W wielu gminach trwa rozpatrywanie wniosków rolników o wypłatę zwrotów akcyzy za paliwo.
Zgodnie z art. 7 ustawy z 10 marca 2006 r. o zwrocie podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 356; dalej: ustawa o zwrocie) wypłaty dla producentów następują na podstawie decyzji w terminach:
• od 1 do 30 kwietnia (w przypadku wniosków złożonych od 1 do ostatniego dnia lutego),
• od 1 października do 31 października (wnioski złożone od 1 do 31 sierpnia).
W założeniu zwrot akcyzy rolnikom miał być prostą procedurą polegającą na obniżeniu stawki akcyzy od paliwa rolniczego przez udzielenie dotacji o określonej indywidulanie kwocie. W praktyce przepisy rodzą jednak wiele problemów, z którymi muszą sobie radzić urzędnicy.
O co pytają na szkoleniach
ODPOWIEDŹ Zgodnie z art. 1 ustawy o zwrocie tylko nabycie określonego oleju napędowego umożliwia ubieganie się o zwrot części podatku akcyzowego zawartego w cenie jego nabycia. Ustawodawca postanowił, że ma to być olej napędowy o określonym kodzie CN: 2710 19 43 do 2710 19 48 oraz 2710 20 11 do 2710 20 19, a także 3826 00.
Z przytoczonego przepisu wynika zatem wprost, że zwrot części akcyzy nie przysługuje z tytułu nabycia oleju napędowego innego aniżeli oznaczony wskazanym kodem. To z kolei oznacza, że każdy urzędnik oceniający wnioski o zwrot akcyzy powinien ustalić, jakiego rodzaju olej napędowy nabył wnioskodawca. Oczywiście producenci rolni, składając wnioski, oświadczają, że znane są im zasady zwrotu akcyzy oraz skutki składania fałszywych zeznań – nie powinni zatem przedkładać faktur dokumentujących nabycie innego paliwa niż wskazane w ustawie. W praktyce jednak rzadko się zdarza, aby faktura dokumentująca nabycie oleju napędowego zawierała oznaczenie kodu CN (w istocie zatem często sam nabywca nie wie, jakiego rodzaju olej napędowy nabył).
Aby uniknąć wszelkich wątpliwości i wydać decyzję w sprawie zwrotu akcyzy w ustalonym stanie faktycznym – co gwarantuje zgodność z obowiązującymi przepisami prawa – należałoby w każdym przypadku ustalić, jakimi kodami CN jest oznaczony olej napędowy, którego nabycie dokumentują załączone do wniosków faktury. Z perspektywy szybkości i skuteczności postępowania najlepiej byłoby zwrócić się do sprzedawcy paliwa z prośbą o przypisanie nazw handlowych sprzedanego oleju napędowego do określonych kodów CN (w sposób ogólny, nie zaś w stosunku do każdej faktury z osobna). Wówczas w istocie prostą czynnością urzędnik potwierdzi każdą fakturę wystawioną przez tego sprzedawcę. Oczywiście urzędnik może poprosić wnioskodawcę, aby sam uzyskał żądaną informację od sprzedawcy paliwa (tego rodzaju działanie będzie uzasadnione w szczególności w tych przypadkach, w których do urzędu trafiać będzie niewiele faktur od tego konkretnego sprzedawcy).
ODPOWIEDŹ Posiadanie zależne gruntów jest dla zwrotu akcyzy faktem niezwykle istotnym. Ważne są tu dwie kwestie. Po pierwsze, dzierżawca gruntów może przez umowę dzierżawy stać się producentem rolnym. Po drugie, wydzierżawiający (właściciel gruntów) może stracić prawo do ubiegania się o zwrot podatku akcyzowego w części dotyczącej gruntów wydzierżawionych. Potwierdzenie tych faktów jest zatem niezbędne dla wydania prawidłowej decyzji.
