Subskrybuj nas na Youtube
Problemy z rozliczeniem rocznym mogą mieć osoby poniżej 26. roku życia, które zarabiają zarówno w naszym kraju, jak i w innym państwie. Z przepisów nie wynika bowiem, czy nowe zwolnienie podatkowe należy stosować jedynie do dochodu uzyskanego w Polsce czy również do zagranicznego.
W przypadku pracowników najemnych zasadą jest, że ich wynagrodzenia podlegają opodatkowaniu w państwie, w którym wykonywali pracę. Jednocześnie osoba mieszkająca w Polsce podlega w naszym kraju opodatkowaniu od całości swoich dochodów, również tych zagranicznych. Przy czym w umowach dwustronnych, które zawarła Polska, mamy do czynienia z jedną z dwóch metod unikania podwójnego opodatkowania: wyłączenia z progresją bądź proporcjonalnego odliczenia. A w zależności od tego, która metoda jest stosowana, inny może być wpływ ulgi dla młodych na wysokość podatku.
Metoda wyłączenia z progresją
Taki sposób unikania podwójnego opodatkowania przewidują umowy zawarte z większością krajów europejskich, m.in. z: Albanią, Cyprem, Chorwacją, Czechami, Danią, Estonią, Finlandią, Francją, Grecją, Litwą, Łotwą, Niemcami, Portugalią, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwecją, Turcją, Wielką Brytanią i Włochami. Jest to też metoda korzystniejsza dla podatników. Jej zastosowanie oznacza, że dochód zagraniczny jest zwolniony z podatku w Polsce. Jednak dla ustalenia stawki podatku od pozostałego dochodu – osiągniętego w Polsce – stosuje się stawkę PIT właściwą dla całego dochodu, tj. łącznie z osiągniętym za granicą. Oznacza to, że do dochodu polskiego zastosuje się taką stawkę podatku, jaka byłaby zastosowana, gdyby dochód zagraniczny nie był zwolniony. Ponieważ w Polsce mamy progresywną stawkę podatku, to oznacza, że w metodzie tej dochód zagraniczny podwyższa stawkę podatku, która będzie zastosowana do dochodów polskich. Podatnik musi więc ustalić indywidualną stopę procentową, którą zastosuje do polskich dochodów.
W przypadku uzyskiwania dochodów, do których ma zastosowanie metoda wyłączenia z progresją, nie będzie jednak problemów z korzystaniem z ulgi dla młodych. Zgodnie z art. 21 ust. 39 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost. zm. poz. 1978; dalej: ustawa o PIT) przy obliczaniu kwoty przychodów podlegających zwolnieniu od podatku na podstawie ulgi dla młodych nie uwzględnia się przychodów podlegających opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem dochodowym, przychodów zwolnionych od podatku dochodowego oraz przychodów, od których na podstawie przepisów ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 900; ost. zm. poz. 1667) zaniechano poboru podatku. Ponieważ w metodzie wyłączenia z progresją dochód uzyskany za granicą jest wolny od podatku w Polsce, to tym samym jasne jest, że ulga dla młodych będzie stosowana tylko do dochodów uzyskanych w Polsce. [przykład 1]
Metoda proporcjonalnego odliczenia
Metodę tę przewidują umowy zawarte m.in. z: Belgią, Holandią, Kazachstanem, Rosją. Jednak przyjęta przez państwa OECD (w tym Polskę) konwencja MLI (Dz.U. z 2018 r. poz. 1369) docelowo zmieni we wszystkich umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania metodę wyłączenia z progresją na metodę proporcjonalnego odliczenia.
Zastosowanie tej metody oznacza, że dochód osiągnięty za granicą podlega opodatkowaniu w Polsce, ale od należnego podatku odlicza się podatek zapłacony za granicą. Odliczenie to nie może jednak przekroczyć wysokości podatku przypadającego proporcjonalnie na dochód osiągnięty za granicą.
