Gminy muszą doprowadzić prace nad nimi co najmniej do etapu opiniowania lub uzgodnienia z właściwymi organami. W przeciwnym razie po wejściu w życie nowelizacji ustawy o planowaniu przestrzennym nie będą mogły kontynuować prac nad studiami zagospodarowania, a plany miejscowe niejednokrotnie będą musiały tworzyć od nowa.

Wszystko przez przepisy przejściowe do ustawy z 7 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw. Prezydent podpisał nowelizację pod koniec lipca i czeka ona obecnie na publikację w Dzienniku Ustaw. Według planu znajdującego się na stronach Rządowego Centrum Legislacyjnego powinna być ogłoszona najpóźniej 24 sierpnia. Co do zasady nowa ustawa ma wejść w życie po upływie 30 dni od ogłoszenia (z pewnymi wyjątkami). Przypomnijmy: to największa od 20 lat nowelizacja ustawy 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. z 2023 r. poz. 977; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 1506; dalej: u.p.z.p.). Niesie ze sobą rewolucję w systemie aktów planowania przestrzennego oraz procedurach planistycznych. Spowoduje m.in. wygaszenie obecnych studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Gminy zostaną natomiast zobowiązane do przygotowania i przyjęcia planów ogólnych, które będą aktami prawa miejscowego.

Ramka 1

A tak będzie docelowo ©℗

Nowym narzędziem planistycznym stanie się plan ogólny – będzie uchwalany obligatoryjnie dla całej gminy (z wyłączeniem terenów zamkniętych), w randze aktu prawa miejscowego. Ma on podzielić gminę na strefy planistyczne i określić dla nich katalog dopuszczalnych funkcji, maksymalną nadziemną intensywność zabudowy i jej wysokość oraz udział powierzchni biologicznie czynnej. Na przyjęcie planów ogólnych gminy mają czas do 1 stycznia 2026 r.

Od 1 stycznia 2026 r. wygasną dotychczasowe studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Zagadnienia strategiczne i kierunkowe, w tym kreowanie polityki przestrzennej gminy, będą uwzględniane w strategii rozwoju lokalnego lub ponadlokalnego, natomiast zasady realizacji polityki przestrzennej znajdą się w planie ogólnym gminy (w zwięzłym dokumencie o krótkiej liście ustaleń).

Tradycyjne warunki zabudowy odejdą do lamusa. Gminy otrzymają możliwość wyznaczenia obszarów uzupełniania zabudowy w planach ogólnych i tylko na tych terenach będzie możliwe wydawanie decyzji o warunkach zabudowy. Na pozostałym obszarze nowe obiekty będą mogły być lokalizowane niemal wyłącznie na podstawie planów miejscowych.

Wprowadzona będzie nowa forma planu miejscowego: zintegrowany plan inwestycyjny (ZPI). Będzie to forma planu miejscowego, która zastąpi i znacznie zmodyfikuje rozwiązania specustawy mieszkaniowej. ZPI będzie narzędziem, które da gminom większe możliwości lokalizowania inwestycji z uwzględnieniem partycypacji społecznej i zasad ładu przestrzennego.

Oprac. JP

Tymczasem wiele gmin jest już obecnie w trakcie procedury sporządzania studiów lub planów zagospodarowania przestrzennego albo w trakcie ich zmiany. Jeśli chcą po wejściu nowelizacji w życie kontynuować procedowanie tych dokumentów na mocy obowiązujących obecnie przepisów, to powinny się spieszyć. Muszą bowiem przed tym dniem doprowadzić prace do odpowiedniego etapu, a więc wysłać projekty studiów lub ich zmian albo planów miejscowych lub ich zmian do opiniowania lub uzgodnienia właściwym organom. A co, jeśli nie zdążą? Wówczas będą musiały stosować się do rozbudowanych i skomplikowanych przepisów przejściowych, które albo nakazują częściowe uwzględnienie nowych regulacji (w przypadku planów miejscowych; co oznacza de facto opracowanie dokumentów na nowo) albo wręcz zakazują dalszego procedowania (w przypadku studiów).

