Mieszkający w Polsce emeryt co do zasady zapłaci podatek od świadczenia z zagranicy w naszym kraju. Powinien mieć jednak na uwadze szereg wyjątków zapisanych w międzynarodowych umowach o unikaniu opodatkowania. Przed rocznym rozliczeniem z fiskusem warto więc sprawdzić, który kraj wypłaca emeryturę.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, każdy z polskich rezydentów ma nieograniczony obowiązek podatkowy. Powinien rozliczyć się z krajowym fiskusem od dochodów polskich i zagranicznych, w tym od emerytur. Jednak w praktyce o tym, czy od takiego świadczenia trzeba zapłacić w Polsce podatek decydują postanowienia umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Te zazwyczaj oparte są na treści Modelowej Konwencji OECD w sprawie podatków od dochodu i majątku. Emeryturom i rentom poświecony jest zazwyczaj ich art. 18, który zawiera generalną zasadę zgodnie z którą takie świadczenia wypłacane z tytułu wcześniejszej pracy najemnej osobie mającej miejsce zamieszkania w danym państwie podlegają daninie właśnie w tym kraju.

To oznacza, że mieszkający w Polsce nasz rodak otrzymujący emeryturę, zapłaci od niej PIT w naszym kraju. Wyjątek mógłby dotyczyć mieszkających w Polsce obcokrajowców, którzy otrzymują emerytury za pracę dla organów obcego państwa.

Komu należy się zagraniczna emerytura?
Komu należy się zagraniczna emerytura?

Zobacz również

Polak, krajowy rezydent także w tej sytuacji powinien zapłacić PIT w naszym kraju.

Tyle odnośnie do zasad ogólnych. Szczegółowe rozwiązania dotyczące unikania podwójnego opodatkowania zawierają poszczególne umowy międzynarodowe.

Trzy zasady

Takie dokumenty przewidują trzy różne zasady rozliczeń podatku. Pierwszy jest zgodny z zasadami ogólnymi i wynika z niego, że np. polski emeryt pobierający świadczenie z Austrii zapłaci daninę w naszym kraju. Drugi rzadki scenariusz to opodatkowanie emerytury tylko w kraju, z którego przekazywane są płatności. Dotyczy to np. emerytury polskiego rezydenta wypłacanej przez Ukrainę. Trzecia metoda ciągle obowiązuje Polonusów otrzymujących świadczenia emerytalne ze Stanów Zjednoczonych. Wynika z niej, że oba kraje mają prawo do pobrania daniny od świadczenia dla polskiego emeryta. Dzieje się tak, gdyż nie zawiera ona szczegółowych rozwiązań dotyczących emerytów i w związku z tym stosuje się zasady ogólne zapisane w art. 5 umowy. Dlatego od polskiego podatku można odliczyć ten zapłacony w USA, co w praktyce z uwagi na obowiązującą tam wysoką kwotę wolną od daniny nie było wielką pomocą dla polskich emerytów. Podobne zasady dotyczą emerytów otrzymujących świadczenia z kraju (np. Brazylia), z którym Polska nie zawarła umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Niemiecki wyjątek

Ważny wyjątek od zasad ogólnych zawiera umowa zawarta z naszym zachodnim sąsiadem Zgodnie z jej art. 18 ust. 2 płatności otrzymywane przez osobę mającą miejsce zamieszkania w jednym umawiającym się państwie (np. Polska) z obowiązkowego systemu ubezpieczeń socjalnych drugiego umawiającego się państwa (Niemcy) podlegają opodatkowaniu tylko w tym drugim państwie. W ten sposób Niemcy mają wyłączne prawo pobrania daniny zarówno od stałych świadczeń, jak i jednorazowych zasiłków pochodzących z tamtejszego obowiązkowego systemu ubezpieczeń społecznych. Emerytura opodatkowana tylko w Niemczech nie jest uwzględniana do obliczenia stopy procentowej (stawki opodatkowania) w Polsce. Nasz fiskus pobierze podatek tylko od emerytury wypłacanej z dobrowolnego systemu ubezpieczeń takich jak np. kapitał zgromadzony w Pracowniczym Programie Emerytalno-Rentowym utworzonym i prowadzonym na podstawie niemieckich przepisów.