Odnosząc się do pierwszego z sygnalizowanych problemów, należy wskazać, że zgodnie z art. 3 ust. 2 ustawy o zwrocie producentem rolnym jest m.in. osoba fizyczna będąca posiadaczem gospodarstwa rolnego w rozumieniu ustawy o podatku rolnym. Będzie to zatem osoba, która posiada użytki rolne o określonej powierzchni. Posiadanie w tym przypadku należy rozumieć jako posiadanie samoistne oraz posiadanie zależne. Dzierżawca zatem, dzierżawiąc grunty o powierzchni spełniającej definicję gospodarstwa rolnego, stanie się producentem rolnym w rozumieniu ustawy o zwrocie. Należy mieć zatem na uwadze, że przyjęcie wniosku osoby, która nie jest właścicielem gruntów rolnych na terenie gminy (nie widnieje w ewidencji gruntów i budynków), bez dokonania dodatkowej weryfikacji w przedmiocie jej posiadania zależnego (istnienia umowy dzierżawy), będzie wiązać się z ryzykiem popełnienia błędu, tj. wydania decyzji w sprawie zwrotu dla osoby, która nie jest stroną postępowania (nie jest producentem rolnym).
Odnosząc się do drugiego problemu związanego z istnieniem stosunku dzierżawy, należy wskazać na art. 3 ust. 3 ustawy o zwrocie. Ustawodawca postanowił, że w przypadku zbiegu posiadania samoistnego i zależnego zwrot podatku akcyzowego przysługiwać powinien posiadaczowi zależnemu. Takie założenie jest motywowane tym, że to ten podmiot, który faktycznie zużywa olej napędowy do produkcji rolnej, ma otrzymać dotację (tak w istocie dzieje się wtedy, gdy grunty rolne są oddawane przez właściciela w dzierżawę). W przypadku zatem braku potwierdzenia, że mamy do czynienia z rzeczywiście istniejącym stosunkiem dzierżawy, istnieje ryzyko pozbawienia właściciela użytków rolnych zwrotu podatku akcyzowego na te właśnie użytki (art. 3 ust. 3 ustawy o zwrocie zakazuje bowiem uwzględniać w limicie właściciela grunty, które zostały oddane w posiadanie zależne).
Jak zatem potwierdzać istnienie umowy? Nie jest wystarczające samo zwrócenie się o udzielenie wyjaśnień do podmiotu, który składa wniosek. Należy pamiętać, że już sam fakt złożenia go – w sytuacji, w której wnioskodawca nie jest właścicielem gruntów na terenie gminy – stanowi oświadczenie woli wnioskodawcy. Jeżeli już mowa o wezwaniu wnioskodawcy do udzielenia informacji, to ważnym ustaleniem mogłoby być potwierdzenie, jaką działkę i od kogo podmiot ten dzierżawi. Po uzyskaniu odpowiedzi na tak postawione pytanie urzędnik będzie miał możliwość potwierdzenia istnienia stosunku dzierżawy bezpośrednio z wydzierżawiającym (najczęściej właścicielem). Należy pamiętać, że stosunek dzierżawy jest stosunkiem dwustronnym. Potwierdzeniem jego istnienia będzie informacja od obu stron czynności.
W stanie faktycznym, w którym właściciel nieruchomości potwierdzi jej oddanie w dzierżawę wnioskodawcy, urzędnik zyskuje pewność, że, po pierwsze, wnioskodawca ma status producenta rolnego (jeżeli jego status kształtowany jest wyłącznie przez grunty objęte umową dzierżawy), po drugie, właściciel nie będzie ubiegał się o zwrot akcyzy na oddane w dzierżawę grunty (a przynajmniej nie będzie podważał istnienia stosunku dzierżawy). Dlatego potwierdzanie istnienia stosunku dzierżawy jest czynnością niezbędną dla prawidłowego zwrotu akcyzy.