Kto ma szansę

Zważywszy, że nowelizacja wejdzie w życie w terminie 30 dni od dnia opublikowania, nie ma już oczywiście szans, by wystartować z procedurą od zera – ani w przypadku studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, ani w przypadku planu. Procedury sporządzania zarówno studiów, jak i planów są bowiem czasochłonne i sformalizowane – w efekcie dojście od etapu przystąpienia do sporządzenia planu do etapu opiniowania zwykle zajmuje kilka miesięcy.

Ramka 2

Etapy procedur planistycznych ©℗

Procedury uchwalenia obecnie obowiązujących dokumentów planistycznych, takich jak studia i plany zagospodarowania przestrzennego, są wieloetapowe i rozłożone w czasie. Od momentu zainicjowania prac do ich zakończenia mija wiele miesięcy.

Studium

I: Ogłoszenie we wskazany w ustawie sposób o podjęciu uchwały o przystąpieniu do sporządzenia studium albo jego zmiany plus określenie nie krótszego niż 21 dni terminu na składanie wniosków.

II: Zawiadomienie na piśmie instytucji opiniujących i uzgadniających o przystąpieniu do sporządzenia studium albo jego zmiany.

III: Sporządzenie projektu z uwzględnieniem wniosków.

IV: Uzyskanie opinii o studium od komisji urbanistyczno-architektonicznej.

V: Wystąpienie o opinie i uzgodnienia do wskazanych w ustawie organów i podmiotów, na co te mają minimum 14, a maksymalnie 30 dni.

VI: Wprowadzenie do projektu zmian wynikających z uzyskanych opinii i uzgodnień.

VII: Ogłoszenie o wyłożeniu projektu studium do publicznego wglądu (na co najmniej 7 dni przed terminem wyłożenia).

VIII: Wyłożenie projektu studium do publicznego wglądu (na co najmniej 21 dni od ogłoszenia) i zorganizowanie w tym czasie co najmniej jednej dyskusji publicznej.

IX: Ogłoszenie o możliwości składania uwag do projektu (przez co najmniej 21 dni od ostatniego dnia wyłożenia).

X: Rozpatrzenie uwag (w terminie nie krótszym niż 21 dni od upływu terminu do ich składania).

XI: Przedstawienie projektu studium do uchwalenia radzie gminy wraz z listą nieuwzględnionych uwag.

Plan miejscowy

I: Ogłoszenie we wskazany w ustawie sposób o podjęciu uchwały o przystąpieniu do sporządzenia planu albo jego zmiany plus określenie nie krótszego niż 21 dni terminu na składanie wniosków do planu.

II: Zawiadomienie na piśmie instytucji opiniujących i uzgadniających o przystąpieniu do sporządzenia planu albo jego zmiany.

III: Sporządzenie projektu z uwzględnieniem wniosków wraz z prognozą oddziaływania na środowisko.

IV: Sporządzenie prognozy skutków uchwalenia planu miejscowego.

V: Wystąpienie o opinie i uzgodnienia do wskazanych w ustawie organów i podmiotów, na co te mają minimum 14, a maksymalnie 30 dni.

VI: Wprowadzenie do projektu zmian wynikających z uzyskanych opinii i uzgodnień.

VII: Ogłoszenie o wyłożeniu projektu do publicznego wglądu na co najmniej 7 dni przed terminem wyłożenia.

VIII: Wyłożenie projektu do publicznego wglądu (na co najmniej 21 dni od ogłoszenia) i zorganizowanie w tym czasie co najmniej jednej dyskusji publicznej.

IX: Ogłoszenie o możliwości składania uwag do projektu (przez co najmniej 14 dni od ostatniego dnia wyłożenia).

X: Rozpatrzenie uwag w terminie nie krótszym niż 21 dni od upływu terminu do ich składania.

XI: Wprowadzenie zmian do projektu wynikających ze złożonych uwag.

XII: Ponowienie uzgodnień i opinii w niezbędnym zakresie.

XIII: Przedstawienie projektu do uchwalenia radzie gminy.

Jednak jeśli prace nad dokumentami planistycznymi już trwają i są zaawansowane, to może się okazać, że w ciągu okresu vacatio legis gminie uda się dotrzeć do wymaganego etapu uprawniającego do kontynuacji na starych zasadach. W tych przypadkach ‒ przyspieszając działania na ostatniej prostej (tam, gdzie to możliwe) ‒ gmina może jeszcze uratować finalizowane projekty. Warto się zastanowić, czy w ciągu 30 dni, jakie pozostały, gminy mogą jeszcze przyspieszyć prace na tyle, by ten wymagany etap osiągnąć.

