Jeżeli wniosek egzekucyjny trafi do komornika, a dłużnik już nie żyje, wierzyciel może zostać obciążony opłatą za spowodowanie wszczęcia oczywiście niecelowej egzekucji. Uznał tak Sąd Najwyższy w jednym ze swoich najnowszych orzeczeń.

Źródłem sprawy było umorzenie postępowania egzekucyjnego, jakie toczyło się z wniosku wierzyciela. Miał on złożyć wniosek na początku kwietnia 2020 r., z tym że został on doręczony komornikowi 15 kwietnia 2020 r. Ten ostatni rozpoczął stosowne czynności (m.in. wysłał zawiadomienie o wszczęciu egzekucji i wezwanie do złożenia wykazu majątku), ale zaledwie po miesiącu sprawę umorzył.
Okazało się, że dłużniczka zmarła już 10 kwietnia, wobec czego całe postępowanie stało się bezcelowe. Komornik obciążył kosztami wierzyciela, wskazując, że wniosek egzekucyjny został złożony po śmierci dłużnika. Zaś wierzyciel powinien jeszcze przed wszczęciem postępowania dochować należytej staranności i przygotować pismo w sposób niebudzący żadnych wątpliwości, w szczególności dokładnie ustalić wszystkie dane dłużnika, poczynając od tego, czy ten jeszcze żyje (zwłaszcza że chodziło o osobę w podeszłym wieku, pobierającą świadczenia emerytalne z ZUS). Poza tym całe postępowanie, jako że było prowadzone wobec osoby zmarłej, toczyło się z naruszeniem prawa i było bezcelowe.
Komornik powołał się przy tym na art. 30 ustawy o kosztach komorniczych (Dz.U. z 2021 r. poz. 210). Zgodnie z tym przepisem w razie m.in. oczywiście niecelowego wszczęcia postępowania egzekucyjnego komornik wydaje postanowienie o pobraniu od wierzyciela opłaty stosunkowej w wysokości 10 proc. egzekwowanego świadczenia.
Z wydanym postanowieniem nie zgodził się wierzyciel. Twierdził, że przywołany artykuł nie powinien być zastosowany. Jego zdaniem bowiem wszczęcie egzekucji nie mogło zostać uznane za oczywiście niecelowe, gdyż w przypadku zgonu dłużnika, który nastąpił przed złożeniem wniosku, egzekucja istotnie jest niedopuszczalna, ale już nie niecelowa.
Rozpoznający skargę wrocławski sąd rejonowy uznał, że problem jest na tyle poważny, że powinien się nim zająć Sąd Najwyższy. Przekazał więc do rozpatrzenia pytanie prawne: czy w razie złożenia przez wierzyciela wniosku egzekucyjnego po śmierci dłużnika zachodzi podstawa do pobrania od wierzyciela opłaty egzekucyjnej, o której mowa w art. 30 ustawy o kosztach komorniczych?
Odpowiedź SN okazała się niekorzystna dla wierzyciela. Zgodnie bowiem z ogłoszoną uchwałą złożenie przez wierzyciela wniosku egzekucyjnego przeciwko zmarłemu dłużnikowi stanowi oczywiście niecelowe wszczęcie postępowania egzekucyjnego w rozumieniu art. 30 ustawy o kosztach komorniczych. Tym samym istnieje podstawa do obciążenia wierzyciela kosztami.

orzecznictwo

Uchwała Sądu Najwyższego z 27 stycznia 2022 r., sygn. akt III CZP 36/22 www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia