Bez zbędnych formalności i z wykorzystaniem ścieżki elektronicznej – to niektóre ze zmian w zasadach podejmowania pracy przez obcokrajowców w Polsce przygotowywane przez rząd.

Projekt nowej ustawy o zatrudnieniu cudzoziemców jest już w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów. To jeden z kamieni milowych Krajowego Planu Odbudowy - chodzi o komponent: A4.1. Efektywne instytucje na rzecz rynku pracy. Zmiany zapowiadaliśmy w tekście „Kamień milowy KPO: Praca dla cudzoziemców bez barier” (DGP nr 114/2022). Zgodne z unijnymi zobowiązaniami proces legislacyjny powinien zostać zakończony jeszcze w tym roku.

Diagnoza: uciążliwe procedury

Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej, które przygotowuje projekt, wskazało, że w ciągu ostatnich kilku lat stosowania obowiązujących przepisów ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 690 ze zm.), które regulują także zatrudnianie cudzoziemców w Polsce, zdiagnozowano wiele problemów w tej kwestii. Chodzi przede wszystkim o przedłużające się sprawy urzędowe. Rząd wyliczył, że wydanie przez wojewodę zezwolenia na pracę zajmuje przeciętnie ok. 50 dni, natomiast procedury realizowane przez powiatowe urzędy pracy dotyczące zezwoleń na pracę sezonową i oświadczeń o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi zajmują z reguły siedem-dziewięć dni. Ponadto resort wskazuje, że nie ma możliwości weryfikacji, czy wniosek o wydanie zgody na pracę jest składany w celu faktycznego zatrudnienia cudzoziemca. Dodatkowo istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że znaczna część postępowań nie prowadzi do zaspokojenia realnych potrzeb kadrowych w gospodarce.
Koniec fikcyjnych testów przy zatrudnianiu cudzoziemców. Kto nie chce pracować, nie straci statusu bezrobotnego
Koniec fikcyjnych testów przy zatrudnianiu cudzoziemców. Kto nie chce pracować, nie straci statusu bezrobotnego

Zobacz również
Obecnie największym wyzwaniem dla naszego rynku pracy jest napływ Ukraińców, którzy uciekli z kraju przed wojną. „Do Polski przybyło już kilka milionów obywateli Ukrainy, a strumień napływu wciąż jest silny. Mogą oni legalnie podjąć zatrudnienie. Nie wiadomo, jaki będzie przebieg inwazji rosyjskiej w Ukrainie i jak szybko obywatele tego kraju będą mogli wrócić do swojej ojczyzny, dlatego też kluczowe jest wprowadzenie przepisów, które pozwolą służbom zatrudnienia na szybkie reagowanie na problemy i wyzwania” - diagnozuje MRiPS.

Recepta: zatrudnianie bez barier

Proponowany przez ministerstwo projekt ustawy o zatrudnianiu cudzoziemców ma zlikwidować wszystkie mankamenty obecnego systemu. Będzie on oparty na tych samych, podstawowych założeniach dotyczących dostępu do polskiego rynku pracy, jakie są określone w obowiązujących przepisach, czyli zapewniony będzie nadal swobodny dostęp do rynku pracy dla określonych grup cudzoziemców. Ponadto prawa do podejmowania i wykonywania pracy będą ograniczone do warunków określonych np. w udzielonym zezwoleniu. Co się zatem zmieni? Resort chce przede wszystkim znieść niepotrzebne bariery biurokratyczne i uprościć zatrudnienie obcokrajowców. Z zapowiedzi rządu wynika, że przepisy mają być tak sformułowane, aby ułatwić ich przestrzeganie i stosowanie.
Przykłady? Projekt będzie zawierał rozwiązania pozwalające korygować lub usuwać z obrotu prawnego omyłkowo wpisane do ewidencji lub zbędne oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzo ziemcowi. Zakłada również likwidację przesłanki testu rynku pracy. Obecnie w przypadku ubiegania się np. o zezwolenie na pracę trzeba najpierw wystąpić o informacje od starosty, czy w rejestrze prowadzonym przez powiatowy urząd pracy jest bezrobotny, który mógłby ją podjąć. Dopiero gdy okaże się, że test rynku pracy wyszedł negatywnie, można na to stanowisko zatrudnić cudzoziemca.
W projekcie zostaną także określone kompleksowo zasady elektronicznej obsługi procesów związanych z zatrudnianiem cudzo ziemców, pozwalające efektywniej i szybciej prowadzić postępowania administracyjne, ograniczać nadużycia wobec cudzoziemców i przeciwdziałać negatywnym zjawiskom na rynku pracy, takim jak wypychanie Polaków z rynku i obniżanie standardów zatrudnienia (np. zaniżanie wynagrodzeń czy zawieranie mniej korzystnych umów, np. zlecenia zamiast umowy o pracę).

OPINIA

Winę ponosi system, nie urzędy
Joanna Torbé, Kancelaria adwokacka Joanna Torbé & Partnerzy

Obecnie w przepisach dotyczących zatrudnienia cudzoziemców jest ogromny chaos, którego cenę ponoszą przedsiębiorcy „wpychani” w sankcje karne na skutek udzielnych im błędnych informacji, interpretacji i niejednoznacznych regulacji. Druga sprawa to niewydolność urzędów, szczególnie wojewódzkich, a także Urzędu ds. Cudzoziemców, gdzie niczego nie da się szybko załatwić (jest nawet problem z przejrzeniem akt postępowania). Nie jest to jednak wina urzędów, ale całego systemu, jego przeciążenia. Jeżeli Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej zamierza poprawić tę sytuację, a nie ją pogorszyć, to w pierwszej kolejności powinno zebrać uwagi organizacji pracodawców, zespołów zajmujących się zatrudnieniem cudzoziemców i samych urzędników, którzy znają praktyczne problemy. Następnie wymaga to stworzenia szeroko konsultowanych, porządnych założeń do takiej ustawy. Natomiast cała ustawa powinna kłaść duży nacisk na eliminowanie naprawdę nielegalnego zatrudnienia, a nie karania za drobne wykroczenia -zresztą też nie zawsze zasadnie (jak np. w przypadku przekroczenia godzin pracy przez cudzoziemca).

Etap legislacyjny
Projekt w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów