Subskrybuj nas na Youtube
Prawo do bezpłatnego leczenia mają osoby ubezpieczone, za które jest opłacana składka na ubezpieczenie zdrowotne. Przepisy wymieniają 37 różnych tytułów do ubezpieczenia zdrowotnego. Przysługuje ono m.in. osobom zgłoszonym do niego za pośrednictwem ZUS i KRUS, emerytom, rencistom, studentom. Prawo świadczeń zdrowotnych mają wszyscy bezrobotni zarejestrowani w urzędzie pracy. Osobę pozostającą bez zatrudnienia może też zgłosić do ubezpieczenia członek jej rodziny, pod warunkiem że sam jest ubezpieczony. Może to zrobić pracujący małżonek lub krewny wstępny (ojciec, matka, dziadek, babcia), ale tylko wtedy, gdy pozostaje z nią we wspólnym gospodarstwie domowym.
Z zasady prawo do bezpłatnego leczenia przysługuje, dopóki dana osoba podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu. Jednak ci, którzy z różnych powodów je tracą, np. zostali zwolnieni z pracy, przez pewien czas podlegają jeszcze ochronie ubezpieczeniowej. Wygaśnięcie ubezpieczenia nie następuje bowiem automatycznie wraz z utratą zatrudnienia. To oznacza, że np. osoba, z którą rozwiązano umowę o pracę, nie musi się obawiać, że na drugi dzień będzie musiała płacić za leczenie. Prawo do świadczeń wygasa bowiem dopiero po 30 dniach od dnia ustania obowiązku ubezpieczeniowego. Jeżeli więc umowa o pracę danej osoby kończy się z ostatnim dniem października, to zachowuje ona prawo do świadczeń do 30 listopada. Ta sama zasada dotyczy jej członków rodziny zgłoszonych przez nią do ubezpieczenia. Przez 30 dni zachowuje uprawnienia także pracownik, który przechodzi na urlop bezpłatny. Termin ten jest liczony od pierwszego dnia urlopu. Prawo do świadczeń nie wygasa automatycznie także w przypadku przedsiębiorców i bezrobotnych. Oni także zachowują je przez 30 dni – ci pierwsi od dnia zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej lub jej zawieszenia, drudzy – od wyrejestrowania z urzędu pracy.
Trochę inna sytuacja jest w przypadku rencistów. Oni także zachowują ochronę ubezpieczeniową przez 30 dni od momentu zaprzestania pobierania tego świadczenia. Ponieważ jednak zazwyczaj odwołują się od decyzji ZUS lub KRUS o cofnięciu renty, przysługuje im prawo do bezpłatnego leczenia przez cały okres postępowania. Odmienne uregulowanie dotyczy osób pobierających rentę socjalną. W ich przypadku prawo do bezpłatnego leczenia przysługuje jeszcze przez 90 dni od momentu zawieszenia wypłaty tego świadczenia. Innym zasadom podlegają studenci. Absolwenci studiów oraz uczniowie podlegają ochronie ubezpieczeniowej przez 4 miesiące od zakończenia nauki. W przypadku osób, które studia przerwały i nie złożyły rezygnacji albo je ukończyły, ale nie podeszły do egzaminu dyplomowego, okres ochrony ubezpieczeniowej liczy się od dnia skreślenia z listy studentów. Natomiast kończącym szkoły ponadgimnazjalne ubezpieczenie wygasa po upływie 6 miesięcy od dnia zakończenia nauki albo skreślenia z listy uczniów.
Szczególne uprawnienia mają osoby, które po wygaśnięciu ubezpieczenia zdrowotnego starają się o przyznanie renty lub emerytury, a także pobierają zasiłek chorobowy, rehabilitacyjny lub macierzyński. Zachowują one (a także członkowie ich rodzin) prawo do bezpłatnego leczenia zarówno podczas toczącego się postępowania o przyznanie tych świadczeń pieniężnych, jak również w okresie ich wypłacania.
W wydłużeniu ochrony ubezpieczeniowej tkwi jednak pewna pułapka. Można przeoczyć moment, kiedy ten okres ochronny się kończy. Jeżeli przedłuży się pobyt w szpitalu osoby, która niedawno straciła pracę, w 31. dniu straci prawo do bezpłatnych świadczeń. Za leczenie w tym i kolejnych dniach placówka medyczna może dochodzić zapłaty.
Takich sytuacji można uniknąć, uzyskując nowy tytuł do ubezpieczenia, np. poprzez rejestrację w urzędzie pracy lub wykupienie dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego.
Osoby, które tracą pracę, mogą korzystać z bezpłatnej opieki zdrowotnej jeszcze przez 30 dni
PORADA EKSPERTA
Od 1 stycznia 2013 r. wszyscy świadczeniodawcy mają obowiązek weryfikować uprawnienia pacjentów do świadczeń zdrowotnych za pomocą systemu NFZ – elektronicznej weryfikacji uprawnień świadczeniobiorców (eWUŚ). Każda osoba korzystająca z porady lekarza lub przebywająca w szpitalu powinna być w tym systemie sprawdzona na podstawie dokumentu tożsamości (dowód, paszport, prawo jazdy). W ten prosty sposób świadczeniodawca może ustalić, czy dana osoba posiada prawo do korzystania ze świadczeń medycznych finansowanych ze środków publicznych. Informacje zgromadzone w systemie eWUŚ są codziennie aktualizowane na podstawie danych otrzymywanych m.in. z ZUS i KRUS i przedstawiają stan uprawnień pacjenta w dniu, w którym dokonano weryfikacji. Do weryfikacji uprawnień wystarczy numer PESEL pacjenta.
Jeżeli eWUŚ nie potwierdza uprawnień pacjenta do bezpłatnego leczenia, a jest on ich pewien, ma prawo złożyć oświadczenie lub okazać dokument potwierdzający prawo do świadczeń.
Powody braku potwierdzenia uprawnień mogą być różne. Najczęstszą przyczyną jest brak zgłoszenia osoby do ubezpieczenia zdrowotnego. Może się tak zdarzyć w przypadku, gdy pracodawca nie zgłosił pracownika do ubezpieczenia zdrowotnego lub gdy pracodawca lub pracownik błędnie wypełnił druk zgłoszenia. Przyczyną braku potwierdzenia uprawnień może być także nieodprowadzanie składek przez osoby, które zawarły umowę o dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne lub osoby prowadzące własną działalność gospodarczą. Może się też zdarzyć, że pacjent został zgłoszony do ubezpieczenia, ale wygasł jego tytuł ubezpieczeniowy. Taka sytuacja może mieć miejsce np. w przypadku członków rodziny osoby, która zmieniła pracę i nie poinformowała nowego pracodawcy o potrzebie zgłoszenia członka rodziny do ubezpieczenia zdrowotnego. Innym przykładem mogą być studenci podejmujący podczas wakacji pracę. Po jej zakończeniu zostają, zgodnie z przepisami, wyrejestrowani z ubezpieczenia. W takim przypadku, żeby korzystać ze świadczeń zdrowotnych, powinni zadbać o ponownie do niego zgłoszenie.
Jeżeli ktokolwiek stwierdzi jakieś nieprawidłowości w danych wyświetlanych w systemie eWUŚ, powinien je wyjaśnić u swojego płatnika składek, np. u pracodawcy czy w ZUS. W przypadku wątpliwości lub pytań związanych z potwierdzeniem prawa do świadczeń w systemie eWUŚ można też skontaktować się z najbliższym oddziałem wojewódzkim lub delegaturą terenową NFZ.
Podstawa prawna
Art. 67 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.).
Andrzej Troszyński Narodowy Fundusz Zdrowia
