Mała nowelizacja prawa autorskiego wprowadzi zmiany w zakresie praw autorskich do utworów słowno-muzycznych, artystycznych wykonań i fonogramów. Producenci muszą liczyć się ze zwiększonymi kosztami
1 sierpnia weszła w życie ustawa z 15 maja 2015 r. o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2015 r. poz. 994). Ustawa wdraża dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/77/UE z 27 września 2011 r. wprowadzającą zmiany w dyrektywie 2006/116/WE w sprawie czasu ochrony prawa autorskiego i niektórych praw pokrewnych (Dz.Urz. UE z 2011 r. L 265, s.1).
Wprowadzane zmiany mają na celu ujednolicenie przepisów krajowych państw członkowskich dotyczących czasu ochrony autorskich praw majątkowych do utworu muzycznego ze słowami. Nowe przepisy wydłużają czas ochrony praw do artystycznych wykonań utrwalonych w postaci fonogramów oraz przyznają dodatkowe uprawnienia wykonawcom.
Muzyka i tekst tak samo
Dotychczasowe brzmienie art. 36 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych pozwalało, by prawa majątkowe autorskie do utworu muzycznego ze słowami, nieuznanego jednocześnie za utwór współautorski, wygasały w różnych terminach w zakresie praw do muzyki oraz praw do tekstu. Po zmianach w stosunku do utworów słowno-muzycznych obowiązują zasady analogiczne jak przy utworach współautorskich. Nowo dodany pkt 5 w art. 36 ustawy stanowi, że w sytuacji gdy tekst i muzyka zostały stworzone specjalnie dla danego utworu, majątkowe prawa autorskie do takiego utworu wygasną wspólnie, z upływem 70 lat liczonych od śmierci później zmarłej osoby – autora utworu słownego lub kompozytora utworu muzycznego.
Wydłużono okres ochrony wykonań artystycznych utrwalonych na fonogramach, przez które zgodnie z art. 94 ust. 1 ustawy należy rozumieć pierwsze utrwalenie warstwy dźwiękowej wykonania utworu albo innych zjawisk akustycznych. Artykuł 891 ustawy ustanawia dla tych utworów 70-letni okres ochrony liczony w przypadku publikacji lub rozpowszechnienia utworu utrwalonego na fonogramie. Wydłużeniu ulegnie też czas ochrony przysługującej producentom fonogramów – z 50 do 70 lat (art. 95 ust. 2 i 3 ustawy).
Ochrona patentowa 40 razy droższa

Zobacz również
Rok na upowszechnienie
Nowelizacja poprawia pozycję artystów wykonawców wobec producentów. Artykuł 952 ustawy przyznaje artyście wykonawcy fonogramu lub jego spadkobiercy warunkowe prawo do wypowiedzenia umowy, na podstawie której przeniósł on prawa do artystycznego wykonania na rzecz producenta fonogramu lub udzielił mu licencji wyłącznej. Umowa taka będzie mogła być wypowiedziana, jeżeli producent fonogramu nie zadba, aby „forma udostępniania egzemplarzy artystycznego wykonania odpowiadała racjonalnym potrzebom odbiorców”, które należy określić na podstawie charakteru danego dzieła. Można się spodziewać, że ocena, czy wypełniony został warunek uprawniający do wypowiedzenia umowy z producentem fonogramu, będzie źródłem wątpliwości praktycznych. Prawo nie podlega zrzeczeniu się ani zbyciu, nie będzie zatem możliwe wyłączenie go w umowie. Jednak – co istotne dla producentów – producent będzie miał szansę na uniknięcie utraty swoich praw. Upoważnienie do wypowiedzenia umowy będzie mogło być wykorzystane, jeżeli producent fonogramu w terminie jednego roku od dnia powiadomienia go o zamiarze wypowiedzenia umowy nie rozpocznie udostępnienia.
Artykuł 953 ustawy przyznaje artyście wykonawcy, który przeniósł prawa do artystycznego wykonania na rzecz producenta fonogramu bądź udzielił mu licencji wyłącznej w zamian za jednorazowe wynagrodzenie, uprawnienie do corocznego dodatkowego wynagrodzenia w wydłużonym okresie ochrony. Wynagrodzenie będzie pobierane i wypłacane za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania prawami pokrewnymi do artystycznych wykonań.
Kwota wynagrodzenia dodatkowego będzie wynosić 20 proc. przychodu producenta fonogramu uzyskanego w poprzednim roku z tytułu zwielokrotniania, wprowadzania do obrotu i publicznego udostępniania fonogramu. Zarówno wyznaczona organizacja, jak i artysta będą uprawnieni do żądania udzielenia informacji oraz udostępnienia dokumentów niezbędnych do określenia wysokości należnego wynagrodzenia dodatkowego. Uprawnienie do wynagrodzenia dodatkowego nie podlega zrzeczeniu się ani zbyciu.
Producent nie potrąci
Zmiany w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych zamyka art. 954, zgodnie z którym jeżeli przeniesienie praw albo udzielenie licencji wyłącznej producentowi fonogramów nastąpiło w zamian za wynagrodzenie płatne okresowo, z wynagrodzenia tego producent nie będzie mógł potrącać zaliczek lub dokonywać innych odliczeń. Zasada ta znajdzie zastosowanie, podobnie jak uprawnienie do dodatkowego wynagrodzenia, w okresie wydłużonej ochrony.
Nowe przepisy znajdą zastosowanie do artystycznych wykonań i fonogramów (oraz do utworów słowno-muzycznych), które 1 listopada 2013 r. podlegały ochronie na podstawie przepisów dotychczasowych oraz do powstałych po tym dniu. Także umowy przenoszące prawa do artystycznych wykonań lub na mocy których producent fonogramu nabył licencję wyłączną obowiązujące do 31 października 2013 r. mają zachować moc obowiązującą do dnia upływu okresu wydłużonej ochrony (art. 891 ustawy).