Polska znajduje się na szarym końcu klasyfikacji ubankowienia spośród państw Unii Europejskiej. Zgodnie z danymi Banku Światowego, gorsze wyniki w tej materii notuje wyłącznie Rumunia i Bułgaria, a Polsce ze wskaźnikiem 77% daleko jeszcze do poziomu ubankowienia występującego w Danii, Finlandii, Holandii czy Niemczech.

Najogólniej mówiąc wskaźnik ubankowienia odzwierciedla odsetek osób korzystających z usług bankowych w danej populacji. To przy tym zmienna będąca wykładnią rozwoju społecznego, która jest jednym z faktorów obrazujących nierówności panujące w danym społeczeństwie. Co ciekawe, wskaźnik ubankowienia dotyczyć może różnych zmiennych (np. liczby placówek bankowych czy proporcji aktywów sektora bankowego do PKB). Najczęściej przyjmuje się jednak, że jego poziom odzwierciedla odsetek osób dorosłych posiadających rachunek osobisty. Od czego zależy i jak zmieniał się wskaźnik ubankowienia w Polsce?

2006-2009

Najbardziej rzetelnym źródłem informacji o wysokości wskaźnika ubankowienia w Polsce są oczywiście dane publikowane w powiązaniu z badaniami przeprowadzanymi przez Narodowy Bank Polski. Badanie tego typu przeprowadzone zostało m.in. w roku 2006 i dotyczyło reprezentatywnej grupy 1 026 osób. Jego wyniki nie były jednak pocieszające, ponieważ posiadanie konta osobistego lub rachunku oszczędnościowo – rozliczeniowego w banku lub SKOK zadeklarowało jedynie 48% ankietowanych. Statystyka ta uległa jednak znacznej poprawie już w okresie trzech kolejnych lat. To właśnie w roku 2009 NBP przeprowadził analogiczne badania, w których uczestniczyło tym razem dokładnie 1 000 osób. W tym przypadku dostęp do własnego lub wspólnego konta osobistego w banku lub SKOK potwierdziło ponad 77% ankietowanych. 22,8% Polaków nadal nie posiadało jednak własnego lub wspólnego ROR’u.

Zmienne

W przypadku 77% ubankowienia należy jednak zdawać sobie sprawę, że jest to wartość średnia. Wskaźnik przyjmuje bowiem skrajnie różne wartości, jeśli jego analiza uwzględniała będzie takie zmienne, jak wiek, płeć, wykształcenie, wysokość comiesięcznych dochodów, miejsce zamieszkania czy wykonywany zawód. Aby dokładnie przedstawić te różnice w poniższej tabeli przedstawiliśmy różne wartości wskaźnika ubankowienia lat 2006 i 2009 dla faktorów wieku, wykształcenia oraz uzyskiwanych dochodów.

Ubankowienie Polaków w 2006 i 2009 r. w odniesieniu do zmiennej wieku, dochodu i wykształcenia
Rok Wiek
2006 15-29 lat 30-39 lat 40-49 lat 50-59 lat ≥60 lat
35% 58% 63% 57% 38%
2009 18-29 lat 30-44 lat 45-59 lat ≥60 lat
74% 87% 79% 66%
Wykształcenie
2006 Podstawowe Zasadnicze Średnie Wyższe
25% 38% 66% 83%
2009 Podstawowe Zasadnicze Średnie Policealne Wyższe
36% 63% 81% 97% 95%
Osiągane dochody
2006 do 900 zł 901-1250 zł 1251-2000 zł 2001-3000 zł powyżej 3000 zł
34% 33% 50% 63% 71%
2009 do 1600 zł 1601-2500 zł 2501-3000 zł 3001-5000 zł powyżej 5000 zł
63,1% 72,9% 82,8% 90,7% 90,2%
Źródło: NBP, „Porównanie wyników badań ubankowienia Polaków przeprowadzonych przez NBP w 2006 i 2009 r.”

Niestety po roku 2009 wskaźnik ubankowienia Polaków wyhamował, a mówiąc dokładniej stanął w miejscu. Potwierdzają to przy tym realizowane w 2012 r. badania instytutu PBS ( ubankowienie 77% - próba ponad 5 tysięcy Polaków powyżej 15 roku życia) oraz badanie „Zwyczaje płatnicze Polaków” przeprowadzone w roku 2013 przez NBP, które wykazało, że 23% respondentów nie posiada konta lub rachunku w banku lub SKOK.