W odróżnieniu od metody wyłączenia z progresją w metodzie proporcjonalnego odliczenia dochód zagraniczny podlega również opodatkowaniu w kraju zamieszkania. Uniknięcie podwójnego opodatkowania odbywa się poprzez możliwość odliczenia podatku, który został zapłacony za granicą. Dodatkowo podatnik ma prawo skorzystania z ulgi abolicyjnej (art. 27g ustawy o PIT), która w praktyce wyrównuje obciążenia podatkowe bez względu na to, w którym kraju podatnik uzyskuje dochody.
Problemem może się jednak okazać to, że w metodzie proporcjonalnego odliczenia dochód zagraniczny nie jest zwolniony z podatku w Polsce. [przykład 2] Przepisy nie wyjaśniają bowiem, do których dochodów (polskich czy zagranicznych) ma zastosowanie ulga dla młodych, w sytuacji gdy podatnik uzyskiwał dochody zagraniczne, do których ma zastosowanie metoda proporcjonalnego odliczenia. Kwestia ta ma decydujący wpływ na wysokość podatku, który zapłaci podatnik w Polsce. [przykład 3] W sytuacji, gdy młody podatnik uzyskiwał dochody tylko w Polsce i przekroczą one w roku 85 528 zł, to opodatkowaniu będzie podlegała jedynie nadwyżka ponad tę kwotę. Jeżeli podatnik oprócz dochodów polskich uzyskiwał również dochody za granicą, do których ma zastosowanie metoda proporcjonalnego odliczenia, to znaczenie ma, do których dochodów stosuje się ulgę dla młodych. Ustawodawca wprawdzie wyjaśnia, że przy obliczaniu kwoty przychodów podlegających zwolnieniu na podstawie ulgi dla młodych nie uwzględnia się przychodów zwolnionych od podatku dochodowego, ale dochód zagraniczny, do którego ma zastosowanie metoda proporcjonalnego odliczenia, nie jest dochodem zwolnionym od PIT. Podatek wyliczony przy zastosowaniu tej metody pomniejsza się wprawdzie o kwotę ulgi abolicyjnej, ale dochód zagraniczny mimo wszystko podlega opodatkowaniu w Polsce. Możliwe są dwa podejścia organów podatkowych:
1. Pomniejszenie przychodu o kwotę zwolnioną na podstawie ulgi dla młodych stosujemy jedynie do dochodu uzyskanego w Polsce. Rozwiązanie takie wydaje się logiczne i zgodne z celem ulgi abolicyjnej. Ulga ta ma bowiem na celu wyrównanie obciążeń podatkowych bez względu na to, jaką metodę unikania podwójnego opodatkowania ma zastosować podatnik. Ponieważ w metodzie wyłączenia z progresją dochód zagraniczny jest dochodem zwolnionym od podatku w Polsce, to nie ma wątpliwości, że przy obliczaniu kwoty przychodu zwolnionego ulgą dla młodych nie uwzględniamy dochodów zagranicznych, zwolnionych z podatku w Polsce. Tym samym dla podatników, którzy stosują metodę proporcjonalnego odliczenia, cel ulgi abolicyjnej będzie spełniony przy przyjęciu, że pomniejszeniu kwotą ulgi dla młodych będzie podlegał jedynie przychód uzyskany w Polsce. Organy podatkowe przy interpretowaniu przepisów z zasady stosują jednak wykładnię językową, pomijając często wykładnię celowościową.
