Ustawa za 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach [KOMENTARZ cz. 8]

Art. 9d. [Wymagania wobec podmiotu odbierającego odpady komunalne]

1. Podmiot odbierający odpady komunalne od właścicieli nieruchomości jest obowiązany do spełnienia następujących wymagań:

komentarz

• Komentowany przepis określa wymagania, które powinien spełnić podmiot odbierający odpady komunalne od właścicieli nieruchomości.
• Wymagania zostały podzielone na cztery grupy:

• Wymagania są formułowane bardzo ogólnie, co pozostawia daleko idące możliwości ich interpretacji. Uszczegółowienie powyższych wymagań zostało zawarte w rozporządzeniu ministra środowiska z 11 stycznia 2013 r. w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości (Dz.U. z 2013 r. poz. 122; dalej: rozporządzenie z 11 stycznia 2013 r.).
• Odpowiednio do par. 2 rozporządzenia z 11 stycznia 2013 r. przedsiębiorca powinien posiadać bazę magazynowo-transportową usytuowaną w gminie, z której terenu przedsiębiorca odbiera odpady lub w odległości nie większej niż 60 km od granicy tej gminy. Baza musi być usytuowana na terenie, do którego przedsiębiorca ma tytuł prawny. Przedsiębiorca zobowiązany jest do zapewnienia odpowiedniego wyposażenia bazy magazynowo-transportowej, w szczególności:

• Paragraf 3 rozporządzenia z 11 stycznia 2013 r. określa wymogi dotyczące obowiązku posiadania wyposażenia umożliwiającego odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości oraz jego odpowiedniego stanu technicznego. Zgodnie z nimi przedsiębiorca powinien posiadać co najmniej dwa pojazdy przystosowane do odbierania zmieszanych odpadów komunalnych oraz co najmniej dwa pojazdy przystosowane do odbierania selektywnie zebranych odpadów komunalnych, a także co najmniej jeden pojazd do odbierania odpadów bez funkcji kompaktującej. Pojazdy te powinny być trwale i czytelnie oznakowane, w widocznym miejscu, nazwą firmy oraz danymi adresowymi i numerem telefonu przedsiębiorcy. Ponadto na terenie bazy magazynowo-transportowej powinny znajdować się urządzenia do selektywnego gromadzenia odpadów komunalnych przed ich transportem do miejsc przetwarzania.
• Przepisy rozporządzenia z 11 stycznia 2013 r. przewidują także regulacje dotyczące utrzymania odpowiedniego stanu sanitarnego pojazdów i urządzeń, m.in. poprzez ich odpowiednie zabezpieczenie przed niekontrolowanym wydostawaniem się na zewnątrz odpadów czy zapewnienie ich regularnego mycia i dezynfekcji (par. 4). Przepisy odnoszą się także do konieczności zapewnienia odpowiedniego stanu technicznego wyposażenia pojazdów, nakładając na przedsiębiorców m.in. obowiązek wyposażenia ich w system monitoringu korzystającego z systemu pozycjonowania satelitarnego i czujników zapisujących dane o miejscach wyładunku odpadów (par. 5).

Art. 9e. [Przekazywanie odebranych odpadów]

1. Podmiot odbierający odpady komunalne na podstawie umowy z właścicielem nieruchomości jest obowiązany do przekazywania odebranych od właścicieli nieruchomości:

komentarz

• Komentowany przepis określa obowiązki podmiotu odbierającego odpady komunalne od właścicieli nieruchomości w zakresie ich przekazywania do zagospodarowania z uwzględnieniem poszczególnych frakcji odpadów. W art. 9e ust. 1 u.c.p.g. pkt 1 dotyczy odpadów selektywnie zbieranych, a pkt 2 odpadów zmieszanych.
• Zgodnie z art. 9e ust. 1 pkt 1 u.c.p.g. podmiot odbierający odpady obowiązany jest przekazać selektywnie zebrane frakcje odpadów komunalnych do instalacji odzysku i unieszkodliwiania zgodnie z hierarchią postępowania z odpadami, o której mowa w art. 17 ustawy z 14 grudnia 2012 r. o odpadach (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 797; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 875; dalej: ustawa o odpadach). Przepis ten implementuje art. 4 ust. 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylającej niektóre dyrektywy (Dz.Urz. UE z 2008 r. L 312, s. 3), który przedstawia następującą kolejność priorytetów przy postępowaniu z odpadami:

• W poprzednim stanie prawnym na przedsiębiorcy odbierającym odpady komunalne od właścicieli nieruchomości ciążył obowiązek przekazywania odebranych zmieszanych odpadów komunalnych oraz odpadów zielonych bezpośrednio do regionalnej instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych (RIPOK) przypisanej do obsługi określonego terytorium. Nowelizacja z 19 lipca 2019 r. zniosła zasadę regionalizacji, formalnie uwalniając rynek gospodarowania odpadami. W konsekwencji odpady zmieszane mogą być przetwarzane w instalacjach położonych poza regionem, na którego terenie zostały wytworzone, ale zawsze z uwzględnieniem zasady bliskości, zgodnie z art. 20 ust. 1 i 2 ustawy o odpadach, tj. w miejscu powstania, a jeśli nie jest to możliwe, to jak najbliżej miejsca powstania przy zachowaniu hierarchii postępowania z odpadami i przy uwzględnieniu najlepszej dostępnej techniki lub technologii, o której mowa w art. 143 ustawy z 27 kwietnia 2001 r. ‒ Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1219; dalej: p.o.ś.).
• Naruszenie przez podmiot odbierający odpady obowiązku z art. 9e ust. 1 pkt 2 u.c.p.g. pociąga za sobą dotkliwe sankcje. Zgodnie z art. 9x ust. 1 pkt 3 u.c.p.g. podmiot, który nie przekazuje odebranych od właścicieli nieruchomości zmieszanych odpadów komunalnych do instalacji komunalnej, podlega administracyjnej karze pieniężnej w wysokości od 500 zł do 2000 zł za pierwszy ujawniony przypadek, wymierzanej w drodze decyzji przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, właściwego ze względu na miejsce wpisania przedsiębiorcy do rejestru działalności regulowanej (art. 9x ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 9zb ust. 1 u.c.p.g.). Drugi stwierdzony przypadek naruszenia przedmiotowego obowiązku stanowi podstawę do wykreślenia przedsiębiorcy z rejestru działalności regulowanej (por. uwagi do art. 9j ust. 2 pkt 4 u.c.p.g.) bądź wydania zakazu prowadzenia działalności jednostce gminnej (por. uwagi do art. 9k pkt 2 u.c.p.g.).

komentarz

• Podmiot odbierający zmieszane odpady komunalne (albo, odpowiednio do art. 9e ust. 1 pkt 1 u.c.p.g., od właścicieli nieruchomości) może przekazywać te odpady do instalacji komunalnej za pośrednictwem stacji przeładunkowej prowadzonej przez:

komentarz

• Podmiot odbierający zmieszane odpady komunalne od właścicieli nieruchomości może przekazywać te odpady do instalacji termicznego przekształcania, jeżeli gmina, w której przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą, organizuje selektywne zbieranie odpadów odpowiednio do przepisów rozporządzenia ministra środowiska z 29 grudnia 2016 r. w sprawie szczegółowego sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów (Dz.U. z 2019 r. poz. 2028) oraz regulaminów utrzymania porządku i czystości na terenie poszczególnych gmin.

komentarz

• Mieszanie selektywnie zebranych odpadów komunalnych ze zmieszanymi odpadami komunalnymi lub selektywnie zebranymi odpadami różnych rodzajów ze sobą jest zagrożone administracyjną karą pieniężną w wysokości od 10 000 zł do 50 000 zł, wymierzaną w drodze decyzji przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, właściwego ze względu na miejsce wpisania przedsiębiorcy do rejestru działalności regulowanej (art. 9x ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 9zb ust. 1 u.c.p.g.).

Art. 9ea. [Obowiązek prowadzącego punkt selektywnego zbierania odpadów]

Podmiot prowadzący punkt selektywnego zbierania odpadów komunalnych jest obowiązany do:

komentarz

• Komentowany przepis nakłada na przedsiębiorcę prowadzącego punkt selektywnego zbierania odpadów komunalnych obowiązek przekazywania, bezpośrednio lub za pośrednictwem innego zbierającego odpady, selektywnie zebranych odpadów komunalnych do instalacji odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, zgodnie z hierarchią sposobów postępowania z odpadami, o której mowa w art. 17 ustawy o odpadach. Jest to analogiczne rozwiązanie do przewidzianego w art. 9e ust. 1 pkt 1 1 u.c.p.g. obowiązku przedsiębiorcy odbierającego odpady komunalne od właścicieli nieruchomości (por. uwagi do art. 9e ust. 1 1 u.c.p.g.).

