Scalanie gruntów to zgodnie z ustawą o scalaniu i wymianie gruntów (Dz. U. z 2003r. Nr 178, poz. 1749) proces polegający na łączeniu działek w celu tworzenia korzystniejszych warunków gospodarowania w rolnictwie i leśnictwie. Cytując przepisy należy dodać, że spodziewany rezultat ma zostać osiągnięty poprzez poprawę struktury obszarowej gospodarstw rolnych, lasów i gruntów leśnych, racjonalne ukształtowanie rozłogów gruntów, dostosowanie granic nieruchomości do systemu urządzeń melioracji wodnych, dróg oraz rzeźby terenu. Podmiotem odpowiedzialnym za przeprowadzenie całego procesu jest starosta. Procedura scaleniowa może zostać wszczęta z urzędu lub na wniosek grupy, składającej się z większości właścicieli gospodarstw rolnych, położonych na projektowanym obszarze scalenia lub właścicieli gruntów, których łączny obszar przekracza połowę powierzchni projektowanego obszaru scalenia.

Postępowanie scaleniowe stało się jednym z punktów Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 w ramach działania „Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa przez scalanie gruntów”. Skutkiem takiego zapisu jest możliwość otrzymania pomocy finansowej na jego przeprowadzenie.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej ramach ww. działania (Dz. U. z 2008r. Nr 80, poz. 480 – dalej rozporządzenie) beneficjent pomocy czyli starosta jest zobowiązany do jej zwrócenia w określonych przypadkach. Jednym z nich jest zaprzestanie realizacji projektu. Jednakże w §21 rozporządzenia wskazana została grupa okoliczności, które wyłączają obowiązek zwrotu otrzymanych pieniędzy z uwagi na swój niespodziewany charakter. Są to miedzy innymi: katastrofy naturalne, powodujące trwałe uszkodzenie nieruchomości objętych scalaniem lub zmiana miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, która zmienia przeznaczenia gruntów objętych postępowaniem. Katalog ten uzupełnia wyliczenie znajdujące się w art. 47 Rozporządzenia Komisji (WE) 1974/2006, które wspomina między innymi o takich przypadkach jak: śmierci beneficjenta.

Jak wynika z analiz ministerstwa aktualny katalog nie jest wystarczający. W uzasadnieniu proponowanych zmian wskazano, że obecnie starostowie, nie podejmują czynności zmierzających do scalania gruntów z obawy o konieczność zwrotu otrzymanego dofinansowania w sytuacji, gdy proces nie zostanie ukończony bo wycofają się z niego właściciele gruntów objętych projektem scalenia. Znalezienie wspólnego języka w grupie charakteryzuje się tak wysokim stopniem ryzyka, że hamuje cały proces poprawiania i rozwijania infrastruktury. Dopisanie do §21 rozporządzenia punktu 6 w następującym brzmieniu: umorzenie postępowania scaleniowego na skutek wycofania wniosku przez większość właścicieli gospodarstw rolnych, położonych na projektowanym obszarze scalenia lub właścicieli gruntów, których łączny obszar przekracza połowę powierzchni projektowanego obszaru scalenia ma ośmielić beneficjentów i umożliwić im korzystanie z pomocy bez obciążania ich odpowiedzialnością za ewentualną rezygnację właścicieli, na która nie mają wypływu.