Subskrybuj nas na Youtube
Komisja Nadzoru Finansowego oraz Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zadeklarowały wolę ścisłej współpracy i ostrzegają przed nieprecyzyjnymi regulaminami. Co to oznacza w praktyce dla przedsiębiorców?
Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) 18 lutego br. przedstawiła oficjalne, adresowane do przedstawicieli sektora finansowego stanowisko w sprawie rosnącej liczby wpisów w rejestrze klauzul niedozwolonych Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK). Stanowczą reakcję KNF, której zadaniem jest sprawowanie nadzoru m.in. nad sektorem bankowym, rynkiem kapitałowym, ubezpieczeniowym oraz emerytalnym, wywołała z pewnością rosnąca liczba decyzji prezesa UOKiK, stwierdzających występowanie klauzul niedozwolonych w umowach zawieranych przez instytucje finansowe oraz stosowanie niedozwolonych praktyk w zakresie oferowania usług finansowych. Przykładem mogą być chociażby dwie decyzje prezesa UOKiK nakładające na Getin Noble Bank SA kary w łącznej wysokości ponad 6,7 mln zł za wprowadzanie konsumentów w błąd przy przekazywaniu informacji o możliwości przystąpienia do polisolokat i związanych z tym ryzykach.
Zalecenia KNF
W swoim stanowisku KNF wezwała do zadbania przez nadzorowane instytucje finansowe o przejrzystość oraz jednoznaczność postanowień zawartych we wzorcach umownych stosowanych w obrocie z konsumentami.
Informacje przekazywane m.in. w regulaminach bankowych powinny być więc precyzyjne i czytelne oraz rzetelnie informować o korzyściach i ryzykach wiążących się z danym produktem finansowym. Zdaniem KNF stosowanie niejednoznacznych klauzul jest częstym powodem uznania przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów danego postanowienia za niedozwolone.
KNF zaapelowała, aby instytucje finansowe na bieżąco śledziły rejestr klauzul niedozwolonych i konfrontowały jego zawartość z przygotowywanymi regulaminami. Takie działanie może napotkać jednak praktyczne trudności – rejestr ten zawiera bowiem już 5558 pozycji i liczba ta ciągle rośnie. W efekcie prawo konsumenckie w Polsce coraz bardziej przypomina system prawa precedensowego (common law), wymagający sprawnej orientacji w orzecznictwie i wytycznych prezesa UOKiK. KNF podkreśla równocześnie, że w interesie instytucji finansowych jest również lepsza kontrola nad treścią i sposobem przekazania informacji przez osobę bezpośrednio obsługującą klienta.
Komisja ostrzegła wyraźnie, że w przypadku gdy w ramach prowadzonych działań nadzorczych ujawnią się okoliczności uzasadniające podejrzenie, że określona instytucja stosuje praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, KNF zawiadomi o tym prezesa UOKiK. Taką praktyką może być w szczególności stosowanie w regulaminach klauzul niedozwolonych znajdujących się w rejestrze.
Teoretycznie takie zawiadomienie, które co do zasady nie obliguje prezesa UOKiK do wszczęcia postępowania, może złożyć każdy. Trudno jednak wyobrazić sobie, aby w świetle swoich ostatnich decyzji prezes UOKiK mógł świadomie zignorować sygnał o stosowaniu praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów pochodzący od KNF.
Instytucja finansowa dopuszczająca się choćby nieumyślnego stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów (nawet jeżeli została ona zaniechana), może spodziewać się nałożenia przez prezesa UOKiK kary pieniężnej w wysokości do 10 proc. przychodu osiągniętego w roku rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia kary. O tym, jak bolesne może się okazać wszczęcie takiego postępowania, przekonało się wiele podmiotów. W ciągu ostatnich sześciu lat prezes UOKiK wydał ponad 1800 decyzji w sprawie naruszenia zbiorowych interesów konsumentów.
Zamiary UOKiK
Zalecenia KNF korespondują z opublikowaną przez UOKiK 20 lutego i skierowaną do konsultacji Polityką konsumencką na lata 2014–2018. Na 109 stronach opracowania UOKiK wskazał jako jeden z priorytetów sektorowych zwiększenie bezpieczeństwa ekonomicznego konsumentów na rynku usług finansowych. Prowadzone badania potwierdzają bowiem, że sektor finansowy jest postrzegany przez konsumentów jako nieprzyjazny – jednocześnie jednak konsumenci usług finansowych stosunkowo najrzadziej dochodzą swoich praw. W ocenie rządu RP obszar ten wymaga szczególnej uwagi organów administracji.
W ramach priorytetu zostały zaplanowane działania polegające m.in. na:
● wspólnym monitorowaniu przez UOKiK i KNF rynku oraz zachowań przedsiębiorców oferujących produkty inwestycyjne (przede wszystkim ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi, czyli tzw. polisolokaty);
● przyjęciu przez KNF Rekomendacji U dotyczącej dobrych praktyk w zakresie bancassurance (KNF planuje datę wejścia w życie Rekomendacji U na 1 listopada 2014 r.) i monitorowanie realizacji zawartych w niej zaleceń skierowanych do banków;
● prowadzeniu przez UOKiK postępowań wyjaśniających w sprawie stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów oraz kierowaniu pozwów do SOKiK o uznanie postanowień wzorców umowy za niedozwolone w każdym kolejnym roku obowiązywania Polityki konsumenckiej;
● badaniu przez UOKiK wzorców umów i działań przedsiębiorców związanych z oferowaniem usług finansowych, identyfikacji potencjalnych naruszeń interesów konsumentów oraz analizy rzetelności przekazów reklamowych polisolokat.
Po uważnej lekturze stanowiska KNF oraz Polityki konsumenckiej przygotowanej przez UOKiK nasuwa się czytelny wniosek: aktywność przedsiębiorców działających w szeroko rozumianym sektorze finansowym staje się przedmiotem wzmożonej uwagi współpracujących ze sobą UOKiK i KNF. Przedsiębiorcy powinni zatem starannie zweryfikować stosowane przez siebie regulaminy oraz inne wzorce umowne, tak aby nie zawierały one klauzul niedozwolonych i stały się przyjaźniejsze dla konsumentów.