Art. 9f. (uchylony)

Art. 9g. [Cele ilościowe obowiązujące podmiot odbierający odpady komunalne]

Podmiot odbierający odpady komunalne na podstawie umowy z właścicielem nieruchomości jest obowiązany do osiągnięcia w danym roku kalendarzowym w odniesieniu do masy odebranych przez siebie odpadów komunalnych poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami oraz ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania, określonych w art. 3b ust. 1 i 2 oraz w przepisach wydanych na podstawie art. 3c ust. 2.

komentarz

• Celem komentowanego przepisu jest zagwarantowanie osiągnięcia celów ilościowych w zakresie poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami oraz ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania. Przedsiębiorca odbierający odpady komunalne jest obowiązany do zapewnienia osiągnięcia ustawowych celów ilościowych w odniesieniu do całego strumienia odpadów komunalnych z wyłączeniem innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych stanowiących odpady komunalne (art. 3b ust. 1 u.c.p.g.) oraz w odniesieniu do odpadów budowlanych i rozbiórkowych innych niż niebezpieczne (art. 3b ust. 2 u.c.p.g.).
• Odpowiednio do art. 3b ust. 1 1 u.c.p.g. wymagane ustawą poziomy recyklingu i przygotowania do ponownego użycia odpadów komunalnych, z wyłączeniem innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych stanowiących odpady komunalne, powinny wynosić co najmniej:

• Poziomy recyklingu i przygotowania do ponownego użycia poszczególnych frakcji odpadów komunalnych (papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła) oraz poziomy recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych stanowiących odpady komunalne – w poszczególnych latach do 31 grudnia 2020 r., a także sposób obliczania tych poziomów, zostały określone w rozporządzeniu ministra środowiska z 14 grudnia 2016 r. w sprawie poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami niektórych frakcji odpadów komunalnych (Dz.U. z 2016 r. poz. 2167).
• Podmioty świadczące usługi odbierania odpadów są także obowiązane do osiągnięcia celów ilościowych określonych w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie art. 3c ust. 2 1 u.c.p.g., tj. w rozporządzeniu ministra środowiska z 15 grudnia 2017 r. w sprawie poziomów ograniczenia składowania masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji (Dz.U. z 2017 r. poz. 2412).
• Przedsiębiorca odbierający odpady komunalne na podstawie umowy z właścicielem nieruchomości, który nie wykonuje obowiązku określonego w art. 9g 1 u.c.p.g., podlega karze pieniężnej, obliczonej odrębnie dla wymaganego poziomu:

Art. 9h. [Rachunek dla właściciela nieruchomości]

Podmiot odbierający odpady komunalne na podstawie umowy z właścicielem nieruchomości jest obowiązany przekazać właścicielowi nieruchomości, od którego odbiera odpady komunalne, rachunek, w którym są wyszczególnione koszty odbierania i zagospodarowania odpadów komunalnych.

komentarz

• Podmiot odbierający odpady komunalne na podstawie umowy z właścicielem nieruchomości obowiązany jest do przekazania właścicielom nieruchomości rachunku, w którym odrębnie zostaną wskazane koszty odbierania, a odrębnie zagospodarowania.

Art. 9i. [Zakończenie działalności i wniosek o wykreślenie z rejestru]

W przypadku zakończenia działalności polegającej na odbieraniu odpadów komunalnych przedsiębiorca odbierający odpady komunalne od właścicieli nieruchomości jest obowiązany złożyć do właściwego wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, w terminie 14 dni od dnia trwałego zaprzestania wykonywania tej działalności, wniosek o wykreślenie z rejestru.

komentarz

• Komentowany przepis wprowadza obowiązek złożenia wniosku o wykreślenie z rejestru w ciągu 14 dni od dnia trwałego zaprzestania wykonywania działalności. Ustawodawca nie określa, co rozumie przez „trwałe zaprzestanie wykonywania działalności” – zarówno na gruncie przepisów 1 u.c.p.g., jak i innych aktów normatywnych. W piśmiennictwie prawniczym podnosi się, że na pojęcie „trwałego zaprzestania wykonywania działalności” składają się zarówno czynności faktyczne (np. wstrzymanie produkcji i sprzedaży lub świadczenia usług bądź zatrudnienia), jak i czynności prawne (np. przeprowadzenie likwidacji przedsiębiorstwa w sensie rachunkowomajątkowym, dokonanie zgłoszeń o zakończeniu działalności w urzędzie statystycznym, urzędzie skarbowym, oddziale ZUS)1. Stan polegający na „trwałym zaprzestaniu wykonywania działalności” oznacza definitywne i ostateczne zakończenie przez podmiot aktywności w danym zakresie2. Podkreśla się element woli towarzyszący zaistnieniu tego stanu: „trwałe zaprzestanie wykonywania działalności gospodarczej oznacza, że przedsiębiorca podjął decyzję o jej zakończeniu”3.
• Czasowe zawieszenie nie powinno skutkować utratą statusu przedsiębiorcy odbierającego odpady, tym samym – powodować aktualizacji obowiązku złożenia wniosku o wykreślenie z rejestru działalności regulowanej. Jak wskazuje Naczelny Sąd Administracyjny: „prowadząc działalność przedsiębiorca może bowiem mieć okresy braku aktywności na rynku, ale to nie oznacza, że nie jest przedsiębiorcą prowadzącym działalność polegającą na odbieraniu odpadów komunalnych”4.
• Dotrzymanie 14-dniowego terminu na złożenie wniosku o wykreślenie przedsiębiorcy z rejestru działalności regulowanej leży w interesie samego przedsiębiorcy, ponieważ każdy podmiot figurujący w rejestrze jako przedsiębiorca prowadzący działalność w zakresie odbierania odpadów komunalnych jest obowiązany realizować obowiązki określone przepisami u.c.p.g. do momentu wykreślenia z rejestru5.
• Wydaje się, że przepis ten znajdzie zastosowanie także do przedsiębiorców, którzy nigdy nie wykonywali działalności na terenie danej gminy, a wpis do rejestru uzyskali jedynie na potrzeby postępowania o udzielenie zamówienia publicznego na odbieranie odpadów komunalnych.
• W przypadku, gdy przedsiębiorca nie złożył wniosku we wskazanym terminie, organ na podstawie art. 9j ust. 2 pkt 2 u.c.p.g. dokonuje wykreślenia przedsiębiorcy z rejestru.

Art. 9j. [Decyzje o zakazie wykonywania działalności]

1. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta wydaje decyzję o zakazie wykonywania przez przedsiębiorcę działalności objętej wpisem, w przypadku gdy:

komentarz

• Przedsiębiorca może zostać wykreślony z rejestru działalności regulowanej na skutek wydania przez organ rejestrowy decyzji o zakazie wykonywania przez przedsiębiorcę działalności objętej wpisem albo w wyniku naruszenia prawa w sposób określony przepisami.
• Organ rejestrowy wydaje decyzję o zakazie wykonywania przez przedsiębiorcę działalności objętej wpisem w trzech przypadkach:

• Odnośnie do pierwszej przesłanki (złożenia niezgodnego ze stanem faktycznym oświadczenia) – spełnianie przez przedsiębiorcę warunków wymaganych do wykonywania działalności regulowanej nie podlega weryfikacji w momencie dokonania wpisu przedsiębiorcy do rejestru, natomiast podlega kontroli, w szczególności przez organ prowadzący rejestr danej działalności po uzyskaniu wpisu. Na etapie składania wniosku o wpis do rejestru organ rejestrowy kontroluje jedynie formalne aspekty wniosku – czy wniosek zawiera wszystkie wymagane dane oraz oświadczenie, o których mowa w art. 9c ust. 3‒5 u.c.p.g. Sprawdzanie prawdziwości oświadczenia następuje już po dokonaniu wpisu i rozpoczęciu przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej i może nastąpić poprzez wezwanie do przedłożenia dokumentów potwierdzających spełnianie określonych w przepisach prawa wymagań związanych z wykonywaniem tej działalności6.
• Wpis do rejestru ma jedynie charakter deklaratoryjny i służy potwierdzeniu posiadania przez przedsiębiorcę uprawnienia do wykonywania działalności, które nabywa on ex lege po spełnieniu warunków określonych przepisami u.c.p.g. (por. uwagi do art. 9c ust. 1 u.c.p.g.). Jak wskazuje się w orzecznictwie sądów administracyjnych: „złożenie przez przedsiębiorcę oświadczenia, którego niezgodność ze stanem faktycznym polega na braku spełnienia przez przedsiębiorcę wszystkich warunków wykonywania działalności regulowanej, oznacza, że od samego początku brak było materialnoprawnej podstawy wykonywania tej działalności”7. Tak dotkliwa sankcja w postaci pozbawienia przedsiębiorcy uprawnienia do wykonywania działalności gospodarczej jest skutkiem daleko idącej liberalizacji reglamentacji działalności gospodarczej, która zakłada brak kontroli spełniania warunków w momencie wpisu do rejestru. Przedsiębiorca, który złożył nieprawdziwe oświadczenie, nie podlega jednak odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań – art. 9c ust. 4 u.c.p.g. nie zawiera stosownej informacji o odpowiedzialność karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Sankcją w tym przypadku pozostaje zakaz wykonywania działalności gospodarczej objętej wpisem oraz administracyjna kara pieniężna w wysokości 10 000 zł (art. 9x ust. 1 pkt 1a u.c.p.g.). Jednocześnie należy wskazać, że zakaz dotyczy jedynie działalności objętej wpisem do rejestru, a nie wykonywania jakiejkolwiek działalności gospodarczej.
• Obowiązek przechowywania przez przedsiębiorcę dokumentacji potwierdzającej spełnianie warunków wymaganych prawem do wykonywania działalności regulowanej (art. 43 ust. 6 ustawy z 6 marca 2018 r. ‒ Prawo przedsiębiorców; t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1292; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 424; dalej: p.p.) w założeniu ma ułatwić organowi kontrolę prawdziwości przedmiotowego oświadczenia.
• Odnośnie do drugiej przesłanki (nieusunięcia naruszeń warunków wykonywania działalności w terminie) – dotyczy ona sytuacji, w której przedsiębiorca w momencie składania oświadczenia spełniał warunki wykonywania działalności gospodarczej objętej wpisem i naruszył je w trakcie wykonywania działalności. Organ stwierdził naruszenie i wezwał przedsiębiorcę do usunięcia naruszenia lub naruszeń odpowiednio do art. 9j ust. 1a u.c.p.g. Uchybienie terminowi wyznaczonemu przez organ rejestrowy na usunięcie naruszeń wiąże się z wydaniem decyzji o zakazie wykonywania działalności gospodarczej objętej wpisem.
• Odnośnie do trzeciej przesłanki (rażące naruszenie warunków wykonywania działalności) – zarówno przepisy u.c.p.g., jak i innych aktów normatywnych nie precyzują, co należy rozumieć pod pojęciem „rażącego naruszenia”. Pojęcie to odnosi się z pewnością do naruszenia wyraźnej, niebudzącej wątpliwości normy prawa materialnego lub normy prawa procesowego8. Należy zgodzić się z W. Radeckim, że pewne światło na rozumienie tego pojęcia rzucają przyczyny wykreślenia z rejestru na podstawie art. 9j ust. 2 pkt 5 u.c.p.g., tj. przesłanka w postaci stwierdzenia, że przedsiębiorca po raz drugi przekazuje niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne do instalacji innych niż instalacje komunalne9. Pewną wskazówką mogą być także przykłady działań kwalifikowanych jako „rażące naruszenie” warunków prowadzenia działalności regulowanej na gruncie innych aktów normatywnych. I tak, odpowiednio do art. 45 ust. 2 ustawy z 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 341; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2020), stan rażącego naruszenia warunków wykonywania działalności regulowanej charakteryzuje się wielokrotnością naruszeń tego samego rodzaju. Do przesłanek uzasadniających stwierdzenie rażącego naruszenia warunków prowadzenia działalności regulowanej może także zaliczać się działanie w sposób świadomy, ciągły, uporczywy i długotrwały10. Ocena wystąpienia przesłanki rażącego naruszenia warunków należy do organu prowadzącego rejestr działalności regulowanej, przy czym musi być ona jasno i klarownie wykazana w sprawie11. W orzecznictwie sądów administracyjnych podnosi się, że organ rejestrowy „musi określić i wskazać nie tylko, które zachowania Spółki i dlaczego stanowią naruszenie warunków wymaganych prawem do wykonywania działalności regulowanej przez przedsiębiorcę, ale dlaczego uznaje, że naruszenia te są [w] stopniu rażącym”12.
• Formułowany w decyzji wydanej na podstawie art. 9j ust. 1 u.c.p.g. zakaz odnosi się do działalności objętej wpisem. Wydaje się więc prawidłowe stanowisko, że wydanie decyzji o zakazie wykonywania działalności regulowanej ze względu na rażące naruszenie warunków może nastąpić wyłącznie w odniesieniu do przedsiębiorcy, który wcześniej uzyskał taki wpis. Tezę tę potwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, stwierdzając, że „przesłanki wymienione w pkt 1‒3 ust. 1 art. 71 u.s.d.g. (obecnie art. 9j ust. 1 u.c.p.g. – przyp. DZP) nie mogą stanowić podstawy wydania decyzji o zakazie wykonywania działalności regulowanej w przypadku, gdy nie był dokonany wpis tej działalności do rejestru”13. Należy uznać, że prowadzenie działalności regulowanej bez wymaganego prawem wpisu uruchamia sankcję prawnoadministracyjną w postaci kary pieniężnej określoną w art. 9x ust. 1 pkt 1 u.c.p.g. (por. uwagi do art. 9c ust. 1 u.c.p.g.).

komentarz

• Komentowany przepis zobowiązuje organ do umożliwienia przedsiębiorcy usunięcia zidentyfikowanych w toku kontroli naruszeń w celu uniknięcia wydania decyzji o zakazie wykonywania działalności gospodarczej, o której mowa w art. 9j ust. 1 pkt 2 u.c.p.g.
• Odpowiednio do art. 379 ust. 1 p.o.ś, wójt, burmistrz lub prezydent miasta sprawują kontrolę przestrzegania i stosowania przepisów o ochronie środowiska w zakresie objętym właściwością tych organów. Organ rejestrowy jest uprawniony do wstępu wraz z rzeczoznawcami i niezbędnym sprzętem przez całą dobę na teren nieruchomości, obiektu lub ich części, na których prowadzona jest działalność gospodarcza, a w godz. 6‒22 ‒ na pozostały teren, do przeprowadzania badań lub wykonywania innych niezbędnych czynności kontrolnych, do żądania pisemnych lub ustnych informacji oraz wzywania i przesłuchiwania osób w zakresie niezbędnym do ustalenia stanu faktycznego oraz do żądania okazania dokumentów i udostępnienia wszelkich danych mających związek z problematyką kontroli (art. 379 ust. 2 p.o.ś.). Organ rejestrowy może także wystąpić do wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o podjęcie odpowiednich działań będących w jego kompetencji, jeżeli w wyniku kontroli stwierdzi naruszenie przez kontrolowany podmiot przepisów o ochronie środowiska lub poweźmie uzasadnione podejrzenie, że takie naruszenie mogło nastąpić (art. 379 ust. 3 p.o.ś.). Kontrola prowadzona przez organ rejestrowy kończy się sporządzeniem protokołu czynności kontrolnych (art. 380 ust. 1 p.o.ś.). Jednak w przeciwieństwie do organów inspekcji ochrony środowiska organ rejestrowy nie jest władny wydawać zarządzeń pokontrolnych. Powyższe oznacza, że sam protokół z kontroli nie wywołuje skutków prawnych14, ale może doprowadzić do podjęcia czynności przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska – w tym do wydania zarządzenia pokontrolnego, odpowiednio do art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy z 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz.U. z 2020 r. poz. 995). Organ rejestrowy może także nałożyć na przedsiębiorcę administracyjną karę pieniężną określoną w art. 9x u.c.p.g.
• Termin na usunięcie naruszeń przez przedsiębiorcę nie może przekroczyć jednego roku od dnia doręczenia postanowienia w tej sprawie. Po bezskutecznym upłynięciu tego terminu organ rejestrowy jest obowiązany wydać decyzję o zakazie prowadzenia działalności gospodarczej objętej wpisem.