A zatem kiedy gminom jeszcze opłaca się przyspieszyć działania nad planami zagospodarowania przestrzennego? Na jakim etapie powinny być prace, aby zdążyć na czas?

Niewątpliwie pełną parą powinny iść teraz prace tymi projektami, które już są na etapie analizy złożonych wniosków do planów oraz gdzie kończą się prace projektowe. Inaczej natomiast przedstawia się sytuacja, jeśli projekty studiów albo planów miejscowych są na etapie składania wniosków, w których organy gminy są związane terminami ustawowymi, których w żaden sposób nie można skrócić.

Czy i kiedy warto przyspieszać prace nad studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego?

Trzeba mieć świadomość, że te studia, które zostaną uchwalone na starych zasadach, zachowają ważność najpóźniej do końca 2025 r. Jednak mimo ich krótkiego spodziewanego żywota wiele gmin może być zainteresowanych, by takie studia jeszcze ma ostatniej prostej przed wejściem w życie nowelizacji przyjąć. Podjęcie szybkich prac nad studiami albo ich zmianami wskazane jest w tych gminach, które chciałyby na bieżąco opracowywać plany miejscowe, nie czekając na uchwalenie planów ogólnych. Podjęcie intensywnych prac zaleca się także tym gminom, które mają nieaktualne strategie rozwoju (żeby móc na nich oprzeć plany ogólne, będą musiały je zaktualizować). Te gminy, które nie mają aktualnych studiów ‒ a nie zdążą z uchwaleniem nowego ‒ powinny się skoncentrować na opracowaniu/aktualizacji strategii rozwoju i na szybkich pracach nad planem ogólnym.

Przejdźmy zatem do szczegółowego omówienia przepisów przejściowych dotyczących dokumentów planistycznych.

studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego

Przepisy przejściowe stanowią, że obowiązujące studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego zachowują moc do dnia wejścia w życie w danej gminie planu ogólnego, ale nie dłużej niż do 31 grudnia 2025 r., i stosuje się do nich dotychczasowe przepisy. Okres ten ma pozwolić gminom na opracowanie i uchwalenie planów ogólnych. Los projektów dokumentów planistycznych, nad którymi prace trwają lub dopiero się rozpoczynają (czy projekty te będą procedowane na starych zasadach, czy też trzeba będzie uwzględnić nowe regulacje), przepisy przejściowe uzależniają od tego, na jakim etapie znajdować się będą prace nad nimi w momencie wejścia w życie nowelizacji.

Na starych zasadach

Do będących w trakcie procedowania projektów studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego albo jego zmiany po wejściu w życie nowej ustawy będą miały zastosowanie dotychczasowe przepisy ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, ale tylko w trzech przypadkach. Stanie się tak, jeżeli:

  • przed dniem wejścia w życie ustawy wystąpiono o opinie i uzgodnienia tych projektów albo ich zmian;
  • zmiana tych studiów dotyczy wyłącznie inwestycji celu publicznego;
  • zmiana dotyczy wyłącznie inwestycji dotyczących gospodarowania strategicznymi zasobami naturalnymi kraju, takimi jak: woda, lasy państwowe, złoża kopalin (np. węgiel, miedź itp.), oraz zasobami przyrodniczymi parków narodowych lub działalności związanej z poszukiwaniem lub rozpoznawaniem ww. złóż kopalin oraz ich wydobywaniem.

Oznacza to, że jeżeli gmina zdążyła wysłać projekt studium bądź jego zmiany do opiniowania i uzgadniania przed dniem wejścia w życie ustawy, to dalej prowadzi tę procedurę tak, jak robiła to do tej pory (tzw. starym trybem). W sytuacji odwrotnej ‒ jeżeli gmina nie zdążyła do tej daty wysłać projektu do opiniowania i uzgadniania ‒ po wejściu w życie ustawy nie będzie miała podstawy do prowadzenia procedury uchwalenia nowego studium bądź jego zmiany. A to oznacza, że takie projekty studiów w praktyce trafią do kosza. W okresie od dnia wejścia w życie ustawy do 31 grudnia 2025 r. nie będzie bowiem można również wszcząć procedury uchwalenia nowego bądź zmiany istniejącego studium, poza wyjątkami dotyczącymi inwestycji celu publicznego oraz strategicznych zasobów naturalnych kraju i wybranych złóż kopalin.

