Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
Opłaty za aplikacje prawnicze stanowią istotną pozycję w wydatkach kancelarii prawnych oraz samych aplikantów. Istotne jest więc również i to, aby wydatek ten mógł znaleźć odzwierciedlenie w kosztach uzyskania przychodu. Należy w tym zakresie odróżnić dwa stany faktyczne:
● wydatki ponoszone przez pracodawcę za pracownika będącego aplikantem
● wydatki ponoszone przez aplikanta przed założeniem własnej kancelarii
Wydatki ponoszone przez pracodawcę za pracownika będącego aplikantem.
Powszechnie występują sytuacje, w których aplikant adwokacki lub radcowski zostaje zatrudniony w kancelarii prawniczej prowadzonej przez osobę, które zdobyła już tytuł radcy lub adwokata. W takim przypadku umowa o pracę często zawiera postanowienie, że pracodawca zobowiązuje się do pokrywania kosztów aplikacji takiego prawnika. Odbywa się to kosztem wynagrodzenia aplikanta, które naturalnie w takiej sytuacji jest mniejsze. W takim przypadku, organy podatkowe prezentują jednolite stanowisko, zgodnie z którym - wydatki ponoszone przez pracodawcę mogą zostać zaliczone do kosztów podatkowych. Nie ulega wątpliwości, że zdobycie przez prawnika danego tytułu ale również samo odbywanie aplikacji powoduje wzrost wiedzy pracownika oraz predyspozycji zawodowych, co przekłada się na możliwość realizacji większej ilości i bardziej skomplikowanych - zadań. To z kolei może generować większy dochód kancelarii. Jak na dłoni widać zatem związek przyczynowo- skutkowy ponoszonych kosztów z przyszłymi zyskami pracodawcy. Co najważniejsze, taki też związek widzą organy podatkowe.
Potwierdzeniem takiego stanu rzeczy jest interpretacja indywidualna Ministra Finansów z dnia 30 kwietnia nr IBPBI/1/415-196/10/ZK, w której stwierdzono: jeżeli aplikacja radcowska pracownika będzie bezpośrednio związana z zakresem prowadzonej przez Wnioskodawcę działalności gospodarczej, a zdobyta przez pracownika – aplikanta radcowskiego - wiedza będzie miała odzwierciedlenie w powstaniu lub wzroście przychodu pracodawcy (np. poprzez wpływ na zakres oraz jakość świadczonych przez firmę Wnioskodawcy usług), ewentualnie na zachowanie źródła tego przychodu, to wydatki związane z aplikacją radcowską pracownika mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów prowadzonej działalności gospodarczej.
Podobnie rozstrzygnięto w interpretacji nr IBPBI/1/415-61/11/MN z dnia 10 lutego 2011r. Stan faktyczny dotyczył wydatków pracodawcy na aplikację komorniczą odbywaną przez pracownika. Oto fragment: Jako uzasadnione racjonalnie i gospodarczo, których poniesienie może przyczynić się do osiągnięcia przychodów ze źródła jakim jest działalność gospodarcza, uznać należy wydatki na kształcenie pracownika, które pozwolą nabyć mu umiejętności i wiedzę niezbędną w wykonywaniu powierzonych mu obowiązków (…) jeżeli w istocie wydatki ponoszone przez Wnioskodawczynię tytułem opłaty za szkolenie pracownika (aplikanta) przyczynią się do uzyskania przez Wnioskodawczynię przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej lub do zachowania bądź do zabezpieczenia tego źródła przychodu, wydatki poniesione na ten cel mogą stanowić koszty uzyskania przychodu tej działalności.
Reasumując, w opisanych przypadkach- biorąc pod uwagę również inne akty interpretacyjne- zapanowała klarowność.
Wydatki ponoszone przez aplikanta przed założeniem własnej kancelarii.
Stan rzeczy przedstawia się ciemniejszych barwach, kiedy prawnik po uzyskaniu tytułu związanego z odbytą aplikacją zakłada własną kancelarię i zastanawia się czy wydatki ponoszone na tę aplikację może „wrzucić” do kosztów podatkowych. Tutaj stanowiska organów podatkowych są odmienne.
Pozytywnie dla podatników jedną ze spraw rozstrzygnął Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi. W interpretacji z dnia 5 stycznia 2012r. nr IPTPB1/415-227/11-2/ASZ podatniczka zaznaczyła, że w 2011r. uzyskała tytuł radcy prawnego i w tym też roku zamierza otworzyć własną działalność gospodarczą - kancelarię. Punkt widzenia organu podatkowego był jednoznaczny: Zatem, za uzasadnione racjonalnie i gospodarczo koszty, których poniesienie może przyczynić się do osiągnięcia przychodów ze źródła jakim jest działalność gospodarcza, uznać należy takie wydatki na kształcenie, które pozwolą Wnioskodawczyni nabyć umiejętności i wiedzę niezbędną w prowadzeniu działalności gospodarczej (…) Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawierają unormowania, które zabraniałoby zaliczenia do kosztów, wydatków ponoszonych przed rozpoczęciem działalności gospodarczej. Zatem, koszty poniesione przed rozpoczęciem działalności gospodarczej, ale mające związek z uzyskiwanym później przychodem stanowią koszty uzyskania przychodu prowadzonej działalności gospodarczej, niezależnie od przyjętej metody ewidencjonowania kosztów (metody kasowej czy też memoriałowej) (…) stwierdzić należy, iż prawidłowo udokumentowane wydatki poniesione w związku z uzyskaniem uprawnień do wykonywania zawodu radcy prawnego, jako niezbędne do rozpoczęcia, a następnie do prowadzenia działalności gospodarczej, mogą stanowić koszt uzyskania przychodów w tejże działalności niezależnie od sposobu prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów.
