W ostatnich dniach przed rozpoczęciem sejmowych wakacji, posłowie uchwalili przepisy wprowadzające długo oczekiwaną wdowią rentę. Nowe regulacje dotyczą wdów i wdowców, którzy będą mogli otrzymać dodatkowe wsparcie finansowe po śmierci małżonka. Wyjaśniamy, na jakich zasadach będą przyznawane nowe świadczenia oraz jakie zmiany wprowadza ustawa.
Renta wdowia. Zasady przyznawania
Prawo do renty wdowiej przysługiwać będzie osobom, które spełnią kilka kluczowych warunków. Przede wszystkim, świadczenie będzie dostępne dla kobiet w wieku 60 lat i mężczyzn w wieku 65 lat, którzy pozostawali we wspólności majątkowej ze zmarłym małżonkiem do dnia jego śmierci – przypomina Fakt. Dodatkowo, prawo do renty rodzinnej po zmarłym małżonku musi być nabyte nie wcześniej niż 5 lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego, czyli w przypadku większości kobiet od 55. roku życia, a mężczyzn od 60. roku życia.
Sposób wypłaty i limity
Nowe przepisy umożliwiają łączenie własnej emerytury z rentą rodzinną po zmarłym małżonku, jednak z pewnymi ograniczeniami. Od 1 lipca 2025 r. do 31 grudnia 2026 r. wdowy i wdowcy będą mogli pobierać jedno świadczenie w całości, a drugie – w wysokości 15 proc. Od 1 stycznia 2027 r. ten udział wzrośnie do 25 proc. Rząd planuje, że jeśli sytuacja budżetowa na to pozwoli, w przyszłości udział drugiego świadczenia może zostać zwiększony nawet do 50 proc.
Jednakże, oba świadczenia łącznie nie mogą przekroczyć określonego limitu – trzykrotności emerytury minimalnej. Oznacza to, że jeśli emerytura minimalna wynosi około 1900 zł brutto, to maksymalna wysokość wdowiej renty nie przekroczy około 5700 zł.
Waloryzacja i dostępność wniosków
Świadczenia będą podlegały waloryzacji. W przypadku osób, które od dawna pobierają rentę rodzinną, ich emerytura zostanie zwaloryzowana za lata, kiedy nie była pobierana. Nowe przepisy dotyczą również osób, które nie pobierają renty rodzinnej, ale ich emerytura jest wyższa niż potencjalna renta rodzinna po zmarłym. W takich przypadkach ZUS, KRUS lub zakłady emerytalne służb mundurowych doliczą do emerytury osoby uprawnionej odpowiednią kwotę renty rodzinnej.
Wnioski o wdowią rentę będzie można składać od 1 stycznia 2025 r. zarówno w formie tradycyjnej, papierowej, jak i elektronicznej. Jest to zmiana w stosunku do pierwotnych planów, które zakładały wyłącznie internetową formę składania wniosków. Każdy senior będzie mógł wybrać korzystniejszy wariant: pobierać w całości swoją emeryturę i część renty rodzinnej, lub odwrotnie.
Ograniczenia i pułapy finansowe. Limity dla renty wdowiej
Ustawa wprowadza również limity dotyczące maksymalnej wysokości świadczeń. Oba świadczenia łącznie nie mogą przekroczyć trzykrotności emerytury minimalnej. Na przykład, jeśli w przyszłym roku emerytura minimalna wyniesie około 1900 zł brutto, to maksymalna wdowia renta będzie wynosić około 5700 zł.
Waloryzacja i koszty
Dla osób, które od dłuższego czasu pobierają rentę rodzinną, przewidziana jest waloryzacja emerytury, od której będzie obliczana wdowia renta. ZUS, KRUS oraz zakłady emerytalne służb mundurowych zajmą się tym procesem.
Koszty wdrożenia nowej ustawy są znaczące. Wiceminister rodziny Sebastian Gajewski oszacował, że w 2025 roku wydatki wyniosą od 3 do 4 miliardów złotych. W kolejnych latach, do 2027 roku, koszty mają wzrosnąć odpowiednio do 6-9 miliardów złotych oraz 11-15 miliardów złotych.
Nowa ustawa jest ważnym krokiem w kierunku wsparcia finansowego dla wdów i wdowców, którzy stracili swoich bliskich. Niemniej jednak, wysokie koszty realizacji tej reformy oraz surowe kryteria przyznawania świadczeń budzą kontrowersje i pytania o jej przyszłość i skuteczność.