ODPOWIEDŹ Nie. Obecnie obowiązująca ustawa o zwrocie przewiduje, że zwrot podatku akcyzowego przysługuje producentowi rolnemu w ramach rocznego limitu. Od 2019 r. limit ten oblicza się jako sumę dwóch kwot. Artykuł 4 ustawy o zwrocie wskazuje, że kwoty te ustala się na podstawie powierzchni posiadanych użytków rolnych będących w posiadaniu producenta rolnego oraz liczby posiadanych tzw. dużych jednostek przeliczeniowych bydła. Aby uzyskać kwotę limitu kalkulowanego na podstawie powierzchni użytków rolnych, producent rolny musi posiadać grunty w gminie, do której składa wniosek (art. 5 ust. 1 ustawy o zwrocie). Status producenta rolnego nabywa się zatem na podstawie posiadanych gruntów niezależnie od ich położenia, natomiast kwotę limitu kalkuluje się wyłącznie na podstawie powierzchni gruntów ulokowanych w gminie, do której składa się wniosek. Analogicznie sytuacja wygląda w przypadku bydła ‒ właściwym do kalkulacji kwoty limitu jest wyłącznie wójt, burmistrz, prezydent, na terenie właściwości którego znajduje się siedziba stada (w przeciwnym wypadku dojść mogłoby do wielokrotnego składania wniosków przez producenta rolnego w różnych gminach na podstawie dużych jednostek przeliczeniowych). W sytuacji takiej jak opisana w pytaniu problematyczne jest jednak to, że w gminie siedziby stada producent rolny nie posiada żadnych użytków rolnych. Sytuacja taka jest przeszkodą dla kalkulacji kwoty limitu na duże jednostki przeliczeniowe bydła ze względu na art. 5 ust. 1 ustawy o zwrocie. W efekcie w takim stanie faktycznym producent rolny traci prawo do złożenia wniosku o zwrot podatku akcyzowego w gminie siedziby stada. Pewnym rozwiązaniem tej sytuacji mogłoby być wejście w posiadanie użytków na terenie siedziby stada (np. w drodze umowy dzierżawy) – wówczas bowiem producent rolny zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o zwrocie mógłby złożyć wniosek do właściwego ze względu na położenie użytków wójta, burmistrza, prezydenta.
ODPOWIEDŹ Na stronach Rządowego Centrum Legislacji 9 stycznia 2023 r. opublikowano projekt nowelizacji ustawy o zwrocie. Pierwotnie tekst noweli tworzył dodatkową składową limitu zwrotu podatku akcyzowego – limit kalkulowany na podstawie liczby posiadanych przez producenta rolnego świń. W wyniku konsultacji oraz zgłoszonych uwag zakres ten poszerzono. Obecnie projektowany zwiększony zwrot akcyzy w założeniu ma przysługiwać wszystkim, którzy oprócz gruntów posiadali w określonym czasie świnie, owce, kozy oraz konie (nie licząc oczywiście bydła, które ustawa uwzględnia już od 2019 r.).
Co istotne, z dokumentacji wynika, że choć zmiany mają wejść w życie w połowie br., to odniosą skutek za cały 2023 r. Przypomnieć trzeba, że przy wnioskach składanych w lutym oraz w sierpniu 2023 r. przedkłada się łącznie faktury za okres 12 miesięcy, tj. od sierpnia 2022 do lipca 2023 r. Zgodnie z projektowanym przepisem przejściowym, ze względu na to, że nowelizacja nie weszła w życie przed pierwszą turą przyjmowania wniosków, przy wnioskach sierpniowych producenci rolni będą mogli składać faktury za okres minionych 12 miesięcy. W praktyce zatem – o ile oczywiście przepisy w projektowanym kształcie wejdą w życie – wniosek sierpniowy trzeba będzie rozpatrywać przy założeniu podziału faktur na dwie kategorie: za okres 6 miesięcy oraz okres 12 miesięcy. Ważne będzie, aby ustalić, czy wartości z faktur za okres sierpień 2022 r.– styczeń 2023 r., które były złożone już w lutym br., nie zostały wówczas w całości zaliczone do zwrotu. Jeżeli urzędnik tego nie sprawdzi, to istnieje ryzyko, że kwoty z faktur sierpień 2022 r. – styczeń 2023 r. zostaną przyjęte do zwrotu akcyzy dwukrotnie (raz w lutym 2023 r. na grunt oraz ponownie w sierpniu 2023 r. – na świnie, owce, kozy lub konie). Oznacza to, że procedura sierpniowa – ze względu na okres przejściowy – będzie bardziej skomplikowana i czasochłonna niż dotychczasowe.
W procesie legislacyjnym wskazano, że zmiana limitu będzie rodziła konieczność dostosowania treści wniosku. Urzędnik będzie zatem zobowiązany do analizy nieznanych dotychczas pozycji wniosku oraz załączników do niego. Ponadto zwiększenie zwrotu na podstawie zmiany struktury limitu będzie skutkowało zmianą dokumentacji związanej z wnioskowaniem oraz sprawozdawaniem w zakresie dotacji. Z pewnością zatem projektowana nowelizacja – o ile wejdzie w życie – wpłynie na sposób i tryb realizacji zwrotów w procedurze sierpniowej 2023 r. ©℗