Wydawać by się mogło, że rozstrzygnięcie jest „lekkie, proste i przyjemne” i stanowi zarazem cenną wskazówkę dla innych podatników. Niestety, polskie orzecznictwo podatkowe ma to do siebie, że jest niejednolite. Oto przykład – interpretacja z dnia 19 lipca 2012 r. nr IPPB1/415-496/12-2/AM. Ten sam stan faktyczny, te same lata odbywanej aplikacji, ten sam rok rozpoczęcia działalności gospodarczej ale...inne województwo i tym samym inny Dyrektor Izby Skarbowej. Fragment uzasadnienia: Biorąc powyższe pod uwagę, stwierdzić należy, iż pomimo że Wnioskodawca w latach wcześniejszych, czyli przed rozpoczęciem prowadzenia działalności, poniósł wskazane we wniosku wydatki, to nie może ich zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów w tej działalności. Przedmiotowe wydatki nie spełniają, bowiem przesłanek, o których mowa w art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Skoro wydatki zostały poniesione przed rozpoczęciem prowadzenia działalności gospodarczej (w część z nich w okresie kiedy była związana stosunkiem pracy) to brak jest związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy ich poniesieniem a uzyskiwaniem przychodów z działalności gospodarczej prowadzonej w późniejszym okresie. Zatem koszty związane z uzyskaniem uprawnień zawodowych adwokata poniesione przed rozpoczęciem prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej nie mogą obiektywnie przyczyniać się do osiągnięcia przychodu, bądź też służyć zachowaniu lub zabezpieczeniu źródła przychodów, jakim jest pozarolnicza działalność gospodarcza.
Negatywnie wypowiedział się również Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji nr ILPB1/415-131/12-2/AMN z dnia 4 maja 2012r. Stan faktyczny był analogiczny jak w powyższych sprawach. Jak zaznaczono: W tym miejscu tut. organ zauważa, iż zawód radcy prawnego można wykonywać w różnych formach, np. w ramach stosunku pracy, na podstawie umowy cywilnoprawnej, lub w ramach działalności gospodarczej. Zatem celem jaki był związany z ponoszeniem tego rodzaju wydatków było zdobycie wiedzy i umiejętności Zainteresowanej oraz należyte przygotowanie do zawodu radcy prawnego, a nie osiągnięcie przychodów, zachowanie albo zabezpieczenie źródła przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej. Tak więc, wydatki związane z aplikacją radcowską nie były poniesione w celu rozpoczęcia działalności gospodarczej, są to wydatki osobiste, wobec czego brak jest podstawy zaliczenia tych wydatków do kosztów uzyskania przychodów w prowadzonej działalności. (…) Powyższe wydatki mają charakter wydatków typowo osobistych i zostały poniesione przed rozpoczęciem prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, w związku z powyższym nie można ich uznać za koszt uzyskania przychodów (…).
Analogicznie ten sam Dyrektor postanowił w interpretacji nr ILPB1/415-1130/11-2/AA z dnia 21.12.2011r.
Wynikałoby z tego, że podatnicy stoją na straconej pozycji. Tak do końca jednak nie jest. 31 maja 2012r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku sygn. akt I SA/Po 301/12, opowiedział się po stronie podatników. Orzeczenie nie jest rozbudowane i zawiera jedynie ogólne sformułowania dotyczące kosztów uzyskania przychodów. Sąd stwierdził zatem: Nie ma wątpliwości, zdaniem Sądu, że odbycie aplikacji radcowskiej jest niezbędne i konieczne do wykonywania zawodu radcy prawnego (…) Skoro skarżąca rozpoczęła prowadzenie działalności gospodarczej po odbyciu aplikacji radcowskiej i wykonuje zawód radcy prawnego, wydatki poniesione na odpłatną aplikację radcowską spełniają definicję kosztów uzyskania przychodów (…) Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawierają unormowań, które zabraniałyby zaliczania do kosztów uzyskania przychodów wydatków ponoszonych przed rozpoczęciem działalności gospodarczej (…) Należy przyjąć, że jeżeli wydatki są poniesione w celu uruchomienia działalności gospodarczej, spełniają warunki określone w art. 22, są racjonalnie i gospodarczo uzasadnione i właściwie udokumentowane, to stanowią koszt uzyskania w miesiącu rozpoczęcia działalności gospodarczej.
Robert Nogacki jest radcą prawnym, twórcą Kancelarii Prawnej Skarbiec, specjalizującej się w międzynarodowej optymalizacji podatkowej.