komentarz

• Komentowany przepis powoduje, że przedsiębiorca traci prawo do wykonywania działalności objętej wpisem w momencie wydania decyzji o zakazie wykonywania działalności, o której mowa w art. 9j ust. 1 u.c.p.g.
• Decyzja zakazująca przedsiębiorcy dalszego prowadzenia działalności objętej wpisem podlega wzruszeniu w toku postępowania odwoławczego i może być zaskarżona do sądu administracyjnego. W konsekwencji pojawia się zasadne pytanie odnośnie do legalności działalności gospodarczej w okresie między wydaniem decyzji o zakazie a pomyślnym dla przedsiębiorcy rozstrzygnięciem uchylającym tę decyzję. Wskazuje się w piśmiennictwie, że „w interesie przedsiębiorcy leży to, aby po wykreśleniu go z rejestru i przed ponownym wpisaniem go do tego rejestru zaprzestał on wykonywania działalności gospodarczej, ponieważ z formalnego punktu widzenia wykonywanie działalności gospodarczej objętej wpisem do rejestru w tym okresie nie jest legalne”15.

komentarz

• Decyzja o zakazie wykonywania działalności wydana na podstawie art. 9j ust. 1 u.c.p.g. niesie za sobą daleko idące konsekwencje. Po pierwsze, organ z urzędu wykreśli przedsiębiorcę z rejestru działalności regulowanej (art. 9j ust. 5 u.c.p.g.). Po drugie, organ odmówi takiemu przedsiębiorcy wpisu do rejestru, jeżeli od czasu wydania decyzji o zakazie działalności nie upłynęły trzy lata (art. 43 ust. 3 pkt 2 p.p.).
• W poprzednim stanie prawnym obowiązywał przepis jednoznacznie wskazujący, że wykreślenie z rejestru na skutek wydania decyzji o zakazie wykonywania działalności odnosi się także do rejestrów tej działalności regulowanej prowadzonych w innych gminach16. Wobec braku podobnej regulacji należy uznać, że komentowany zakaz dotyczy wyłącznie gminy, której organ rejestrowy wydał przedmiotową decyzję.

komentarz

• Artykuł 9j ust. 2 u.c.p.g. określa drugą grupę przesłanek wykreślenia wpisu do rejestru przez prowadzący go organ. Komentowany przepis mówi jedynie o wykreśleniu z rejestru i nie stanowi podstawy do wydania decyzji o zakazie prowadzenia działalności. Wykreślenie z rejestru jest czynnością materialno-techniczną, nie następuje w formie decyzji, z wyjątkiem sytuacji, gdy wykreślenie z rejestru nastąpiło na podstawie stwierdzenia trwałego zaprzestania wykonywania przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej na terenie gminy objętej wpisem lub stwierdzenia, że przedsiębiorca po raz drugi przekazuje niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne do instalacji innych niż instalacje komunalne. Wykreślenie przedsiębiorcy z rejestru działalności regulowanej w drodze decyzji umożliwia kwestionowanie tego rozstrzygnięcia w toku postępowania administracyjnego i sądowoadministracyjnego. [ramka]
• Wykreślenie z rejestru na podstawie art. 9j ust. 2 pkt 4 u.c.p.g. stanowi przesłankę do odmowy wpisu na podstawie art. 9ja u.c.p.g.

ramka

Art. 9ja. [Ponowny wpis do rejestru]

Przedsiębiorca, którego wykreślono z rejestru, może uzyskać ponowny wpis do rejestru w tym samym zakresie działalności gospodarczej nie wcześniej niż po upływie 3 lat od dnia wykreślenia z rejestru z powodów, o których mowa w art. 9j ust. 1 lub ust. 2 pkt 4.

komentarz

• Komentowany przepis jest uszczegółowieniem art. 43 ust. 3 pkt 2 i 3 p.p. Zgodnie z nim organ prowadzący rejestr działalności regulowanej odmawia przedsiębiorcy wpisu do rejestru w przypadku wykreślenia przedsiębiorcy z rejestru tej działalności regulowanej w wyniku wydania przez organ prowadzący rejestr decyzji o zakazie wykonywania przez przedsiębiorcę działalności objętej wpisem w okresie trzech lat poprzedzających złożenie wniosku (art. 43 ust. 3 pkt 2 p.p.) oraz w przypadkach określonych w odrębnych przepisach (art. 43 ust. 3 pkt 3 p.p.).
• Warto przy tym odnotować, że art. 9ja u.c.p.g. obejmuje sytuacje, w których przedsiębiorca został wykreślony z rejestru w przypadkach:

Art. 9k. [Konsekwencje naruszenia warunków wykonywania działalności]

1. W przypadku gdy stwierdzono, że gminna jednostka organizacyjna odbierająca odpady komunalne od właścicieli nieruchomości:

komentarz

• Gminne jednostki organizacyjne odbierające odpady komunalne obowiązane są, podobnie jak przedsiębiorcy, do spełnienia wymagań z art. 6d ust. 1 u.c.p.g. Gminne jednostki organizacyjne nie podlegają jednak obowiązkowi wpisu do rejestru działalności regulowanej przedsiębiorców odbierających odpady komunalne od właścicieli nieruchomości, co uniemożliwia zastosowanie wobec nich sankcji wykreślenia z rejestru w przypadku naruszenia warunków wykonywania działalności lub naruszenia zasad wykonywania działalności.
• Gminne jednostki organizacyjne mogą prowadzić działalność w zakresie odbioru odpadów komunalnych na podstawie indywidualnych umów z właścicielami nieruchomości niezamieszkanych, które nie zostały objęte systemem gminnym na podstawie art. 6c ust. 2 u.c.p.g. Gminne jednostki organizacyjne nie mogą odbierać odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości objętych systemem gminnym, ponieważ nie mogą wziąć udziału w przetargu organizowanym na podstawie art. 6d ust. 1 u.c.p.g.
• Organem uprawnionym do wydania zakazu jest wojewódzki inspektor ochrony środowiska. W przeciwieństwie do decyzji w przedmiocie zakazu wykonywania działalności objętej wpisem, o której mowa w art. 9j ust. 1 u.c.p.g., decyzja kierowana do gminnych jednostek organizacyjnych nie jest natychmiast wykonalna – wykonanie tej decyzji następuje dopiero po jej uprawomocnieniu się17.
• Analogicznie do art. 9j ust. 1a u.c.p.g. komentowany przepis umożliwia gminnej jednostce organizacyjnej usunięcie zidentyfikowanych w toku kontroli naruszeń w celu uniknięcia wydania decyzji o zakazie wykonywania działalności gospodarczej. W przeciwieństwie jednak do decyzji kierowanej do przedsiębiorcy – wyznaczenie terminu następuje w trybie wnioskowym.

Art. 9l. (uchylony)

Art. 9m. [Kalkulacja kosztów zagospodarowania niesegregowanych odpadów]Prowadzący instalację komunalną jest obowiązany, na wniosek gminy lub podmiotu odbierającego odpady komunalne od właścicieli nieruchomości, przedstawić szczegółową kalkulację kosztów zagospodarowania niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania, z uwzględnieniem składowych tych kosztów, w terminie 7 dni od dnia jego złożenia.

komentarz

• Komentowany przepis uprawnia gminę oraz podmiot odbierający odpady od właścicieli nieruchomości do wystąpienia do prowadzącego instalację komunalną o przedstawienie kalkulacji kosztów zagospodarowania niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania, z uwzględnieniem składowych tych kosztów, w terminie siedmiu dni od dnia jego złożenia.
• Prowadzący instalację komunalną, który nie przedstawia kalkulacji, o której mowa w art. 9m u.c.p.g., podlega administracyjnej karze pieniężnej w wysokości 500 zł za każdy nieprzekazany dokument, wymierzanej w drodze decyzji przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska, właściwego ze względu na miejsce wpisania przedsiębiorcy do rejestru działalności regulowanej (art. 9za w zw. z art. 9zb ust. 2 u.c.p.g.).

