Burmistrz Ustrzyk Dolnych zakazał dyrektorom stosowania podręcznika do historii i teraźniejszości. Czy to właściwa decyzja?
Nie. Lokalny włodarz, jako organ władzy publicznej, jest zobowiązany do przestrzegania norm prawnych oraz podejmowania wyłącznie takich działań, które w tych normach znajdują oparcie. Zakazanie dyrektorom stosowania określonych metod lub środków dydaktycznych wykracza poza kompetencje burmistrza jako organu wykonawczego gminy. Dyrektor szkoły ma swobodę w wykonywaniu swoich zadań. Mają ją także nauczyciele. Tym samym kierowanie zakazu wobec dyrektora i tak nie odnosi żadnego skutku, bo to ostatecznie nauczyciel danego przedmiotu określi, z jakich środków dydaktycznych, w tym podręczników, będzie korzystał.
Załóżmy jednak, że organ prowadzący inaczej interpretuje prawo albo w prywatnej szkole rodzice żądają stosowania (lub niestosowania) danego podręcznika. Czy włodarz może zwolnić dyrektora, który nie zastosuje się do jego polecenia?
Niezastosowanie się przez dyrektora do wytycznych organu wykonawczego gminy co do form i metod kształcenia nie jest naruszeniem przepisów z zakresu prawa pracy. Dyrektor, jako kierownik danej jednostki systemu oświaty, odpowiada za jej działalność i wyłącznie w tym zakresie podlega ocenie ze strony organu prowadzącego. Ewentualne merytoryczne uchybienia w realizacji zadań z zakresu kształcenia, opieki lub wychowania mogą stanowić przedmiot analizy organu sprawującego nadzór pedagogiczny. Kwestia dotycząca nadzoru nie leży natomiast w kompetencjach organu prowadzącego. Nie ma tutaj znaczenia to, czy mówimy o jednostce systemu oświaty samorządowej, czy niesamorządowej. Burmistrz, jako organ władzy publicznej, nie powinien podejmować nieformalnych nacisków czy wywierać w inny sposób wpływu na działalność dyrektora szkoły lub nauczycieli. Burmistrz mógłby zorganizować np. otwartą debatę, w trakcie której jej uczestnicy mogliby wyrazić swoje opinie na temat konkretnego podręcznika. To miałoby, również dla uczniów, walor edukacyjny.
W jakim więc zakresie samorządowcy mogą wpływać na funkcjonowanie szkoły?
Ich rola skupia się na zagadnieniach dotyczących spraw organizacyjnych i finansowych placówek oświatowych. Na przykład organ prowadzący szkołę uczestniczy w konkursie wyboru dyrektora oraz decyduje o zasadności wykonania remontu lub zakupie wyposażenia. Tym samym samorządowiec może pośrednio wpływać na funkcjonowanie szkoły, ale chociażby nieprzyznanie dyrektorowi nagrody z uwagi na odmienną wizję prowadzenia procesu edukacji wydaje się świadczyć jedynie o słabości takiego włodarza. Natomiast kwestie dotyczące nadzoru pedagogicznego nad działalnością szkoły należą do kompetencji kuratorów oświaty.
Rozmawiał Artur Radwan
