Karpacka Troja, unikatowe parowozy i Biskupin. 7 najciekawszych skansenów w Polsce

1 Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie

Usytuowany nieopodal Stadionu Śląskiego park etnograficzny posiada blisko 70 zabytkowych drewnianych obiektów architektury wiejskiej i małomiasteczkowej. Obszar skansenu wynosi 22 ha.

Zgromadzone zabytki budownictwa ludowego pochodzą z pięciu podregionów Górnego Śląska (beskidzkiego, podgórskiego, pszczyńsko-rybnickiego, przemysłowego i lublinieckiego) oraz regionu Zagłębia Dąbrowskiego.

Obiektem scalającym poszczególne części ekspozycji jest pochodzący z XVIII w. kościół pw. św. Józefa Robotnika z Nieboczów, podobnie jak spichlerze dworskie, plebański i chłopskie oraz niektóre budynki z Beskidu Śląskiego, większość pozostałych zabytków pochodzi z połowy XIX w.

Na zdjęciu: Chałupa z Istebnej (1794 r.) w chorzowskim skansenie. Fot. Frankee / Wikimedia Commons, lic. cc-by-sa

2 Muzeum Wsi Słowińskiej

Słowińcy (kaszubi nadłebscy, po kaszubsku Słowińcë) byli odłamem ludności kaszubskiej, która zamieszkiwała tereny nad jeziorami Gardno i Łebsko. Posługiwali się własną gwarą, w większości byli luteranami. Sami siebie nazywali Kaszubami.

Po II wojnie światowej Słowińcy traktowani byli przez władze PRL jak Niemcy. Podlegali represjom i nakłaniani byli do emigracji do Niemiec (większość tam wyemigrowała). Do dziś pozostała w okolicy zaledwie garstka autochtonów.

W Muzeum zobaczyć można słowińskie chałupy, karczmę, zagrody, budynki gospodarcze oraz mnóstwo przedmiotów i dzieł sztuki ludowej, które dawniej towarzyszyły Słowińcom. Wśród atrakcji okolicy wymienić warto także platformę widokową na jezioro Łebsko oraz ruchome wydmy w Czołpinie i Rąbce, w Słowińskim Parku Narodowym.

Na mapie: Muzeum położone jest niedaleko Słupska, w dawnej wsi Kluki k. Smołdzina, na Wybrzeżu Słowińskim.

Na zdjęciu: Chałupa Charlotty Klick z Kluk Smołdzińskich, koniec XVIII wieku, rozbudowana w II połowie XIX wieku, fot. T.D. / Wikimedia Commons / CC-BY-SA

3 Muzeum Wsi Kieleckiej w Kielcach

Muzeum składa się z kilku placówek: Dworku Laszczyków w Kielcach, Parku Etnograficznego w Tokarni (gm. Chęciny), Zagrody Czernikiewiczów w Bodzentynie oraz Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie.

Głównym obiektem muzeum jest Park Etnograficzny (skansen) w Tokarni koło Chęcin, położony przy drodze krajowej nr 7 z Kielc do Krakowa.

Wśród najpiękniejszych obiektów w Tokarni należy wymienić: barokowy kościół z Rogowa (1763 r.), modrzewiowy Dwór z Suchedniowa (XIX w.), czy Organistówkę z Bielin z poł. XIX w., w której zaaranżowano wnętrze dawnej apteki. Na szczególną uwagę zasługuje fakt, że muzeum w Tokarni, jako jedyne tego typu w Polsce, może pochwalić się stałą ekspozycją pokazującą w pełni wyposażony gabinet i mieszkanie małomiasteczkowego lekarza z okresu międzywojennego.

fot. Paweł Cieśla / Wikimedia Commons / CC-BY-SA

4 Parowozownia Wolsztyn

Skansen nieco inny niż wszystkie. Nie ma tu chałup, zagród i sztuki ludowej. Są za to nadal sprawne parowozy. Zabytkowa parowozownia zlokalizowana jest w Wolsztynie, na zachód od Poznania. Parowozownia wolsztyńska jest ostatnim obiektem w Europie, gdzie parowozy wykorzystuje się do prowadzenia regularnych przewozów pasażerskich (trasa Poznań-Wolsztyn).

Na zdjęciu parowóz OKz32, fot. Michał Karkowski vel Hans Kloss / Wikimedia Commons / CC-BY-SA

5 Osada w Biskupinie

Gród w Biskupinie jest jednym z nielicznych stanowisk archeologicznych w Polsce zawierających pełnowymiarowe rekonstrukcje wału obronnego, falochronu, bramy, ulic i budynków mieszkalnych.

Najstarszymi pozostałościami na terenie Biskupina są obozowiska łowców reniferów sprzed 10 tysięcy lat (górny paleolit), a także neolityczne domostwa pierwszych rolników, położone na wschód od osady łużyckiej.

Muzeum Archeologiczne w Biskupinie można zwiedzać przez cały rok. Zwiedzanie obejmuje rezerwat archeologiczny liczący około 38 ha, i pawilon muzealny z wystawą stałą i wystawami czasowymi.

6 Skansen Etnograficzny w Russowie

Jak żyli chłopi z rodzinami pod zaborami w Kaliskiem? Jak pracowali, świętowali, co po sobie zostawili? Odpowiedzi na wszystkie te pytania można znaleźć w zabytkowym parku w Russowie niedaleko Kalisza. W skansenie znajdują się m.in.: dom mieszkalny z Takomyśli – ok. 1870 r., stodoła z Godziesz Wielkich – 2 poł. XIX w., obora ze Skrzatek – koniec XIX w. oraz spichlerz dworski z Kuźnicy Grabowskiej – z 1800 r.

Będąc tutaj koniecznie warto zajrzeć także do pobliskiego Dworku Marii Dąbrowskiej. Pisarka mieszkała tu w latach 1889–1907. Dworek i okalająca go wieś zostały zobrazowane przez Dąbrowską w powieści „Noce i dnie", w zbiorach opowiadań „Ludzie stamtąd", „Uśmiech dzieciństwa" oraz we wspomnieniach.

fot. LukaszKalisz / Wikimedia Commons / CC-BY-SA