Art. 9n. [Sporządzanie rocznych sprawozdań przez podmioty odbierające odpady komunalne]

1. Podmiot odbierający odpady komunalne od właścicieli nieruchomości jest obowiązany do sporządzania rocznych sprawozdań.

komentarz

• Komentowany przepis ustanawia obowiązek sprawozdawczy w stosunku do podmiotów odbierających odpady komunalne od właścicieli nieruchomości. Za podmiot odbierający odpady komunalne od właścicieli nieruchomości należy uznać zarówno przedsiębiorcę wpisanego do rejestru działalności regulowanej, o którym mowa w art. 9b u.c.p.g., jak i przedsiębiorcę, który odbiera odpady komunalne z naruszeniem obowiązku wpisu do rejestru, a także gminne jednostki organizacyjne odbierające odpady komunalne od właścicieli nieruchomości. W przypadku przedsiębiorcy wpisanego do rejestru działalności regulowanej obowiązki wynikające z art. 9n u.c.p.g. aktualizują się z momentem wpisu do rejestru bez względu na to, czy podmiot ten faktycznie prowadzi działalność w zakresie objętym wpisem, i pozostają aktualne do wykreślenia z rejestru (por. uwagi do art. 9j u.c.p.g.).
• Obowiązek sprawozdawczy realizowany i rozliczany jest w skali roku.
• Przedsiębiorca, który przekazuje nierzetelne sprawozdanie, o którym mowa w art. 9n ust. 1 u.c.p.g., podlega administracyjnej karze pieniężnej w wysokości od 200 zł do 500 zł, jeżeli sprawozdanie zostanie uzupełnione lub poprawione w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania, o którym mowa w art. 9p ust. 2 u.c.p.g., a w przypadku niezastosowania się do wezwania – podlega karze pieniężnej w wysokości od 500 zł do 5000 zł, wymierzanej w drodze decyzji przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, właściwego ze względu na miejsce wpisania przedsiębiorcy do rejestru działalności regulowanej (art. 9x ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 9zb ust. 1 u.c.p.g.).
• Przedsiębiorca, który przekazuje po terminie sprawozdanie, o którym mowa w art. 9n ust. 1 u.c.p.g., podlega karze pieniężnej w wysokości 100 zł za każdy dzień opóźnienia, nie więcej jednak niż za 365 dni. Karę tę wymierza w drodze decyzji wójt, burmistrz lub prezydent miasta, właściwy ze względu na miejsce wpisania przedsiębiorcy do rejestru działalności regulowanej (art. 9x ust. 1 pkt 5 w zw. z art. 9zb ust. 1 u.c.p.g.).
• W przypadku gdy przedsiębiorca postanowił zakończyć działalność gospodarczą objętą wpisem, obowiązany jest poinformować o tym organ w ciągu 14 dni od podjęcia tej decyzji (por. uwagi do art. 9i u.c.p.g.).

komentarz

• Komentowany przepis ustanawia termin na złożenie rocznego sprawozdania. Termin ten ma charakter materialnoprawny, nie procesowy. Jak podnosi się w orzecznictwie sądów administracyjnych: „termin z art. 9n ust. 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach ewidentnie nie jest terminem procesowym. (…) Wprawdzie bowiem obowiązek przekazania organowi sprawozdania z jego upływem nie wygasa, jednak niemożliwym jest po jego upływie terminowe zrealizowanie przewidzianego ustawą obowiązku, a nadto opóźnienie rodzi przewidziane ustawą sankcje”18. Tym samym do terminów określonych w komentowanym przepisie nie stosuje się przepisów ustawy z 14 czerwca 1960 r. ‒ Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 256; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 695; dalej: k.p.a.) w tym art. 57 par. 4 i 5 k.p.a. Jeżeli zatem 31 stycznia przypada w danym roku w dzień ustawowo wolny od pracy lub w sobotę, to nie ma zastosowania reguła, zgodnie z którą za ostatni dzień terminu uważa się najbliższy następny dzień powszedni (por. art. 57 par. 4 k.p.a.).

komentarz

• Komentowany przepis określa informacje, których wskazania wymaga prawidłowo wypełnione sprawozdanie roczne. Zalicza się do nich dane identyfikujące podmiot odbierający odpady i miejsce prowadzenia działalności objętej wpisem oraz szczegółowe informacje o masie odebranych odpadów z uwzględnieniem sposobów ich zagospodarowania.
• Od 1 stycznia 2020 r. sprawozdania roczne są przekazywane wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta wyłącznie za pośrednictwem Bazy danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami.
• Ze względu na przedłużenie prac związanych z uruchomieniem modułu sprawozdawczości w systemie Bazy danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami oraz wprowadzenie na terenie kraju stanu epidemicznego związanego z koronawirusem SARS-CoV-2 sprawozdania za rok 2019 przekazuje się w terminie do 31 sierpnia 2020 r. (art. 12a ust. 1 u.c.p.g.).

komentarz

• Rozszerzenie obowiązków sprawozdawczych wobec podmiotów odbierających odpady komunalne na podstawie umowy z właścicielem nieruchomości wynika bezpośrednio z regulacji zawartej w art. 9g u.c.p.g., która zobowiązuje je do osiągnięcia w danym roku kalendarzowym, w odniesieniu do masy odebranych przez siebie odpadów komunalnych, poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami oraz ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania, określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 3b ust. 2 i art. 3c ust. 2 u.c.p.g. (por. uwagi do art. 9g u.c.p.g.).

komentarz

• Podmiot odbierający odpady komunalne od właścicieli nieruchomości jest obowiązany do wskazania w sprawozdaniu liczby właścicieli nieruchomości, od których odebrał odpady komunalne, a także dołączenia do sprawozdania wykazu właścicieli nieruchomości, z którymi w danym roku zawarł umowy na odbieranie odpadów komunalnych, oraz wykazu tych właścicieli nieruchomości, z którymi umowy te uległy rozwiązaniu lub wygasły. W przypadku budynków wielolokalowych wskazuje się dane kontaktowe wspólnoty mieszkaniowej albo spółdzielni mieszkaniowej – odpowiednio do art. 2 ust. 3 u.c.p.g.

komentarz

• Podmiot odbierający odpady komunalne od właścicieli nieruchomości jest obowiązany do składania sprawozdań zerowych w odniesieniu do okresów, w których nie prowadził działalności gospodarczej objętej wpisem. Pojęcie sprawozdania zerowego odnosi się do sposobu wypełnienia sprawozdania, o którym mowa w art. 9n ust. 1 u.c.p.g.
• Komentowany przepis został wprowadzony ustawą z 28 listopada 2014 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 87). W poprzednim stanie prawnym kwestia istnienia obowiązku sprawozdawczego w świetle faktycznego zaprzestania odbierania odpadów komunalnych przy jednoczesnym pozostawaniu w rejestrze działalności regulowanej budziła liczne wątpliwości. W orzecznictwie NSA wyodrębniły się dwie linie orzecznicze odnoszące się do tego zagadnienia. Zgodnie z pierwszą z nich adresatem obowiązku sprawozdawczego, o którym mowa w art. 9n ust. 1 u.c.p.g., miał być wyłącznie podmiot faktycznie świadczący usługi w zakresie odbierania odpadów w oparciu o stosowną umowę. Tezę tę uzasadniano celem ustanowienia obowiązku sprawozdawczego, którym „jest przedstawienie obrazu postępowania z odpadami, ich odzyskiem, recyklingiem, co w przypadku podmiotów nieprowadzących w konkretnej gminie danej działalności jest bezprzedmiotowe, gdyż pozostaje obojętne dla celu zamierzonego przez ustawodawcę”19. W drugiej linii orzeczniczej zwyciężyło podejście formalne i połączenie obowiązku sprawozdawczego z samym tylko faktem posiadania wpisu w rejestrze działalności regulowanej: „obowiązkiem sprawozdawczym jest obciążony każdy podmiot, który według wpisu do rejestru działalności regulowanej jest podmiotem/przedsiębiorcą prowadzącym działalność w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, a nie tylko podmiot faktycznie odbierający odpady komunalne od właścicieli nieruchomości. (…) Przyjęcie, że faktyczne nieodbieranie odpadów zwalnia od informowania organu (składania sprawozdań) w istocie doprowadziłoby do sytuacji faworyzującej określoną grupę podmiotów, a przez to naruszyłoby zasadę równości wobec prawa. Prowadząc działalność, przedsiębiorca może bowiem mieć okresy braku aktywności na rynku, ale to nie oznacza, że nie jest przedsiębiorcą prowadzącym działalność polegającą na odbieraniu odpadów komunalnych. Jest on takim przedsiębiorcą zarówno przed pierwszym dokonaniem odbioru odpadów komunalnych, w okresach przerwy pomiędzy odbieraniem tych odpadów, jak i po zaprzestaniu faktycznego odbierania odpadów komunalnych, aż do momentu wykreślenia z rejestru. Różnicowanie tych okresów działalności w kontekście ciążącego na przedsiębiorcy obowiązku składania sprawozdań jest nieuzasadnione”20.
• Powyższy problem został rozwiązany przez dodanie art. 9n ust. 6 u.c.p.g. Ustawodawca przychylił się do drugiej z zaprezentowanych linii orzeczniczych, opowiadającej się za formalnym charakterem obowiązku sprawozdawczego. Potwierdza to orzecznictwo NSA: „w obecnym stanie prawnym nie ulega więc wątpliwości, że każdy przedsiębiorca wpisany do prowadzonego rejestru działalności regulowanej w zakresie odbioru odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości ma obowiązek składania sprawozdania niezależnie od tego, czy rzeczywiście w danym okresie odpady odbierał. Takie rozwiązanie jest niezbędne dla realizacji przez właściwe organy obowiązku ciągłej analizy stanu gospodarowania odpadami komunalnymi na danym terenie gminy czy miasta”21. Jednocześnie podnosi się, że obowiązek składania sprawozdania zerowego dotyczy jedynie takiego podmiotu, który „generalnie na terenie danej gminy odpady komunalne odbierał, lecz z jakiegoś względu nie czynił tego w kolejnym półroczu, a nie każdego podmiotu wpisanego do rejestru”22. Powyższe oznacza, że sankcja za niezłożenie sprawozdania zerowego nie może dotyczyć podmiotu, który takiej działalności nie podjął mimo dokonania wpisu w rejestrze działalności regulowanej.

