Subskrybuj nas na Youtube
W umowach o prowadzenie indywidualnych kont emerytalnych musi być wyraźnie wskazany zakres, w jakim instytucja finansowa odpowiada za nieprawidłowe przeprowadzenie rozliczeń
TEZA Zasady prowadzenia, a także tryb oraz warunki zawarcia i rozwiązania umowy o prowadzenie indywidualnych kont emerytalnych (IKE) określa umowa rachunku bankowego. Musi być w niej dookreślony zakres odpowiedzialności banku za terminowe i prawidłowe przeprowadzenie rozliczeń pieniężnych oraz wysokość odszkodowania za przekroczenie tego terminu.
STAN FAKTYCZNY Bank zawierał z klientami umowy o prowadzenie indywidualnych kont emerytalnych. Stosował katalog przesłanek wypowiedzenia umowy przez siebie, posługując się określeniem „w szczególności”. Nie wskazywał zakresu odpowiedzialności banku za terminowe i prawidłowe przeprowadzenie rozliczeń pieniężnych oraz wysokości odszkodowania za przekroczenie terminu realizacji dyspozycji posiadacza rachunku.
Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznał tę praktykę za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów. Bank odwołał się do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, który jednak przyznał rację organowi antymonopolowemu.
UZASADNIENIE Sąd wskazał na art. 32 ustawy o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego (Dz.U. z 2004 r. poz. 1147). Bank zawiera umowę o prowadzenie IKE w formie rachunku oszczędnościowego, zgodnie z ustawą – Prawo bankowe (Dz.U. z 2015 r. poz. 128), o ile przepisy o IKE nie stanowią inaczej. IKE jest prowadzone na zasadach określonych w prawie bankowym.
Skoro więc w myśl art. 12 ustawy o IKE zasady prowadzenia, a także tryb oraz warunki zawarcia i rozwiązania umowy o prowadzenie IKE określa umowa rachunku bankowego, to umowa ta musi odpowiadać normom rządzącym także rachunkiem bankowym. To oznacza, że również art. 52 ust. 1 pkt 9 i 10 muszą być uwzględnione w umowie stron.
Nie sposób zgodzić się z powodem, który twierdzi, że rodzaj transakcji, jakie dokonywane są na zlecenie oszczędzającego w ramach IKE, nie stanowi rozliczeń pieniężnych. Powód wywodzi to z wyróżnienia w prawie bankowym rachunków rozliczeniowych, oszczędnościowych oraz oszczędnościowo-rozliczeniowych.
To nie daje podstaw do przyjęcia, aby poszczególne rachunki determinowały możliwość dokonywania czy też nie w ich ramach rozliczeń pieniężnych. Sąd odwołał się przy tym do doktryny prawa bankowego i ekonomii, która wskazuje, że rozliczenia pieniężne to świadome oraz zgodne z przepisami przemieszczanie środków pieniężnych pomiędzy osobami prawnymi i fizycznym, zaś bankowe rozliczenia pieniężne są to operacje bankowe polegające na dokonywaniu zmian w stanie środków na rachunku bankowym na zlecenie klienta lub w wyniku czynności, które z mocy prawa powodują takie zmiany.
Bankowe rozliczenia pieniężne są prowadzone w formie gotówkowej i bezgotówkowej, lecz katalog poszczególnych form nie jest zamknięty.
Przewidziane w ustawie IKE dyspozycje oszczędzającego jak wypłata czy zwrot są transakcjami pieniężnymi, skoro powodują zmiany w stanie środków na rachunku bankowym. Przy czym art. 63 prawa bankowego nie wyłącza z rozliczeń pieniężnych tych, których celem jest przeniesienie środków w ramach masy majątkowej tej samej osoby, skoro ustawa stawia jedynie wymóg, aby w rozliczeniu uczestniczył bank oraz aby przynajmniej jedna ze stron posiadała rachunek bankowy. Oba warunki w przypadku operacji finansowych na koncie IKE są spełnione: dokonuje ich bank, a oszczędzający w IKE posiada rachunek bankowy.
Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z 3 grudnia 2013r., sygn. akt XVII AmA 89/13
DGP przypomina
Bezprawne praktyki
SN w uzasadnieniu uchwały z 13 lipca 2006 r., sygn. akt III SZP 3/06, wskazał, że bezprawne praktyki muszą być wymierzone w zbiorowe interesy konsumentów, czyli odnosić się do obecnych, przyszłych i potencjalnych konsumentów, a więc naruszać prawa nieograniczonej bliżej nieokreślonej liczby konsumentów. Interes, który jest chroniony owym przepisem, to interes prawny rozumiany jako określone potrzeby konsumenta, które zostały uznane przez ustawodawcę za godne ochrony.
KOMENTARZ EKSPERTA
dr Małgorzata Sieradzka adwokat, wykładowca Uczelni Łazarskiego
Niekorzystne postanowienia
Bankowi zarzucono brak zamieszczenia w umowie o IKE postanowień dotyczących zakresu odpowiedzialności banku za terminowe i prawidłowe przeprowadzanie rozliczeń pieniężnych, wysokości odszkodowania za przekroczenie terminu realizacji dyspozycji posiadacza rachunku oraz przesłanek i trybu rozwiązania umowy rachunku bankowego. W PB są to obligatoryjne postanowienia umowy rachunku bankowego. Do umów IKE prowadzonych przez bank w formie rachunku bankowego stosuje się wprawdzie przepisy ustawy o IKE (art. 12), ale z uwagi na formę rachunku bankowego podlegają one także PB. Zasady prowadzenia, a także tryb oraz warunki zawarcia i rozwiązania umowy o prowadzenie IKE określa umowa rachunku bankowego. Przepisy ustawy o IKE nie stanowią lex specialis w stosunku do ustawy – Prawo Bankowe. Kolejnym postanowieniem, które nie znalazło się w umowie IKE, był zakres odpowiedzialności banku za terminowe i prawidłowe przeprowadzenie rozliczeń pieniężnych oraz wysokość odszkodowania za przekroczenie terminu realizacji dyspozycji posiadacza rachunku. Rozliczenia w ramach IKE to rozliczenia pieniężne w rozumieniu prawa bankowego (art. 63 PB). Przewidziane w ustawie IKE dyspozycje oszczędzającego takie jak wypłata, wypłata transferowa, zwrot, częściowy zwrot są transakcjami pieniężnymi. Jeżeli na rachunku IKE przeprowadzane były transakcje pieniężne, to obowiązkiem banku było zamieszczenie w umowach IKE z bankiem powyższych informacji. Brak zamieszczenia tych informacji na etapie przedkontraktowym, gdy klient banku decyduje się na podpisanie umowy uniemożliwia mu podjęcie decyzji gospodarczej w warunkach transparentności informacji. Konsument nie zna bowiem trybu i okoliczności rozwiązania umowy.