2. Pomniejszenie przychodu o kwotę zwolnioną stosujemy chronologicznie do okresu uzyskiwania przychodów przez podatnika. Przy takim podejściu przychody uzyskiwane od początku roku byłyby wolne od podatku do czasu uzyskania limitu 85 528 zł. Po przekroczeniu tego limitu przychody, bez względu na to, gdzie zostały uzyskane, podlegałyby opodatkowaniu. Zastosowanie takiego podejścia prowadziłoby do nieuzasadnionych różnic w podatku rocznym tylko ze względu na to, w jakiej kolejności podatnik uzyskiwał dochody krajowe i zagraniczne. Czyli w przypadku dwóch podatników, którzy uzyskali w danym roku 200 000 zł przychodu (100 000 zł w Polsce i 100 000 zł w USA), prowadziłoby to do sytuacji, że ten podatnik, który najpierw uzyskiwał dochody polskie, a potem amerykańskie, zapłaciłby roczny podatek w wysokości 2962 zł, a ten, który najpierw pracował w USA, a potem w Polsce, zapłaciłby 20 470 zł podatku. Ponieważ podatek dochodowy jest podatkiem rocznym, to takie podejście do zastosowania ulgi dla młodych prowadziłoby do jawnej dyskryminacji podatników ze względu na to, w jakich miesiącach uzyskiwali dochody. Zwróćmy jednak uwagę, że kolejność uzyskiwania przychodów w danym roku ma znaczenie, w sytuacji gdy podatnik w danym roku kończy 26 lat. Wówczas dochody uzyskane przed urodzinami są wolne od podatku, a te uzyskane po tym dniu już podlegają opodatkowaniu.
W związku z tymi wątpliwościami Ministerstwo Finansów powinno wydać wyjaśnienia, które wskazałyby właściwy sposób stosowania ulgi dla młodych w przypadku uzyskiwania dochodów zarówno w kraju, jak i za granicą. ©℗
przykład 1
Praca w Niemczech i Polsce
Załóżmy, że podatnik, który w 2020 r. nie ukończył jeszcze 26 lat, uzyskał w tym roku z tytułu pracy najemnej 40 tys. zł w Polsce oraz 60 tys. zł w Niemczech. W umowie o unikaniu podwójnego opodatkowania z Niemcami obowiązuje metoda wyłączenia z progresją. Oznacza to, że opodatkowaniu w Polsce podlega w tym przykładzie tylko dochód uzyskany w Polsce (dochód niemiecki ma jedynie wpływ na wysokość stawki podatku, która będzie zastosowana do tego dochodu). Ponieważ jednak podatnik ma prawo do ulgi dla młodych, która zwalnia z PIT przychód do wysokości nieprzekraczającej 85 528 zł, to tym samym podatek w Polsce nie wystąpi, bo przychód uzyskany w Polsce jest w całości zwolniony z podatku. ©℗
przykład 2
Osoba powyżej 26. roku życia
Pokażmy najpierw sposób wyliczenia podatku dla podatnika niemającego prawa do ulgi dla młodych, który w 2020 r. uzyskał 100 tys. zł dochodu w Polsce oraz 100 tys. zł w USA. Załóżmy, że podatek zapłacony w USA wyniósł 15 tys. zł.
W umowie z USA obowiązuje metoda proporcjonalnego odliczenia. Zgodnie z nią dochód zagraniczny podlega również opodatkowaniu w Polsce. Liczymy więc podatek od łącznych dochodów:
• podstawa opodatkowania: 200 000 zł
• podatek według skali obowiązującej w 2020 r.: 14 539,76 zł + 32 proc. nadwyżki ponad 85 528 zł – kwota zmniejszająca podatek
Ponieważ dla dochodów przekraczających 127 000 zł nie występuje kwota wolna od podatku, to podatek wyniesie: 14 539,76 zł + 32 proc. x 114 472 zł = 51 170,80 zł
Wyliczony podatek pomniejszamy o podatek zapłacony za granicą: 51 170,80 zł – 15 000 zł = 36 170,80 zł
Podatnicy, którzy stosują metodę proporcjonalnego odliczenia, zgodnie z art. 27g ustawy o PIT mogą pomniejszyć podatek o kwotę stanowiącą różnicę między podatkiem obliczonym zgodnie z metodą proporcjonalnego odliczenia a kwotą podatku obliczonego przy zastosowaniu metody wyłączenia z progresją.
Aby wyliczyć kwotę ulgi abolicyjnej, musimy ustalić, jaki podatek byłby do zapłaty przy zastosowaniu metody wyłączenia z progresją. W metodzie tej dochód zagraniczny jest wolny od podatku, ale do dochodu podlegającego opodatkowaniu (uzyskanego w Polsce) stosuje się taką stawkę podatku, jaka miałaby zastosowanie, gdyby dochód zagraniczny nie był zwolniony.