komentarz

• Od 1 stycznia 2020 r. sprawozdanie, o którym mowa w art. 9n ust. 1 u.c.p.g., może być przekazane właściwemu organowi rejestrowemu wyłącznie za pośrednictwem modułu sprawozdawczości funkcjonującego w Bazie danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami. Jednocześnie ze względu na przedłużenie prac związanych z uruchomieniem wszystkich funkcjonalności Bazy danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami oraz z uwagi na wprowadzenie na terenie kraju stanu epidemicznego związanego z koronawirusem SARS-CoV-2 sprawozdania za rok 2019 przekazuje się w terminie do 31 sierpnia 2020 r. (art. 12a ust. 1 u.c.p.g.).

Art. 9na. [Sporządzanie rocznych sprawozdań przez podmioty prowadzące punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych]

1. Podmiot prowadzący punkt selektywnego zbierania odpadów komunalnych, z wyłączeniem gminy, jest obowiązany do sporządzania rocznych sprawozdań.

komentarz

• Komentowany przepis nakłada na podmiot prowadzący punkt selektywnego zbierania odpadów komunalnych, z wyłączeniem gmin, obowiązek sporządzania rocznych sprawozdań. Jest to analogiczne rozwiązanie do przewidzianego w art. 9n ust. 1 u.c.p.g. obowiązku przedsiębiorcy odbierającego odpady komunalne od właścicieli nieruchomości (por. uwagi do art. 9n u.c.p.g.). Za przekazanie sprawozdań nierzetelnych lub złożenie ich po terminie grożą administracyjne kary pieniężne. [ramka]

ramka

Art. 9nb. [Sporządzanie rocznych sprawozdań przez podmioty zbierające odpady komunalne]

1. Podmiot zbierający odpady komunalne, z wyłączeniem podmiotu, o którym mowa w art. 9na ust. 1, oraz podmiotu zbierającego odpady komunalne przyjmującego odpady komunalne od innego zbierającego odpady komunalne, jest obowiązany do sporządzania rocznych sprawozdań.

komentarz

• Komentowany przepis nakłada na podmiot zbierający odpady komunalne obowiązek sporządzania rocznych sprawozdań. Jest to analogiczne rozwiązanie do przewidzianego w art. 9n ust. 1 u.c.p.g. obowiązku przedsiębiorcy odbierającego odpady komunalne od właścicieli nieruchomości (por. uwagi do art. 9n ust. 1 u.c.p.g.).
• Jeżeli chodzi o art. 9nb ust. 3a u.c.p.g., to mimo braku doprecyzowania ze strony ustawodawcy należy przyjąć, że obowiązek złożenia rocznego sprawozdania przez podmiot zbierający odpady komunalne, który ma zezwolenie na zbieranie odpadów komunalnych w miejscu położonym na obszarze danej gminy, a który w danym roku nie zbierał na terenie tej gminy odpadów komunalnych, dotyczy sprawozdania zerowego.
• Podmiot zbierający odpady komunalne, który przekazuje nierzetelne sprawozdanie, o którym mowa w art. 9nb ust. 1 u.c.p.g., podlega administracyjnej karze pieniężnej w wysokości od 200 zł do 500 zł, jeżeli sprawozdanie zostanie uzupełnione lub poprawione w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania, o którym mowa w art. 9p ust. 2 u.c.p.g., a w przypadku niezastosowania się do wezwania od 500 zł do 5000 zł, wymierzanej w drodze decyzji przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, właściwego ze względu na miejsce położenia punktu zbierania odpadów komunalnych, stanowiących frakcje odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła (art. 9xaa pkt 1 w zw. z art. 9zb ust. 1aa u.c.p.g.).
• Podmiot zbierający odpady komunalne, który przekazuje po terminie sprawozdanie, o którym mowa w art. 9nb ust. 1 u.c.p.g., podlega karze pieniężnej w wysokości 100 zł za każdy dzień opóźnienia, nie więcej jednak niż za 365 dni. Karę tę wymierza w drodze decyzji wójt, burmistrz lub prezydent miasta, właściwy ze względu na miejsce położenia punktu zbierania odpadów komunalnych, stanowiących frakcje odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła (art. 9xaa pkt 2 w zw. z art. 9zb ust. 1aa u.c.p.g.).

Art. 9o. [Sporządzanie kwartalnych sprawozdań przez podmioty prowadzące działalność w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych]

1. Podmiot prowadzący działalność w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych jest obowiązany do sporządzania kwartalnych sprawozdań.

komentarz

• Komentowany przepis nakłada na podmiot prowadzący działalność w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych obowiązek sporządzania kwartalnych sprawozdań. Jest to analogiczne rozwiązanie (pomijając częstotliwość składania sprawozdań) do przewidzianego w art. 9n ust. 1 u.c.p.g. obowiązku przedsiębiorcy odbierającego odpady komunalne od właścicieli nieruchomości (por. uwagi do art. 9n ust. 1 u.c.p.g.).
• Podmiot prowadzący działalność w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych, który przekazuje nierzetelne sprawozdanie, o którym mowa w art. 9o ust. 1 u.c.p.g., podlega administracyjnej karze pieniężnej w wysokości od 200 zł do 500 zł, jeżeli sprawozdanie zostanie uzupełnione lub poprawione w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania, o którym mowa w art. 9p ust. 2, a w przypadku niezastosowania się do wezwania od 500 zł do 5000 zł, wymierzanej w drodze decyzji przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, właściwego ze względu na miejsce prowadzenia działalności w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych (art. 9xb ust. pkt 1 w zw. z art. 9zb ust. 1b u.c.p.g.).
• Podmiot prowadzący działalność w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych, który przekazuje po terminie sprawozdanie, o którym mowa w art. 9o ust. 1 u.c.p.g., podlega karze pieniężnej w wysokości 100 zł za każdy dzień opóźnienia, nie więcej jednak niż za 365 dni. Karę tę wymierza w drodze decyzji wójt, burmistrz lub prezydent miasta, właściwy ze względu na miejsce prowadzenia działalności w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych (art. 9xb pkt 2 w zw. z art. 9zb ust. 1b u.c.p.g.).

