Ministerstwo sprawiedliwości chce, by jak najszybciej uchwalono zmianę przepisów regulujących tymczasowe aresztowanie. Polskie sądy stosują ten środek w nadmiarze. Procedowanie ministerialnego projektu, jako poselski ma przyspieszyć jego przyjęcie.

- Przejęliśmy z dużego projektu ministerstwa sprawiedliwości rozwiązania dotyczące tymczasowego aresztowania, ponieważ procedowanie projektu poselskiego odbywa się szybciej niż rządowego, a przyjęcie rozwiązań regulujących stosowanie najsurowszego środka zapobiegawczego, jakim jest tymczasowe aresztowanie, wymaga pilnego działania. Dodatkowo w Sejmie są jeszcze dwa projekty poselskie, które podejmują ten problem. Chcemy w komisji wspólnie nad nimi pracować, by ostatecznie uwzględnić proponowane rozwiązania w jednym projekcie – tłumaczy posłanka Barbara Dolniak (KO), reprezentująca wnioskodawców projektu i przewodnicząca Komisji Nadzwyczajnej do Spraw Zmian w Kodyfikacjach.

Podejrzany i adwokat muszą znać dowody

W uzasadnieniu do propozycji zmian posłowie piszą, że systemowy problem związany z nadmiernym stosowaniem instytucji tymczasowego aresztowania sprawia, że Polska jest narażona na odpowiedzialność przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka. Część skarg, które trafiły do ETPC i zostały uwzględnione, dotyczyła uniemożliwienia oskarżonemu i jego obrońcy dostępu do akt postępowania przygotowawczego, co w ocenie trybunału narusza zasadę równości broni. Procedowany projekt wprowadza między innymi obowiązek niezwłocznego udostępnienia na wniosek podejrzanego lub jego obrońcy akt sprawy w części zawierającej treść dowodów dołączonych do wniosku o zastosowanie lub przedłużenie tymczasowego aresztowania oraz umożliwienie sporządzenia odpisów lub kopii tych dokumentów.

Zmiana przesłanek tymczasowego aresztowania

Zmiany zawarte w projekcie dotyczą też art. 258 k.p.k., regulującego przesłanki stosowania tymczasowego aresztowania. Projektodawcy chcą, aby dotychczasową przesłankę mówiącą o tym, że tymczasowe aresztowanie można zastosować, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa ucieczki lub ukrycia się oskarżonego, zwłaszcza wtedy gdy nie można ustalić jego tożsamości albo nie ma on stałego miejsca pobytu w kraju, rozbudować o sformułowanie „ani w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej”.

Zgodnie z projektem uzasadnieniem dla zastosowania tymczasowego aresztowania ma być zarzut popełnienia przestępstwa, za które grozi minimum 10 lat pozbawienia wolności (obecnie osiem lat) albo skazanie w pierwszej instancji na karę pozbawienia wolności nie niższą niż trzy lata. Tymczasowe aresztowanie nie mogłoby być stosowane, jeśli przestępstwo zagrożone jest karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą dwóch lat.

Sąd pierwszej instancji będzie mógł przedłużyć tymczasowe aresztowanie, o ile postępowanie przygotowawcze było prowadzone sprawnie, przy czym aresztowanie nie będzie mogło trwać łącznie dłużej niż 12 miesięcy. O przedłużeniu tego okresu będzie mógł zdecydować sąd apelacyjny.

Etap legislacyjny:

Projekt skierowany do Biura Legislacyjnego Sejmu i Biura Ekspertyz i Oceny Skutków Regulacji