczna (obecnie Uniwersytet Medyczny w Białymstoku).

Na zdjęciu ogrody wokół Pałacu Branickich w Białymstoku.