Czy gmina powinna uzyskać opinię RIO przed zaciągnięciem zobowiązania w postaci trzyletniej umowy leasingu operacyjnego na pojazd służbowy?

Nie, taki obowiązek istnieje tylko przy umowie leasingu finansowego. Przypomnijmy, że leasing ma normatywną podstawę w art. 7091 kodeksu cywilnego, gdzie postanowiono, że przez taką umowę finansujący zobowiązuje się – w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa – nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na określonych warunkach, a następnie oddać tę rzecz korzystającemu do używania albo używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony. Z kolei korzystający zobowiązuje się zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego.
W doktrynie prawa wskazuje się, że leasing może mieć różne formy, przy czym występuje zasadniczy podział na leasing finansowy i operacyjny. Leasing finansowy oznacza oddanie danej rzeczy (np. pojazdu) korzystającemu (np. gminie) do używania na czas odpowiadający okresowi, w jakim ta rzecz zachowuje pełną przydatność gospodarczą (tzw. okres amortyzacji), a korzystający zobowiązuje się uiszczać różne opłaty, w tym leasingowe. W przypadku leasingu operacyjnego rzecz oddawana jest korzystającemu na krótki okres, który nie pokrywa się z okresem amortyzacji. Wskazany podział jest istotny z punktu widzenia podanego zapytania.
Jeśli chodzi o sytuacje, w których samorząd zobligowany jest uzyskać opinię o możliwości spłaty zobowiązania, to punktem wyjścia jest art. 91 ust. 2 ustawy o finansach publicznych, z którego wynika, że:
„Zaciągnięcie lub wyemitowanie przez jednostkę samorządu terytorialnego zobowiązania z tytułu:
1) kredytu lub pożyczki na cel, o którym mowa w art. 89 ust. 1 pkt 2‒4 i art. 90,
2) innego niż wymienione w pkt 1, zaliczanego do tytułu dłużnego, o którym mowa w art. 72 ust. 1 pkt 2,
3) emisji papierów wartościowych na cel, o którym mowa w art. 89 ust. 1 pkt 2-4 i art. 90
– wymaga uzyskania przez zarząd jednostki samorządu terytorialnego opinii regionalnej izby obrachunkowej o możliwości spłaty zobowiązania”.
Warto zauważyć, że wskazana regulacja w pkt 2 odsyła do art. 72 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy o finansach publicznych, gdzie z kolei postanowiono m.in., że państwowy dług publiczny obejmuje zobowiązania sektora finansów publicznych z tytułu zaciągniętych kredytów i pożyczek.
W rozporządzeniu ministra finansów w sprawie szczegółowego sposobu klasyfikacji tytułów dłużnych zaliczanych do państwowego długu publicznego uściślono, że do kategorii kredyty i pożyczki zalicza się również:
  • umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym, które mają wpływ na poziom długu publicznego,
  • papiery wartościowe, których zbywalność jest ograniczona,
  • umowy sprzedaży, w których cena jest płatna w ratach,
  • umowy leasingu zawarte z producentem lub finansującym, w których ryzyko i korzyści z tytułu własności są przeniesione na korzystającego z rzeczy,
  • umowy nienazwane o terminie zapłaty dłuższym niż rok, związane z finansowaniem usług, dostaw, robót budowlanych, które wywołują skutki ekonomiczne podobne do umowy pożyczki lub kredytu.
Zatem z ww. regulacji ustawy o finansach publicznych oraz rozporządzenia wynika, że do kategorii tytułów dłużnych (które wymagają uzyskania opinii regionalnej izby obrachunkowej) zaliczono m.in. umowy leasingu.
Z kolei typ leasingu, który wymaga ww. opinii, można ustalić przez analizę zapisu zawartego w załączniku nr 8 do rozporządzenia ministra finansów, funduszy i polityki regionalnej ws. sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych. Tamże w par. 2 pkt 2 ww. załącznika odniesiono się jedynie do umów leasingu zawartych z producentem lub finansującym, w których ryzyko i korzyści z tytułu własności są przeniesione na korzystającego z rzeczy (leasing finansowy).
Podstawa prawna
art. 72 ust. 1 pkt 2, art. 91 ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 305; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1236)
art. 7091 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1740; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 2320)
par. 3 pkt 2 rozporządzenia ministra finansów z 28 grudnia 2011 r. w sprawie szczegółowego sposobu klasyfikacji tytułów dłużnych zaliczanych do państwowego długu publicznego (Dz.U. nr 298, poz. 1767)
rozporządzenie ministra finansów, funduszy i polityki regionalnej z 17 grudnia 2020 r. w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych (Dz.U. poz. 2396)