Urzędnicy służby cywilnej bez względu na zajmowane stanowiska w administracji rządowej nadal będą musieli składać oświadczenia majątkowe.
Ich koledzy, którzy zajmują identyczne stanowiska i realizują te same zadania z racji bycia pracownikami służby cywilnej, nie muszą być objęci tym wymogiem.
Tak wynika z art. 49 projektu ustawy o jawności życia publicznego, który trafił do konsultacji społecznych.
Dotychczasowe przepisy dotyczące oświadczeń majątkowych urzędników służby cywilnej były tworzone w sytuacji kiedy istniał jeszcze państwowy zasób kadrowy. Miał on stanowić zaplecze pracowników posiadających kwalifikacje do zajmowania wysokich stanowisk w administracji państwowej. Tworzyli go również urzędnicy służby cywilnej. Sytuacja i przepisy zmieniły się, bo w 2009 r. PZK został zlikwidowany. Postanowiono jednak nie rezygnować z obowiązku składania oświadczeń majątkowych przez wszystkich urzędników mianowanych. A w projekcie ustawy o jawności życia publicznego wszyscy urzędnicy służby cywilnej także zostali ujęci w katalogu pracowników zobligowanych do składania oświadczeń majątkowych (są traktowani tak jakby każdy z nich zajmował kluczowe stanowiska kierownicze, które są zagrożone korupcją).
Mariusz Kamiński, minister koordynator ds. służb specjalnych bez uwzględnienia wcześniejszych zmian przepisów, przeniósł ten wymóg do omawianego projektu z dotychczasowej ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1393). Sami zainteresowani, czyli urzędnicy mianowani, sprzeciwiają się utrzymaniu takiego przepisu. Nie chcą, aby wciąż obowiązywał automatyzm.
Przy tej okazji wskazują, że w służbie cywilnej każde stanowisko pracy jest opisane, zgodnie z załącznikiem nr 1 do zarządzenia nr 57 Prezesa Rady Ministrów z 24 lipca 2015 r. (poz. 724). Co więcej, pkt 7 tego zarządzenia zawiera wykaz upoważnień i pełnomocnictw, a pkt 12 wskazuje czynniki szczególnie utrudniające wykonywanie zadań (zagrożenie naciskami grup przestępczych, zagrożenie korupcją). Urzędnicy mianowani pytają więc, czy ocena zagrożenia korupcyjnego nie powinna bezpośrednio wynikać z opisu stanowiska pracy? Przecież miejsca, na którym takich pełnomocnictw i zagrożeń nie ma, nie są obciążone korupcją. Argumentują, że na tym samym stanowisku może być zatrudniony urzędnik i pracownik służby cywilnej. I ten drugi nie musi składać oświadczenia majątkowego.
– U mnie w wydziale jest taka sytuacja, że pracuje czterech członków korpusu realizujących identyczne zadania, posiadających taki sam opis stanowiska pracy (bez zagrożeń korupcyjnych, bez pełnomocnictw i upoważnień), i pobierających podobne wynagrodzenie zasadnicze – mówi urzędnik mianowany jednego z ministerstw.
– Na podstawie dotychczasowych i proponowanych przepisów tylko ja z całej tej czwórki jestem i będę zobowiązany do składania oświadczenia majątkowego – dodaje.
Zdaniem ekspertów naznaczanie urzędników służby cywilnej jako osób zagrożonych przyjmowaniem korzyści majątkowych z racji tylko i wyłącznie posiadania tego statusu jest co najmniej nieporozumieniem.
– Ich argumentacja jest zasadna. Tym bardziej że nie każdy z nich zajmuje stanowiska narażone na korupcję lub też wysoko eksponowane w administracji – zauważa Jerzy Stępień, były sędzia TK.
Według niego obowiązek składania oświadczeń majątkowych powinien być ściśle powiązany z zajmowanym stanowiskiem i wykonywanymi zadaniami narażonymi na korupcję.
Urzędnicy mianowani chcieliby więc, aby zostali wykreśleni z art. 49 pkt 54 projektu ustawy. W dalszym ciągu będą składali oświadczenia majątkowe, jeśli znajdą się w gronie osób zajmujących kierownicze stanowiska lub inne wymienione w tym przepisie, które mogą być narażone na korupcję. W projekcie wskazani są m.in. członkowie służby cywilnej, którzy zajmują stanowiska głównego księgowego, audytora, pełnomocnika do spraw ochrony informacji niejawnych, radcy prawnego. W 2014 r. Dagmir Długosz, pełniący obowiązki szefa służby cywilnej (obecny dyrektor departamentu służby cywilnej KPRM) w swojej opinii do jednego z projektów ustaw bezskutecznie podnosił bezsensowny wymóg składania oświadczeń majątkowych przez wszystkich urzędników mianowanych. Obecny szef służby cywilnej nie zajął jeszcze stanowiska w tej sprawie.
Etap legislacyjny
Projekt w konsultacjach
Oświadczenia majątkowe w służbie cywilnej / Dziennik Gazeta Prawna