Polonusi czekają

Niekorzystne zasady rozliczania amerykańskich emerytur miała zmienić nowa międzynarodowa z tym krajem. Niestety ciągle nie została ona ratyfikowana więc nie obowiązuje przy rozliczeniach z fiskusem. Gwoli przypomnienia wynikało z niej, że polscy emeryci, którzy pobierają świadczenia wypłacane z amerykańskiego systemu zabezpieczenia społecznego, nie będą musieli odprowadzać od nich podatku dochodowego w Polsce. Daninę pobierze tylko amerykański fiskus, a w naszym kraju ich kwota będzie wykorzystana tylko do obliczenia stawki procentowej podatku, jaką przy rozliczeniu emeryt powinien zastosować do swoich krajowych dochodów. Odmienna sytuacja dotyczyć będzie podatników, którzy otrzymują emerytury z prywatnych form zabezpieczenia emerytalnego odpowiadających naszemu III filarowi. Takie świadczenia opodatkowane będą tylko w Polsce.
Bank rozlicza
Część zagranicznych emerytur przekazywana jest za pośrednictwem banku lub poczty. W takim przypadku instytucje te są zobowiązane pobierać miesięczne zaliczki na PIT. Nie ma takiego obowiązku, jeśli takie świadczenie nie jest opodatkowane w Polsce, ale emeryt powinien najpierw przedstawić stosowną informację na ten temat.

Zgodnie z art. 37 ustawy o PIT emeryt, który nie otrzymuje innych dochodów poza zagranicznym świadczeniem (nie dotyczy tych np. ze zbycia nieruchomości i innych określonych w art. 30–30c i 30e ustawy o PIT), nie korzysta z odliczeń ani preferencyjnych sposobów rozliczenia (wspólnie z małżonkiem lub z dzieckiem) i który złoży przed 10 stycznia roku następującego po roku podatkowym odpowiednie oświadczenie, upoważni tym samym bank do rocznego obliczenia podatku dochodowego na druku PIT-40. W innym przypadku emeryt sam będzie musiał złożyć zeznanie roczne na druku PIT-36. Bank do końca lutego roku następującego po podatkowym sporządzał informację PIT-11, w której ma obowiązek wykazać kwotę wypłaconej emerytury z zagranicy, a także kwotę pobranych zaliczek na podatek. Taki dokument przekazywany był emerytowi oraz właściwemu dla niego urzędowi skarbowemu.

Bez płatnika

Ze świadczenia, które wypłacane jest bez pośrednictwa polskiego banku lub poczty (np. na zagraniczne konto), emeryt powinien rozliczyć się sam – o ile jest ono w Polsce opodatkowane. Oznacza to, że ma obowiązek wpłacać w trakcie roku bez wezwania zaliczki na daninę według właściwej stawki (18 lub 32 proc.). Zgodnie z art. 44 ust. 1a pkt 2 i pkt 3a ustawy o PIT odprowadza się je do urzędu skarbowego do 20. dnia następnego miesiąca, a za grudzień w terminie złożenia zeznania podatkowego.

Kiedy trzeba składać zeznanie roczne

Jeśli w umowie międzynarodowej obowiązuje tzw. metoda wyłączenia z progresją (większość popularnych krajów emigracji zarobkowej poza Holandią), to emeryt, który oprócz zwolnionego w naszym kraju świadczenia, nie uzyskał tu innych dochodów opodatkowanych według skali, nie musi w ogóle składać zeznania rocznego. Jeśli osiągnął dochód krajowy, to powinien zwolnioną zagraniczną emeryturę wykazać w zeznaniu składanym w naszym kraju celem ustalenia stawki procentowej podatku, jaki zostanie pobrany od jego polskich dochodów. W takiej sytuacji powinien też dołączyć załącznik PIT-ZG i odpowiednio wpisać kwotę zagranicznego świadczenia w poz. 23 i 26.

Jeśli w umowie obowiązuje metoda odliczenia proporcjonalnego (Holandia) to emeryt musi się rozliczyć w Polsce w każdej sytuacji. Powinien też wykazać w zeznaniu rocznym zarówno kwotę zagranicznej emerytury, jak też sumę zapłaconego w drugim kraju podatku. W takiej sytuacji składa druk PIT-36 i załącznik PIT-ZG, przy czym ten ostatni – odrębnie dla każdego państwa i każdego podatnika (co ma znaczenie np. przy wspólnym rozliczeniu małżonków).

Uwaga

Jeśli zagraniczne świadczenie zgodnie z umową podlega daninie w Polsce, to podatnik powinien je odpowiednio wykazać na druku PIT-36. Nie składa w takiej sytuacji załącznika PIT-ZG.