Podsumowując: w przypadku studiów w okresie przejściowym w praktyce będzie można jedynie dokończyć procedury odpowiednio zaawansowane w dniu wejścia w życie ustawy, a więc z rozpoczętą przed jej wejściem w życie procedurą uzgodnieniową.

Czy aby móc procedować studium na starych zasadach, wystarczy jego wysłanie do opiniowania do tylko jednego organu (np. komisji urbanistycznej)?

Przepisy nie precyzują, czy trzeba wystąpić, tj. wysłać projekt do wszystkich właściwych organów i instytucji, czy wystarczy tylko do jednego, np. komisji urbanistycznej. Wydaje się jednak, że procedura uzyskiwania opinii lub uzgodnień rozpoczyna się już w chwilą wysłania pierwszego wniosku o opinię/uzgodnienie. A zatem należy przyjąć, że wystarczy wysłać projekt do co najmniej jednego organu opiniującego lub uzgadniającego (nie zaś do wszystkich), aby móc procedować te dokumenty na podstawie dotychczasowych zasad.

plany miejscowe

Dotychczasowe plany miejscowe zachowają moc na obszarze, dla którego zostały uchwalone do czasu wejścia w życie nowych planów miejscowych, opracowanych już na podstawie zmienionej ustawy. W okresie przejściowym (do 1 stycznia 2026 r.) takie plany będą też mogły być zmieniane. Niemniej jednak zmiana obowiązujących planów miejscowych następować będzie już według nowych przepisów. Zmiana obecnie obowiązującego planu miejscowego będzie wymagała uwzględnienia np. nowych definicji z ustawy. Ważne jest natomiast to, że obowiązujących planów miejscowych nie trzeba uzupełniać o nowe definicje podane w ustawie. Zatem w obowiązujących planach miejscowych funkcjonować będą definicje w nich zawarte i obowiązujące dotychczas (w tym dotyczące handlu wielkopowierzchniowego, powierzchni biologicznie czynnej, udziału powierzchni biologicznie czynnej, wysokości zabudowy, intensywności zabudowy, nadziemnej intensywności zabudowy, powierzchni kondygnacji, kondygnacji nadziemnej oraz udziału powierzchni zabudowy).

Postępowanie z rozpoczętymi projektami

W okresie przejściowym możliwe jest też kontynuowanie prac nad rozpoczętymi projektami. Jednak jakie przepisy trzeba będzie przy tym uwzględnić, zależy od tego, na jakim etapie są prace nad projektem.

Gdy procedury są na początkowym etapie. W przypadku planów miejscowych, których procedury rozpoczęto przed wejściem w życie ustawy, nowe przepisy będzie trzeba stosować wówczas, gdy prace będą jeszcze na początkowym etapie, tj. o ile nie wysłano projektu do opiniowania i uzgadniania. Wówczas trzeba będzie:

  • uwzględnić w projekcie nowe definicje: handlu wielkopowierzchniowego, powierzchni biologicznie czynnej, udziału powierzchni biologicznie czynnej, wysokości zabudowy, intensywności zabudowy, nadziemnej intensywności zabudowy, powierzchni kondygnacji, kondygnacji nadziemnej oraz udziału powierzchni zabudowy;
  • ustalić w planie: zasady kształtowania zabudowy oraz wskaźniki zagospodarowania terenu, maksymalnej intensywności zabudowy, maksymalnej i minimalnej nadziemnej intensywności zabudowy, minimalnego udziału powierzchni biologicznie czynnej, maksymalnego udziału powierzchni zabudowy, maksymalnej wysokości zabudowy, minimalnej liczby i sposobu realizacji miejsc do parkowania, w tym miejsc przeznaczonych do parkowania pojazdów zaopatrzonych w kartę parkingową oraz linii zabudowy i gabarytów obiektów;
  • określić linie zabudowy dla kondygnacji podziemnych;
  • pamiętać o konieczności takiego ustalania granic terenów o określonym przeznaczeniu, aby pokrywały się np. z granicami działek ewidencyjnych lub innych obiektów przestrzennych (użytków, budynków itp.);
  • uwzględnić obowiązek uzgadniania projektu planu z podmiotami, o których mowa w art. 17 pkt 6 u.p.z.p.;
  • uwzględnić dane przestrzenne (GML, ang. geography markup language) dotyczące przeznaczeń oraz linii zabudowy.

Jeśli osiągnięto etap opiniowania. Jeżeli gmina zdążyła wystąpić o opinie i uzgodnienia (choćby do jednego z podmiotów wskazanych w przepisach – podobnie jak przypadku studium), to procedura sporządzania planu prowadzona jest według dotychczasowych przepisów (starym trybem), ale trzeba sporządzić dane przestrzenne już według nowelizacji. Brak obowiązku sporządzania nowych danych przestrzennych dotyczy tylko tych planów miejscowych, co do których ogłoszono o wyłożeniu do publicznego wglądu.

Przy uchwalaniu planów miejscowych na podstawie przepisów w dotychczasowym brzmieniu – do czasu wejścia w życie planu ogólnego – stosuje się art. 15 u.p.z.p. (a więc określający elementy, które powinny znaleźć się w planie miejscowym) i art. 20 u.p.z.p. (wskazujący, co stwierdza rada gminy uchwalając plan miejscowy). Wójt do czasu wejścia w życie planu ogólnego, ale nie dłużej niż do 1 stycznia 2026 r., wciąż będzie musiał sporządzać projekt planu zgodnie ze studium, a rada będzie musiała stwierdzać, że plan miejscowy nie narusza ustaleń studium.

Spełnienie wymogu potwierdzania zgodności ze studium nie będzie konieczne tylko w dwóch przypadkach:

1) w zakresie lokalizacji urządzeń wytwarzających energię z OZE oraz ich stref ochronnych, których od dnia wejścia w życie ustawy nie stosuje się;

2) jeżeli plan miejscowy albo jego zmiana dotyczą wyłącznie lokalizacji inwestycji celu publicznego, w sytuacji gdy studium przestało już obowiązywać, tj. od 1 stycznia 2026 r., a nie został jeszcze uchwalony plan ogólny; celem tego wyjątku jest umożliwienie gminom realizacji inwestycji celu publicznego niezależnie od ich postępów w przygotowaniu planów ogólnych.

Po 1 stycznia 2026 r.

Po dniu utraty mocy obowiązującej przez studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, a więc po 1 stycznia 2026 r., uchwalenie nowego planu miejscowego albo jego zmiany będzie możliwe, jeżeli w danej gminie będzie już obowiązywał plan ogólny.

Wyjątki dotyczą trzech sytuacji:

1) jeżeli do 31 grudnia 2025 r. gmina zdąży ogłosić o terminie wyłożenia projektu planu albo jego zmiany do publicznego wglądu – w takiej sytuacji stosuje się zapisy studium w brzmieniu dotychczasowym (tj. przedłuża się w tym konkretnym przypadku ważność studium);

2) jeżeli plan miejscowy albo jego zmiana dotyczą inwestycji celu publicznego;

3) jeżeli zmiana dotyczy wyłącznie inwestycji dotyczących gospodarowania strategicznymi zasobami naturalnymi kraju, takimi jak: woda, lasy państwowe, złoża kopalin (np. węgiel, miedź itp.), oraz zasoby przyrodnicze parków narodowych lub działalności związanej z poszukiwaniem lub rozpoznawaniem ww. złóż kopalin oraz ich wydobywaniem

inne dokumenty planistyczne

Przepisy przesądzają też, że zachowają moc do czasu wejścia w życie nowych dotychczasowe:

  • uchwały o wyznaczeniu obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji oraz gminne programy rewitalizacji,
  • strategie rozwoju gminy,
  • strategie rozwoju ponadlokalnego.

W okresie przejściowym również one będą mogły być zmieniane. Co istotne, przepisy dotychczasowe znajdą zastosowanie do spraw opracowania tych dokumentów wszczętych a niezakończonych do dnia wejścia w życie ustawy.

Do dnia wejścia w życie nowych dokumentów zachowają też moc plany ochrony parków narodowych, rezerwatów przyrody i parków krajobrazowych oraz plany zadań ochronnych i plany ochrony dla obszarów Natura 2000. Plany te będą też mogły być zmieniane.

decyzje wz i icp

Decyzje o warunkach zabudowy (WZ) oraz decyzje o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego (ICP), które staną się prawomocne przed 1 stycznia 2026 r., będą bezterminowe. Decyzje uprawomocnione po tej dacie będą wygasać po upływie pięciu lat od uzyskania prawomocności.

