Wszyscy celnicy, którzy po wprowadzeniu Krajowej Administracji Skarbowej zostali zatrudnieni na podstawie umowy o pracę, powinni dostać świadectwa służby – uznał skład trzech sędziów Sądu Najwyższego.
Niedługo miną trzy lata od wprowadzenia reformy administracji podatkowej, Służby Celnej i kontroli skarbowej. Zadania i cele nowej organizacji określiła ustawa z 16 listopada 2016 r. – Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz.U. poz. 1948 ze zm.). Osoby, które do tej pory miały status funkcjonariuszy, zachowywały go, o ile tak zdecydowały nowe władze KAS. Mogły też dostać propozycję przejścia na stanowisko cywilne w nowej organizacji. Odrzucenie takiej oferty oznaczało wygaśnięcie stosunku służbowego.
Wydawać by się mogło, że tak długi czas wystarczył do rozwiązania wszystkich problemów związanych z nową strukturą. Tak się jednak nie stało, co pokazuje sprawa, na kanwie której zapadła uchwała trzech sędziów SN.
Dotyczyła ona celników, którzy zostali „ucywilnieni”, tj. otrzymali propozycje zatrudnienia na podstawie umów o pracę, które przyjęli.
Problem w tym, że oni, jak wielu im podobnych, nie dostali świadectw służby. Formalnie nie zostali bowiem zwolnieni, więc zdaniem dyrektora izby administracji skarbowej, w której byli zatrudnieni, taki dokument im się nie należy.
Problem pojawia się jednak już teraz, gdy takie osoby przechodzą na emeryturę albo chcą zmienić pracę i stają wobec problemu luki w świadectwie pracy.
Izby administracji skarbowej usiłują obejść tę kwestię, wydając byłym celnikom świadectwa pracy uzupełnione o okres służby.
Sprawa budzi jednak wątpliwości, bowiem świadectwo pracy i świadectwo służby to dwa różne dokumenty. Podobnie jak służba to nie to samo, co praca.
Może to rodzić poważne konsekwencje na przyszłość. Przy wyliczaniu emerytury może się bowiem okazać, że część aktywności zawodowej danej osoby nie została udokumentowana właściwie.
Liczy się ona także przy ustalaniu kwestii związanych z urlopami.
Rzecznik praw obywatelskich, który wielokrotnie wstawiał się za byłymi celnikami, wskazywał także, że jeżeli w świadectwie pracy, które zawiera elementy dotyczące służby, znajdą się informacje błędne i wymagające sprostowania, to nie ma tego jak poprawić. A wszystko to może wpłynąć na wymiar emerytury.
W 2017 r. uchwalono co prawda przepisy, które pozwalają na wydanie świadectwa służby po „ucywilnieniu” funkcjonariusza. Ale działają one od 1 stycznia 2018 r. Wobec „ucywilnionych” w 2017 r. stosuje się przepisy wcześniejsze, które pozwalają na wydanie świadectwa tylko w przypadku zwolnienia ze służby, dyscyplinarnego wydalenia albo wygaśnięcia stosunku służbowego.
Byli celnicy zgłaszają się z tym problemem do sądów. Jednak orzecznictwo nie jest w tej kwestii jednolite. Dlatego Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej zadał SN dwa pytania prawne.
Po pierwsze, czy funkcjonariusz Służby Celno-Skarbowej, którego stosunek służby przekształcił się w umowę o pracę, powinien otrzymać świadectwo służby.
W przypadku odpowiedzi pozytywnej SO chciał wiedzieć, czy ten obowiązek obciąża Skarb Państwa, czy też nowego pracodawcę, tj. Izbę Administracji Skarbowej.
Sąd Najwyższy uznał, że funkcjonariusz Służby Celno-Skarbowej, którego stosunek służby przekształcił się w umowę o pracę, powinien otrzymać świadectwo służby.
– Czym innym jest umowa o pracę, a czym innym stosunek służbowy – wyjaśniał w ustnych motywach sędzia sprawozdawca Zbigniew Korzeniowski.
Jak wskazywał, są to oddzielne kwestie, które należy traktować osobno, także w kontekście dokumentów potwierdzających okresy zatrudnienia.
W ocenie SN funkcjonariuszowi, który przyjął nowe warunki, ustaje stosunek służbowy, z czym wiąże się konieczność wydania świadectwa służby.
Sędzia Korzeniowski zaznaczył jednocześnie, że w świadectwie pracy nie ma nawet miejsca na uwzględnienie kwestii związanych ze służbą. – Przepisy dotyczące świadectwa pracy i świadectwa służby to są przepisy techniczne, dla kadrowych. Tu nie powinno być żadnych wątpliwości – wskazywał.
SN wskazał ponadto, że obowiązek wydania świadectwa służby obciąża Skarb Państwa reprezentowany przez właściwą izbę administracji skarbowej.
ORZECZNICTWO
Uchwała trzech sędziów z 19 lutego 2020 r., sygn. III PZP 7/19. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia
