Rząd przyjął nowelizację niektórych ustaw w związku z zapobieganiem kradzieży tożsamości. Wkrótce będzie możliwe zastrzeżenie numeru PESEL, które utrudni wyłudzanie kredytów i pożyczek od instytucji finansowych za pomocą danych, które identyfikują osobę fizyczną. Jak działa szybkie zastrzeżenie PESEL?
Przyjęty przez Radę Ministrów i skierowany do Sejmu projekt ma zapobiegać problemom wynikającym z zaciągnięcia na skradzione dane różnego rodzaju zobowiązań - kredytów i pożyczek oraz otwierania rachunków rozliczeniowych przeznaczonych do wykorzystania w działalności przestępczej.
Zastrzeżenie PESEL ma charakter prewencyjny oraz następczy. Będzie zapobiegać negatywnym skutkom kradzieży tożsamości - jeśli zaistnieją w przyszłości - lub zmniejszy ich uciążliwość -jeśli takie zdarzenie już nastąpiło.
Zastrzeżenie PESEL będzie mogło być weryfikowane także przy okazji innych czynności prawnych - również przez osoby fizyczne przy użyciu dedykowanej e-usługi. Brak możliwości domagania się zaspokojenia roszczenia znajdzie zastosowanie tylko w przypadkach wskazanych w przepisach szczególnych.
Ponadto zostanie stworzony katalog podmiotów, które będą musiały weryfikować zastrzeżenie numeru PESEL, pod rygorem braku możliwości domagania się zaspokojenia roszczeń powstałych np. z zawartej umowy, pomimo zastrzeżonego numeru PESEL w chwili jej zawarcia.
Zastrzeżenie PESEL. Gdzie i jak można zgłosić
Według nowych rozwiązań zastrzeżenie lub cofnięcie zastrzeżenia numeru PESEL będzie można wykonać elektronicznie - także przy użyciu aplikacji mObywatel. Będzie to także możliwe przez zgłoszenie osobiste w siedzibie dowolnej gminy.
Autorzy projektu przewidują również możliwość zastrzeżenia PESEL w placówce bankowej, SKOK oraz na poczcie.
Każdy obywatel będzie miał pełny wgląd do historii weryfikacji i zastrzeżeń swojego numeru PESEL. Zastrzeżenie zostanie zarejestrowane w nowym, osobnym systemie zastrzeżeń numerów PESEL, które prowadzić będzie minister cyfryzacji. Po wprowadzeniu zastrzeganego numeru, baza będzie się automatycznie łączyć z rejestrem PESEL w celu weryfikacji podanych danych.
W rejestrze odnotowane będzie zastrzeżenie i cofnięcie zastrzeżenia numeru PESEL, jak również dokładny czas rejestracji, z dokładnością co do sekundy. Dzięki rozwiązaniu, będzie można uniknąć potencjalnej próby wyłudzenia, dokonywanego przez osobę, która korzysta z wykradzionej tożsamości.
Taki podmiot powinien odmówić dokonania czynności, a w przypadku zawarcia takiej umowy, osoba, która zastrzegła numer PESEL, nie będzie obciążona zobowiązaniami w tytułu takiej umowy.
Kredyt, pożyczka w banku na inną osobę. Zastrzeżenie PESEL
Zmiany prawa mają nałożyć na banki krajowe, instytucje kredytowe, oddziały instytucji kredytowych oraz oddziały banku zagranicznego obowiązek weryfikacji zastrzeżenia numeru PESEL konsumenta przez zawarciem umowy na prowadzenie rachunku bankowego, kredytu, pożyczki i leasingu. Ma to zablokować czynności, co do której posiadacz numeru PESEL nie wyraził zgody na realizację – zastrzegając swój numer identyfikacyjny w tworzonym rejestrze zastrzeżeń numerów PESEL.
Sprawdzenie zastrzeżenia PESEL może nastąpić nieodpłatnie za pomocą usługi dostępnej na Gov.pl lub poprzez system zewnętrzny zintegrowany z nowo utworzonym rejestrem zastrzeżeń numerów PESEL. Jeśli instytucja finansowa nie sprawdzi czy doszło do zastrzeżenia numeru PESEL a tak faktycznie było - to nie może domagać się od konsumenta zaspokojenia roszczenia z tytułu zawarcia takiej umowy, a także zbyć powstałej z niej wierzytelności.
Brak możliwości domagania się zaspokojenia roszczeń od konsumenta rozciąga się również na jego następców prawnych.
Przewiduje się również konieczność weryfikacji zastrzeżenia numeru PESEL w przypadku wypłat gotówkowych, które pojedynczo lub jako suma wypłat dokonanych w danym dniu w placówce bankowej przekracza trzykrotność minimalnego wynagrodzenia za pracę,
Zastrzeżenie PESEL. Notariusz sprawdzi to w rejestrze
Co ciekawe, regulacja ma również chronić prawa do nieruchomości przez konieczność sprawdzania przez notariuszy czy numer PESEL jest zastrzeżony, w przypadku sprzedaży lub obciążania nieruchomości.
Specjalny przepis w ustawie Prawo o notariacie nałoży na notariusza obowiązek odmowy czynności notarialnej, której przedmiotem jest nabycie, zbycie lub obciążenie nieruchomości lub udziału w nieruchomości. Numer PESEL strony takiej czynności widnieje w rejestrze zastrzeżeń numerów PESEL. Obowiązek będzie dotyczył również udzielenia notarialnego pełnomocnictwa do realizacji niezbędnych czynności.
Zastrzeżenie PESEL. Wydanie duplikatów kart SIM
Przygotowywane przepisy będą również dotyczyły weryfikowania zastrzeżenia numeru PESEL w przypadku wydawania przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych duplikatów kart SIM. W przypadku zaciągnięcia zobowiązań lub podjęcia czynności pomimo zastrzeżonego numeru PESEL dojdzie do zdjęcia odpowiedzialności za zobowiązania z osób, na rzecz których zostały zaciągnięte lub odmowa dokonania określonej czynności.