Postępowanie ze złożonymi wnioskami zależy to od tego, kiedy wniosek został złożony.

Sytuacja 1: Jeśli wniosek o decyzję WZ lub ICP został złożony przed wejściem ustawy w życie – stosuje się do ich wydawania przepisy dotychczasowe (art. 59 u.p.z.p.). Taki zapis należy rozumieć w następujący sposób:

  • decyzje wydawane są na dotychczasowych zasadach (w przypadku braku planu miejscowego);
  • decyzje te nie muszą być zgodne z obowiązującym w gminie studium.

Sytuacja 2. Jeśli postępowanie o wydanie decyzji WZ lub ICP wszczęto po wejściu ustawy w życie, ale przed dniem utraty mocy obowiązującej przez studium – będzie się stosowało przepisy nowe, z wyjątkiem tych przepisów, które mają związek z obowiązywaniem planu ogólnego, a więc w zakresie:

a) określenia elementów zawieranych w decyzji ICP wynikających z art. 54 u.p.z.p.:

  • rodzaju inwestycji,
  • warunków i wymagań ochrony i kształtowania ładu przestrzennego,
  • ochrony środowiska i zdrowia ludzi oraz dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej,
  • obsługi w zakresie infrastruktury technicznej i komunikacji,
  • wymagań dotyczących ochrony interesów osób trzecich,
  • ochrony obiektów budowlanych na terenach górniczych,
  • linii rozgraniczających teren inwestycji;

b) określania w decyzjach WZ wymogów tzw. dobrego sąsiedztwa z art. 61 ust. 1 pkt 1 u.p.z.p., tj.:

  • co najmniej jedna działka sąsiednia, dostępna z tej samej drogi publicznej, jest zabudowana w sposób pozwalający na określenie wymagań dotyczących nowej zabudowy w zakresie kontynuacji funkcji, parametrów, cech i wskaźników kształtowania zabudowy oraz zagospodarowania terenu, w tym gabarytów i formy architektonicznej obiektów budowlanych, linii zabudowy oraz intensywności wykorzystania terenu;
  • niestosowanie wymogu dobrego sąsiedztwa przy wydawaniu decyzji WZ dla inwestycji produkcyjnych lokalizowanych na terenach przeznaczonych na ten cel w planach miejscowych uchwalonych przed 1 stycznia 1995 r., które utraciły moc 31 grudnia 2003 r., linii kolejowych, obiektów liniowych, urządzeń infrastruktury technicznej, a także instalacji OZE;
  • zasad wyznaczenia obszaru analizowanego – odległość nie mniejsza niż trzykrotność szerokości frontu terenu (a więc tej części granicy działki budowlanej, która przylega do drogi publicznej lub wewnętrznej, z której odbywa się główny wjazd na działkę), jednak nie mniej niż 50 m, ale bez ograniczenia granic maksymalnego obszaru analizowanego.

Nie stosuje się natomiast wymogu wydania decyzji jedynie w zakresie obszaru uzupełnienia zabudowy oraz inwestycji zmieniających zagospodarowanie terenu w sposób inny niż budowa obiektów budowlanego i w zakresie budowy obiektu budowlanego polegającej na odbudowie, rozbudowie lub nadbudowie.

Wnioski złożone po 1 stycznia 2026 r.

Ustalenie warunków zabudowy lub inwestycji celu publicznego będzie możliwe tylko wówczas, gdy w danej gminie wejdzie już w życie plan ogólny. Jeżeli natomiast wniosek dotyczyć będzie terenu położonego na terenie więcej niż jednej gminy, to jeżeli w obu tych gminach weszły w życie plany ogólne.