Art. 9oa. [Informacje przekazywane przez podmiot prowadzący instalację komunalną przedsiębiorcy odbierającemu odpady komunalne]

1. Prowadzący instalację komunalną jest obowiązany przekazać przedsiębiorcy odbierającemu odpady komunalne od właścicieli nieruchomości lub gminie, z którymi ma zawarte umowy, informację o odpadach przekazanych mu przez tego przedsiębiorcę lub gminę, które poddał procesowi przygotowania do ponownego użycia, recyklingu lub przekazał w tym celu innemu posiadaczowi odpadów.

komentarz

• Adresatem obowiązku określonego w art. 9oa ust. 1 u.c.p.g. jest podmiot prowadzący instalację komunalną. Jest on obowiązany przekazać przedsiębiorcy odbierającemu odpady komunalne od właścicieli nieruchomości lub gminie, z którymi ma zawarte umowy, informację w zakresie zagospodarowania odpadów przekazanych mu przez te podmioty.
• Kolejne ustępy przepisu doprecyzowują zakres przedmiotowego obowiązku, którego realizacja wymaga przekazania informacji o poszczególnych rodzajach odpadów poddanych procesowi przygotowania do ponownego użycia, recyklingu lub odzysku innymi metodami lub przekazanych w tym celu innemu posiadaczowi odpadów.
• Informacja o powyższej treści jest przekazywana, odpowiednio, dwa razy w roku w terminie do 15 lipca i za drugie półrocze ‒ w terminie do 15 stycznia – w przypadku przedsiębiorcy odbierającemu odpady komunalne od właścicieli nieruchomości, oraz raz w roku w terminie do 15 stycznia za poprzedni rok kalendarzowy – w przypadku gminy.
• Do chwili obecnej nie zostały wydane przepisy wykonawcze określające wzór informacji, o której mowa w art. 9oa ust. 1 u.c.p.g.

Art. 9p. [Weryfikacja sprawozdań]

1. W celu weryfikacji danych zawartych w sprawozdaniu, o którym mowa w art. 9n ust. 1, art. 9na ust. 1, art. 9nb ust. 1 lub art. 9o ust. 1, wójt, burmistrz lub prezydent miasta może zobowiązać podmiot odbierający odpady komunalne od właścicieli nieruchomości, podmiot prowadzący punkt selektywnego zbierania odpadów komunalnych, podmiot zbierający odpady komunalne, podmiot prowadzący działalność w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych, prowadzącego instalację komunalną lub innego posiadacza odpadów do okazania dokumentacji, na podstawie której są sporządzane dokumenty na potrzeby ewidencji odpadów oraz dokumentów potwierdzających przetworzenie odpadów.

komentarz

• Komentowany przepis upoważnia wójta, burmistrza lub prezydenta miasta do dokonania weryfikacji sprawozdań składanych przez podmiot odbierający odpady komunalne od właścicieli nieruchomości, przez podmiot prowadzący punkt selektywnego zbierania odpadów komunalnych, przez podmiot zbierający odpady komunalne, przez podmiot prowadzący działalność w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych oraz przez prowadzącego instalację komunalną lub innego posiadacza odpadów.
• Weryfikacja sprawozdań nie odbywa się na podstawie przepisów k.p.a. ani nie jest częścią kontroli, o której mowa w art. 9u ust. 1 u.c.p.g. Należy więc uznać, że omawiana regulacja wprowadza autonomiczny i, w założeniu, kompleksowy tryb weryfikacji sprawozdań.
• Przez weryfikację sprawozdania należy rozumieć czynności materialno-techniczne podejmowane przez pracowników urzędów gminnych lub miejskich, prowadzące do porównania danych ze sprawozdań kwartalnych ze stanem rzeczywistym.
• Przeprowadzenie weryfikacji nie kończy się rozstrzygnięciem (pozytywnym czy negatywnym). Jedynym skutkiem jej przeprowadzenia może być użycie instrumentu prawnego w postaci wezwania do uzupełnienia lub poprawienia sprawozdania w przypadku stwierdzenia jego nierzetelności.
• Gdy organ stwierdzi w toku wykonywania czynności weryfikacyjnych, że dane ze sprawozdania nie odpowiadają rzeczywistości, jest obowiązany do wezwania podmiotu składającego sprawozdanie do jego uzupełnienia lub poprawienia w terminie 14 dni.

Art. 9q. [Sprawozdanie sporządzane przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta]

1. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta jest obowiązany do sporządzania rocznego sprawozdania z realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi.

komentarz

• Obowiązkiem sprawozdawczym zostały obciążone organy gminy. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta jest obowiązany do sporządzenia i przekazania rocznych sprawozdań marszałkowi województwa i wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska według ich właściwości miejscowej. Obowiązek realizowany jest rocznie (lata kalendarzowe), za pośrednictwem modułu sprawozdawczości funkcjonującego w Bazie danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami.

komentarz

• Komentowany przepis określa termin przekazania sprawozdania. Termin ten, podobnie jak w przypadku terminów określonych na potrzeby składania kwartalnych sprawozdań przez podmioty odbierające odpady komunalne do właścicieli nieruchomości, ma charakter materialnoprawny, nie procesowy. W związku z tym aktualne pozostają uwagi poczynione w komentarzu do art. 9n ust. 2 u.c.p.g. Jednocześnie ze względu na przedłużenie prac związanych z uruchomieniem wszystkich funkcjonalności Bazy danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami oraz z uwagi na wprowadzenie na terenie kraju stanu epidemicznego związanego z koronawirusem SARS-CoV-2 sprawozdania za rok 2019 przekazuje się w terminie do 31 października 2020 r. (art. 12a ust. 2 u.c.p.g.).
• Gmina, która przekazuje sprawozdanie po ustawowym terminie, podlega karze pieniężnej w wysokości 100 zł za każdy dzień opóźnienia, nie więcej jednak niż za 365 dni, wymierzanej w drodze decyzji przez właściwego wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska (art. 9z ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 9zb ust. 2 u.c.p.g.). Zastosowanie tej sankcji jest niezależne od jakichkolwiek innych okoliczności poza przekazaniem sprawozdania po terminie23. Kwestie związane z powstaniem opóźnienia, takie jak nagłe zmiany kadrowe czy wejście w życie nowelizacji ustawy, nie wpływają na konieczność zastosowania komentowanego przepisu24.
• Wójt, burmistrz lub prezydent miasta może złożyć wniosek do wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o zawieszenie zapłaty kary pieniężnej, o której mowa w art. 9z ust. 2 u.c.p.g., przed upływem terminu, w którym ma być ona uiszczona.

komentarz

• Co do danych zawartych w sprawozdaniu aktualne pozostają rozważania przedstawione w komentarzu do art. 9n i 9o u.c.p.g.

komentarz

• W pierwszej kolejności należy zauważyć, że niezłożenie przez gminę sprawozdania rocznego jest obarczone poważną sankcją. Naruszenie to zostało zrównane z niewykonaniem obowiązków ustawowych dotyczących celów w zakresie recyklingu i przygotowania do ponownego użycia odpadów komunalnych, z wyłączeniem innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych stanowiących odpady komunalne, a także recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych stanowiących odpady komunalne oraz ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania. Powyższe wskazuje, że intencją prawodawcy było zmobilizowanie gmin do terminowego składania sprawozdań rocznych.
• W tym miejscu konieczne jest poczynienie kilku uwag dotyczących ustalenia, kiedy mamy do czynienia z niezłożeniem sprawozdania, a kiedy z opóźnieniem w jego złożeniu. Przepisy u.c.p.g. penalizują bowiem nie tylko niezłożenie sprawozdania (art. 9z ust. 2 w zw. z art. 9q ust. 4 u.c.p.g.), lecz także opóźnienie w jego złożeniu (art. 9z ust. 1 u.c.p.g.). Jednocześnie ustawodawca nie określił jakichkolwiek przesłanek pozwalających uznać, że sprawozdanie nie zostało w ogóle złożone. Dlatego należy uznać, że z niezłożeniem sprawozdania będziemy mieć do czynienia dopiero w sytuacji, w której gmina nie złoży sprawozdania do momentu wydania decyzji o nałożeniu na nią kary pieniężnej, o której mowa w art. 9z ust. 2 w zw. z art. 9q ust. 4 u.c.p.g. Postępowanie w sprawie nałożenia kary pieniężnej w związku z niezłożeniem rocznego sprawozdania toczy się według przepisów k.p.a. Należy w związku z tym podkreślić, że złożenie przez gminę rocznego sprawozdania po wszczęciu postępowania w sprawie nałożenia kary, ale przed wydaniem decyzji w sprawie, powinno prowadzić do uznania, że sprawozdanie zostało złożone, a wszczęte postępowanie stało się bezprzedmiotowe (art. 105 par. 1 k.p.a.).
• Niezależnie od powyższego uważamy, że komentowany przepis został sformułowany wadliwie, co istotnie utrudnia jego stosowanie. Z jednej strony obowiązek przekazywania sprawozdań rocznych rozliczany jest w okresach rocznych. Z drugiej strony niezłożenie rocznego sprawozdania ma oznaczać niewykonanie obowiązków, m.in. w zakresie ograniczenia masy odpadów ulegających biodegradacji deponowanych na składowiskach, odpowiednio do art. 3c ust. 1 pkt 2 u.c.p.g., który na realizację tego obowiązku wyznacza datę 16 lipca 2020 r. W konsekwencji powyższe prowadzi do uznania, że w przypadku gmin obowiązek ograniczenia masy odpadów ulegających biodegradacji rozliczany jest wyłącznie w dacie wskazanej w art. 3c ust. 1 pkt 2 u.c.p.g. (16 lipca 2020 r.).
• Mając na uwadze powyższe, należy uznać, że w obecnym stanie prawnym dyskusyjna jest możliwość sankcjonowania gminy z tytułu niewykonania obowiązków wynikających z art. 3c ust. 1 pkt 2 u.c.p.g. w systemie rocznym.

komentarz

• Od 1 stycznia 2020 r. sprawozdania roczne są przekazywane marszałkowi województwa i wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska wyłącznie za pośrednictwem Bazy danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami.

