Dyrektorzy obchodzą Kartę Nauczyciela przy zawieraniu umów o pracę z belframi

Przełom wakacji i początek września to zwykle czas zawierania z nauczycielami umów o pracę. Często pojawia się wiele pytań i wątpliwości. Odpowiadamy dziś na wybrane pytania stawiane przez uczestników szkoleń.

Nie ma problemu, gdy szkoła podpisuje pierwszą umowę z pedagogiem zatrudnionym w pełnym wymiarze pensum na czas określony dwóch lat, następnie na czas nieokreślony, a po zakończeniu przygotowania do zawodu nauczyciela jego umowa przekształca się w mianowanie. To idealna sytuacja, wynikająca z przepisów Karty nauczyciela, jednak w praktyce nie zawsze się tak zdarza. Bywa, że dyrektorzy zatrudniają nauczycieli łączących niepełne etaty w dwóch czy nawet kilku szkołach albo nauczycielowi zmienia się liczba przydzielanych godzin (a co za tym idzie, również pensum), ewentualnie zatrudniani są pedagodzy na zastępstwo czy w związku z chwilowymi potrzebami placówek oświatowych.

O co pytają na szkoleniach

Kolejna umowa zawarta na czas określony z tą samą osobą

ODPOWIEDŹ Umowę można zawrzeć na okres trwania zajęć lekcyjnych, czyli inaczej mówiąc do dnia, kiedy uczniowie w przyszłym roku będą kończyć naukę (czyli do dnia 28 czerwca 2024 r.). Jednak jeżeli między wcześniejszymi umowami zawieranymi na czas określony nie wystąpiły co najmniej trzymiesięczne przerwy, to w omawianej sytuacji czwarta umowa zawarta na czas określony w trakcie jej trwania przekształci się w umowę na czas nieokreślony z powodu upływu limitu określoności zatrudnienia, który wynosi 36 miesięcy.

Zawarcie z nauczycielem umowy o pracę na czas określony w przypadku innym niż zatrudnienie osoby rozpoczynającej pracę w szkole zostało przez ustawodawcę ściśle uregulowane. I tak zgodnie z art. 10 ust. 7 Karty Nauczyciela (dalej: KN), w przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela, w tym w trakcie roku szkolnego, stosunek pracy z nauczycielem nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas określony. Jednakże zgodnie ze wskazanym przepisem okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony, zawartej w przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania, a także łączny okres zatrudnienia na podstawie tych umów między tymi samymi stronami stosunku pracy, nie mogą przekraczać 36 miesięcy. Przy czym do wskazanego okresu zatrudnienia wlicza się umowy o pracę na czas określony, zawarte na następujące po sobie okresy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy o pracę nie przekroczyła trzech miesięcy.

Jeżeli okres zatrudnienia na podstawie umów o pracę na czas określony przekracza 36 miesięcy, to z dniem następującym po jego upływie stosunek pracy przekształca się:

• w przypadku nauczyciela początkującego – w stosunek pracy na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, z wyjątkiem przypadków, o których mowa w art. 10 ust. 3b KN (tj. z wyłączeniem nauczyciela, który nie posiada co najmniej dobrej oceny pracy lub który przez okres sześciu lat nie uzyskał stopnia nauczyciela mianowanego),
• w przypadku nauczyciela mianowanego i nauczyciela dyplomowanego – w stosunek pracy na podstawie mianowania, a w przypadku niespełniania warunków, o których mowa w art. 10 ust. 5 pkt 1 i 6 KN (tj. zatrudnienia w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony lub niespełnienia wymogu dotyczącego obywatelstwa) – w stosunek pracy na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony.

Powyższy skutek przekształcenia umowy o pracę na czas określony w umowę na czas nieokreślony nie dotyczy tylko:

• umowy zawartej w celu zastępstwa nieobecnego nauczyciela, jeżeli jej zawarcie w danym przypadku służy zaspokojeniu rzeczywistego okresowego zapotrzebowania i jest niezbędne w tym zakresie w świetle wszystkich okoliczności zawarcia umowy,
• umowy zawartej z nauczycielem nieposiadającym kwalifikacji wymaganych do zajmowania danego stanowiska,
• przypadku przedłużenia umowy o pracę do dnia porodu. ©℗

Brak zgody na przyjęcie nowego wymiaru pensum łączonego

ODPOWIEDŹ Ustalenie nowego pensum łączonego wymaga zmiany warunków zatrudnienia nauczyciela. W przypadku nauczyciela mianowanego zmiana warunków zatrudnienia w zakresie wysokości pensum następuje na podstawie art. 18 KN, a więc dyrektor szkoły za zgodą nauczyciela przenosi go na inne stanowisko, na którym będzie realizował nowe pensum. W przypadku nauczyciela, który nie jest zatrudniony na podstawie mianowania, należy dokonać zmiany umowy o pracę przez porozumienie zmieniające umowę o pracę albo wypowiedzenie zmieniające.