Jak wyliczyliśmy powyżej, podatnik, który uzyskał 200 000 zł dochodu, płaci podatek w wysokości 51 170,80 zł. Oznacza to, że faktyczna stawka podatku dla takiego dochodu wynosi:
51 170,80 : 200 000 x 100 proc.= 25,59 proc.
Taką więc stawkę podatku w metodzie wyłączenia z progresją zastosujemy do dochodu polskiego: 100 000 zł x 25,59 proc. = 25 590 zł
Kwotą ulgi abolicyjnej jest kwota stanowiąca różnicę pomiędzy podatkiem wyliczonym przy zastosowaniu jednej i drugiej metody: 36 170,80 zł – 25 590 zł = 10 580,80 zł
Należny podatek wyniesie więc: 36 170,80 zł – 10 580,80 zł = 25 590 zł
Dzięki uldze abolicyjnej podatnik, który stosuje do swoich dochodów metodę proporcjonalnego odliczenia, płaci faktycznie taki sam podatek jak podatnik uzyskujący dochody, do których ma zastosowanie metoda wyłączenia z progresją.
przykład 3
Różnica w wysokości podatku młodszej osoby
Załóżmy, że w sytuacji takiej jak w przykładzie 2 dochody w Polsce i USA uzyskiwała osoba, która nie ukończyła 26 lat. Dochód w Polsce: 100 000 zł. Dochód w USA: 100 000 zł. Podatek zapłacony w USA: 15 000 zł.
Wariant 1
Przyjmijmy, że ulgę dla młodych stosujemy do dochodu polskiego.
Wyliczymy wówczas podatek następująco:
• dochód polski pomniejszony o dochód zwolniony: 100 000 zł – 85 528 zł = 14 472 zł
• dochód zagraniczny 100 000 zł
Ponieważ ulga abolicyjna sprawia, że należny podatek przy zastosowaniu obu metod jest taki sam jak przy zastosowaniu metody wyłączenia z progresją, to policzymy podatek, stosując tę metodę:
• Stopę procentową liczymy, ustalając, jaki podatek byłby do zapłaty przy opodatkowaniu łącznego dochodu, czyli 114 472 zł
• Podatek: 14 539,76 zł + 32 proc. nadwyżki ponad 85 528 zł – kwota zmniejszająca podatek
Dla podstawy obliczenia podatku wyższej od 85 528 zł i nieprzekraczającej kwoty 127 000 zł kwota wolna od podatku wynosi: 525,12 zł × (podstawa obliczenia podatku – 85 528 zł) : 41 472 zł; czyli: 525,12 zł x (114 472 zł – 85 528 zł) : 41 472 zł = 366,49 zł
• Podatek wyniesie więc: 14 539,76 + 9262,08 – 366,49 = 23 435,35 zł
• Stawka podatku dla dochodu 114 472 zł wynosi więc: 23 435,35 : 114 472 x 100 proc. = 20,47 proc.
• Stawkę tę stosujemy do dochodu polskiego: 14 472 zł x 20,47 proc. = 2962,42 zł
Wariant 2
Przyjmijmy, że ulgę dla młodych zastosujemy do dochodu zagranicznego. Wówczas:
• dochód polski: 100 000 zł
• dochód uzyskany w USA po pomniejszeniu o dochód zwolniony: 14 472 zł
• podatek zapłacony w USA: 15 000 zł
W tym przypadku podatek również liczymy, stosując metodę wyłączenia progresją. Stawka podatku będzie taka sama jak w wariancie 1. Ale w tym przypadku stawkę tę zastosujemy do dochodu polskiego, niepomniejszonego o kwotę dochodu zwolnionego ulgą dla młodych: 100 000 zł x 20,47 proc. = 20 470 zł
Różnica w podatku wyliczonym w jednym i drugim wariancie wynosi więc 17 508 zł.