Art. 9r. [Weryfikacja sprawozdania przez marszałka województwa]

1. Marszałek województwa weryfikuje dane zawarte w sprawozdaniu, o którym mowa w art. 9q ust. 1.

komentarz

• Złożenie przez gminę rocznego sprawozdania marszałkowi województwa rozpoczyna proces weryfikacji danych sprawozdania. Komentowany przepis nie wskazuje, w jakim trybie i na podstawie jakich dokumentów dokonywana jest weryfikacja danych z rocznego sprawozdania gminnego. Wydaje się, że w celu jej przeprowadzenia marszałek województwa może korzystać z dokumentów pozyskanych w toku wykonywania uprawnień kontrolnych nad prowadzącymi instalacje komunalne (por. uwagi do art. 9w u.c.p.g.). Nierzetelne sprawozdanie będzie więc takim sprawozdaniem, które nie odzwierciedla stanu rzeczywistego, udokumentowanego w ramach realizacji uprawnień kontrolnych marszałka województwa.
• Stwierdzenie nierzetelności sprawozdania powoduje, że marszałek województwa wzywa wójta, burmistrza lub prezydenta miasta do jego uzupełnienia lub poprawienia. Ustawodawca zastosował tutaj analogiczny mechanizm jak w przypadku weryfikacji kwartalnych sprawozdań, z tą różnicą, że termin na uzupełnienie lub poprawienie wynosi, odpowiednio, 30 dni oraz – w przypadku drugiego lub kolejnego wezwania – 14 dni.
• Gmina, która przekazuje nierzetelne sprawozdanie roczne, podlega administracyjnej karze pieniężnej w wysokości od 200 zł do 500 zł, jeżeli sprawozdanie zostanie uzupełnione lub poprawione odpowiednio w terminie 30 lub 14 dni od dnia doręczenia wezwania do uzupełnienia lub poprawienia sprawozdania, a w przypadku niezastosowania się do wezwania od 500 zł do 5000 zł. Karę wymierza w drodze decyzji właściwy wojewódzki inspektor ochrony środowiska (art. 9z ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 9zb ust. 2 u.c.p.g.).

Art. 9s. [Sprawozdanie marszałka województwa]

1. Marszałek województwa jest obowiązany do sporządzania rocznego sprawozdania z realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi.

komentarz

• Marszałek województwa, do którego składane są roczne sprawozdania gminy, jest obowiązany do sporządzenia i złożenia ministrowi właściwemu ds. klimatu rocznych sprawozdań z realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami.
• Podobnie jak w przypadku terminu na złożenie sprawozdań kwartalnych (art. 9n ust. 2 u.c.p.g.) i rocznych sprawozdań gminy (art. 9q ust. 2 u.c.p.g.) termin określony w komentowanej regulacji ma charakter materialnoprawny, nie procesowy. W związku z tym aktualne pozostają uwagi poczynione w komentarzu do art. 9n ust. 2 u.c.p.g.
• Jednocześnie ze względu na przedłużenie prac związanych z uruchomieniem wszystkich funkcjonalności Bazy danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami oraz z uwagi na wprowadzenie na terenie kraju stanu epidemicznego związanego z koronawirusem SARS-CoV-2 sprawozdania za rok 2019 przekazuje się w terminie do 31 grudnia 2020 r. (art. 12a ust. 3 u.c.p.g.).

komentarz

• Artykuł 9s ust. 3 zawiera zakres informacji, które powinno zawierać roczne sprawozdanie z realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi.
• Regulacja w zakresie weryfikacji sprawozdań przekazywanych przez marszałka województwa określona w art. 9s ust. 4 u.c.p.g. jest analogiczna do tej zawartej w art. 9r ust. 2 u.c.p.g., dlatego aktualne pozostają uwagi poczynione w komentarzu do tego przepisu.
• Za niezłożenie sprawozdania rocznego lub uchybienie terminowi przekazania sprawozdania przez marszałka w przepisach u.c.p.g. nie została przewidziana sankcja.
• Od 1 stycznia 2020 r. sprawozdania roczne są przekazywane marszałkowi województwa i wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska wyłącznie za pośrednictwem Bazy danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami.

Art. 9t. (uchylony)

Art. 9ta. [Kryteria oceny dotrzymania terminu]1. Termin do złożenia deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi oraz sprawozdań, o których mowa w art. 9o ust. 1, uważa się za zachowany, jeżeli przed jego upływem deklaracja lub sprawozdanie zostało:

komentarz

• Komentowany przepis ma charakter porządkowy i jest analogiczny do regulacji zawartej w art. 57 par. 5 pkt 1 i 2 k.p.a. Zgodnie z nią deklaracje o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi oraz sprawozdania przedstawianych przez podmioty prowadzące działalność w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych uznaje się za złożone w terminie, jeżeli przed jego upływem zostaną nadane w polskiej placówce pocztowej operatora publicznego lub wysłane w formie dokumentu elektronicznego do właściwego organu.
• O zachowaniu terminu do wniesienia odwołania decyduje data stempla pocztowego25. W przypadku przekazania właściwemu organowi deklaracji lub sprawozdania za pośrednictwem komunikacji elektronicznej termin uznaje się za zachowany wyłącznie w przypadku urzędowego poświadczenia odbioru dokumentu przez jego adresata.

komentarz

• Komentowane przepisy są zbieżne z regulacją zawartą w art. 76 ust. 2a ustawy o odpadach, przewidującą – w przypadku awarii systemu teleinformatycznego, w którym prowadzona jest Baza danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami – możliwość złożenia sprawozdania o produktach, opakowaniach i o gospodarowaniu odpadami z nich powstającymi oraz o wytwarzanych odpadach i o gospodarowaniu odpadami w możliwie najszybszym terminie po ustaniu awarii.
• Należy zwrócić uwagę, że komentowany przepis dotyczy wyłącznie sprawozdań składanych przez:

• Informacja o trudnościach w dostępie do indywidualnego konta w Bazie danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami powinna zostać opublikowana na właściwej stronie Biuletynu Informacji Publicznej oraz, o ile to technicznie możliwe ze względu na awarię – na stronie Bazy danych o produktach i opakowaniach.

Art. 9taa. [Maksymalny czas na korekty sprawozdań]

Nie dokonuje się korekty sprawozdań, o których mowa w art. 9n ust. 1, art. 9na ust. 1, art. 9nb ust. 1, art. 9o ust. 1, art. 9q ust. 1 i art. 9s ust. 1, po upływie 2 lat od terminu ich przekazania określonego odpowiednio w art. 9n ust. 2, art. 9na ust. 2, art. 9nb ust. 2, art. 9o ust. 2, art. 9q ust. 2 i art. 9s ust. 2.

komentarz

• Komentowany przepis zakazuje zmiany sprawozdań składanych przez:

• Celem komentowanego przepisu jest zapobieżenie sytuacjom zamierzonego ciągłego aktualizowania danych ze sprawozdań oraz sytuacjom, gdy takie sprawozdanie nie jest w ogóle składane26.
• Należy zwrócić uwagę, że komentowany przepis nie obejmuje swoim zakresem sprawozdań składanych przez podmioty prowadzące instalację komunalną (art. 9oa u.c.p.g.).©℗