Zgodnie z art. 42 ust. 5c KN nauczycielom realizującym w ramach stosunku pracy obowiązki określone dla stanowisk o różnym tygodniowym obowiązkowym wymiarze godzin zajęć tygodniowych obowiązkowy wymiar godzin zajęć ustala się jako iloraz łącznej liczby realizowanych godzin i sumy części etatów realizowanych w ramach poszczególnych tygodniowych wymiarów godzin zajęć, przy czym wynik zaokrągla się do pełnych godzin w ten sposób, że czas zajęć do pół godziny pomija się, a powyżej pół godziny – liczy się za pełną godzinę. Godziny wyliczone ponad ten wymiar stanowią godziny ponadwymiarowe. Przy czym należy zauważyć, że instytucja pensum łączonego jest uregulowana na poziomie ustawy dopiero od kilku lat, gdy do art. 42 KN dodano nowy ust. 5c, który narzucił wszystkim szkołom stosowanie rozwiązania ustawowego. Przed 2018 r. to organy prowadzące na podstawie art. 42 ust. 7 pkt 3 KN określały m.in. tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć nauczycieli realizujących w ramach stosunku pracy obowiązki określone dla stanowisk o różnym tygodniowym obowiązkowym wymiarze godzin.

Jeżeli nauczyciel mianowany ma powierzone obowiązki, w ramach których jego tygodniowy wymiar zajęć jest określony zgodnie z art. 42 ust. 3 KN w liczbie 18 godzin obowiązkowych, to powierzenie mu innych obowiązków, które mają być realizowane wprawdzie w tej samej szkole, ale z ich realizacją będzie wiązała się większa niż dotychczas liczba godzin obowiązkowych, prowadzi do zmiany stanowiska, która wymaga zastosowania procedury uregulowanej w art. 18 ust. 1 KN, tzn. nauczyciel mianowany może być przeniesiony na takie stanowisko, jednakże tylko na własną prośbę lub z urzędu za jego zgodą (por. wyrok Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 6 listopada 2019 r., sygn. akt II PK 54/19).

Dodajmy, że szkoła w opisanej sytuacji miała możliwość wypowiedzenia warunków zatrudnienia pedagogowi z trzymiesięcznym okresem wypowiedzenia, jednak mogła tego dokonać do 31 maja 2023 r. Skoro taka możliwość została zaniechana, aktualnie dyrektorowi szkoły pozostają negocjacje z nauczycielem. ©℗

Ustalenie końcowego terminu umowy na czas zastępstwa

ODPOWIEDŹ W umowie na zastępstwo można wprowadzić zapis, że stosunek pracy zostaje zawarty na czas nieobecności zastępowanego pracownika, bez określania konkretnej daty. Co do zasady przy zatrudnianiu nauczyciela na zastępstwo na podstawie art. 10 ust. 7 KN dyrektor powinien wskazać czas trwania tego stosunku pracy, jednak biorąc pod uwagę różne okoliczności i przyczyny usprawiedliwionej nieobecności pracownika, wskazanie konkretnego dnia jego powrotu do pracy może być niemożliwe. W sytuacji gdy nieobecność pracownika spowodowana jest urlopem wypoczynkowym, termin jego powrotu jest podany do wiadomości pracodawcy i można jasno określić termin trwania umowy na zastępstwo, lecz jeżeli zastępowany pracownik przebywa na zwolnieniu chorobowym, może się to okazać kłopotliwe. Wówczas najlepszym rozwiązaniem jest zapisanie w umowie, że stosunek pracy zostaje zawarty na czas nieobecności zastępowanego pracownika. Zgodnie z art. 29 par. 1 kodeksu pracy umowa o pracę określa strony umowy, adres siedziby pracodawcy, a w przypadku pracodawcy będącego osobą fizyczną nieposiadającego siedziby – adres zamieszkania, a także rodzaj umowy, datę jej zawarcia oraz warunki pracy i płacy, w szczególności:

1) rodzaj pracy;

2) miejsce lub miejsca wykonywania pracy;

3) wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia;

4) wymiar czasu pracy;

5) dzień rozpoczęcia pracy;

6) w przypadku umowy o pracę na okres próbny:

a) czas jej trwania lub dzień jej zakończenia oraz, gdy strony tak uzgodnią, postanowienie o przedłużeniu umowy o czas urlopu, a także o czas innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli wystąpią takie nieobecności,

b) okres, na który strony mają zamiar zawrzeć umowę o pracę na czas określony w przypadku umowy na okres próbny, a także postanowienie o wydłużeniu tej umowy;

7) w przypadku umowy o pracę na czas określony – czas jej trwania lub dzień jej zakończenia.

By wskazać termin zakończenia umowy, można również zawrzeć w treści umowy zapis, że obowiązuje ona do momentu powrotu do pracy zastępowanego pracownika – wraz z podaniem imienia i nazwiska osoby zastępowanej. Co ważne, w opinii generalnego inspektora ochrony danych osobowych zawarcie w treści umowy na zastępstwo personaliów zastępowanego pracownika nie godzi w przepisy ustawy 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych. Przy czym pracodawca powinien móc wskazać konieczność/niezbędność takiego działania. Ustawę o ochronie danych osobowych stosuje się bowiem jedynie w zakresie nieuregulowanym w kodeksie pracy.©℗