Jednak w dalszym ciągu będzie możliwe wydanie decyzji o warunkach zabudowy dla terenów zamkniętych. W przypadku terenów zamkniętych, z wyjątkiem terenów zamkniętych ustalonych przez ministra właściwego ds. transportu (np. koleje), nie obowiązuje warunek zgodności z planem ogólnym.

uchwały w sprawie inwestycji mieszkaniowej

Docelowo uchwały w sprawie lokalizacji inwestycji mieszkaniowych lub inwestycji towarzyszących ustalane na podstawie tzw. specustawy mieszkaniowej (ustawa z 5 lipca 2018 r. o ułatwieniach w przygotowaniu i realizacji inwestycji mieszkaniowych oraz inwestycji towarzyszących; t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1538; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 803) zastąpić ma zintegrowany plan inwestycyjny (ZPI). Obowiązujące i podjęte przed 1 stycznia 2026 r. uchwały w sprawie lokalizacji inwestycji mieszkaniowej lub inwestycji towarzyszącej zachowają moc i będą mogły być zmieniane. Dla takich uchwał stosuje się przepisy dotychczasowe.

Do czasu wejścia w życie planu ogólnego do wszczętych i niezakończonych uchwał w sprawie lokalizacji inwestycji mieszkaniowej lub inwestycji towarzyszącej stosuje się przepisy dotychczasowe z pewnymi wyjątkami. Wyjątki te dotyczą określonych w specustawie mieszkaniowej definicji i standardów (które nowelizacja zmienia), takich jak:

  • definicje inwestycji towarzyszącej, powierzchni biologicznie czynnej, obszaru zabudowy śródmiejskiej;
  • konieczność określenia minimalnego udziału powierzchni ogólnodostępnego, nieogrodzonego urządzonego terenu wypoczynku oraz rekreacji lub sportu lokalizowanego w ramach powierzchni biologicznie czynnej na terenie inwestycji mieszkaniowej;
  • wybrane standardy lokalizacji i realizacji inwestycji mieszkaniowych, w tym przede wszystkim zapewnienie minimalnego terenu biologicznie czynnego jako ogólnodostępnego oraz zapewnienie minimalnej liczby stanowisk postojowych.

Jeśli postępowanie w trybie specustawy mieszkaniowej będzie prowadzone po wejściu w życie nowelizacji, a przed wejściem w życie planu ogólnego, to stosuje się przepisy dotychczasowe i brzmienie ww. definicji i standardów sprzed nowelizacji.

Jeżeli natomiast postępowanie w sprawie specustawy mieszkaniowej nie zakończyło się przed wejściem w życie planu ogólnego, to stosować się będzie już nowe przepisy, w tym określone definicje i standardy w brzmieniu nadanym nowelizacją.

Do inwestycji realizowanych w trybie specustawy mieszkaniowej, o które wnioski złożono przed 1 stycznia 2026 r., stosuje się przepisy:

  • ustawy o własności lokali, prawa budowlanego, ustawy o autostradach płatnych;
  • wybrane przepisy z ustawy o gospodarce nieruchomościami, ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, o Krajowym Zasobie Nieruchomości, o Centralnym Porcie Komunikacyjnym

‒ w brzmieniu obowiązującym 31 grudnia 2025 r.

Jak wynika z uzasadnienia do nowelizacji, celem było zapewnienie obowiązywania ustaw w stanie prawnym z dnia poprzedzającego dzień utraty mocy obowiązującej specustawy. Dodatkowo do 31 grudnia 2025 r. uchwały w trybie specustawy mieszkaniowej uchwala się zgodnie ze strategią rozwoju otoczenia Centralnego Portu Komunikacyjnego. Specustawa mieszkaniowa traci bowiem moc z 1 stycznia 2026 r., a zatem będzie obowiązywać tak długo, jak obowiązywać będą w gminie studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Uchwały o lokalizacji inwestycji mieszkaniowej lub inwestycji towarzyszącej podejmować będzie więc można tylko do 31 grudnia 2025 r.

W okresie od wejścia w życie nowelizacji do 31 grudnia 2025 r. równolegle będą mogły być podejmowane uchwały w sprawie ustalenia lokalizacji inwestycji mieszkaniowej lub inwestycji towarzyszącej w trybie specustawy mieszkaniowej i zintegrowane plany inwestycyjne (ZPI) w trybie znowelizowanej ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

ZPI będą mogły być uchwalane już od dnia wejścia w życie ustawy. Po 1 stycznia 2026 r. ZPI będą jedynym instrumentem planowania przestrzennego uchwalanym na wniosek inwestora, który będzie chciał zrealizować inwestycję główną (niekoniecznie mieszkaniową) oraz inwestycję towarzyszącą. ©℗