Czy od dodatku relokacyjnego należy odprowadzić składki?

Chcemy zachęcić kilka osób do pracy w naszej firmie. Mamy zamiar zaoferować im pokrycie kosztów przeprowadzki. Osoby, które mieszkają w naszym powiecie, a podejmują pracę w naszej firmie, nie otrzymają takiego bonusu. Czy podlega on oskładkowaniu?

Zgodnie z ogólnymi zasadami wynikającymi z art. 18 ust. 1‒2 oraz art. 20 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa) podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z wyłączeniem:

• przychodów wymienionych w par. 2 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (dalej: rozporządzenie);
• wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych.

Przychód ze stosunku pracy

Za przychód ze stosunku pracy uważa się: wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Należy zatem uznać, że dodatek relokacyjny wypłacany pracownikom spełnia warunki do uznania go za przychód ze stosunku pracy. A to oznacza, że powinien podlegać oskładkowaniu, chyba że znalazłby się wśród wyjątków określonych w par. 2 rozporządzenia. Taki wyjątek nie został jednak w rozporządzeniu zawarty, co prowadzi do wniosku, że od dodatku pracodawca powinien odprowadzić składki. Z takiego też założenia wyszedł płatnik, występując do ZUS z wnioskiem o interpretację w sprawie oskładkowania tzw. bonusu relokacyjnego wypłacanego w ramach programu finansowego wsparcia pracowników, czyli jednorazowej wypłaty pieniężnej na pokrycie wydatków poniesionych w związku z przeprowadzką w celu podjęcia zatrudnienia. ZUS w interpretacji z 1 marca 2024 r., znak DI/200000/43/186/2024, potwierdził, że taki dodatek podlega oskładkowaniu.

Kiedy przeniesienie służbowe

W niektórych przypadkach zwrot kosztów przeprowadzki jest zwolniony ze składek, na co niektórzy płatnicy próbują się powoływać, nie zawsze prawidłowo. Zgodnie z par. 2 ust. 1 pkt 14 rozporządzenia podstawy wymiaru składek nie stanowi kwota otrzymywana przez pracownika z tytułu zwrotu kosztów przeniesienia służbowego oraz zasiłki na zagospodarowanie i osiedlenie w związku z przeniesieniem służbowym ‒ do wysokości nieprzekraczającej kwoty, która z tego tytułu została zwolniona od podatku dochodowego od osób fizycznych. Na wyjątek ten powołał się jeden z płatników. W odpowiedzi na jego wniosek ZUS wydał 27 września 2023 r. interpretację indywidualną, znak DI/100000/43/894/2023. Płatnik planował zamknięcie spółki powiązanej na terytorium Rosji oraz ograniczenie działalności na Białorusi i rozważał zatrudnienie pracowników na terenie Polski. Dodatek relokacyjny miał być przyznawany wyłącznie osobom, które decydują się na zawarcie umowy o pracę z płatnikiem i zmianę miejsca zamieszkania z terytorium Rosji lub Białorusi na terytorium Polski. Dodatek miał być wypłacany po udokumentowaniu przez pracownika poniesionych w związku z relokacją kosztów. Zdaniem płatnika użyte w par. 2 ust. 1 pkt 14 rozporządzenia pojęcie przeniesienia służbowego nie zostało zdefiniowane w przepisach podatkowych, składkowych ani w przepisach kodeksu pracy, ale powinno być rozumiane jako przeniesienie w związku ze stosunkiem pracy, za zgodą pracodawcy i pracownika.

ZUS jednak ze stanowiskiem płatnika się nie zgodził. W uzasadnieniu do interpretacji podkreślił, że zgodnie z przepisami prawa oraz ze wskazaniami doktryny i judykatury przeniesienie służbowe może polegać na zmianie miejsca pracy lub warunków pracy i płacy. Pracodawca, przenosząc pracownika na inne miejsce pracy lub stanowisko pracy, powinien mu zmienić warunki pracy i płacy. Może to zrobić za porozumieniem stron lub, w przypadku braku zgody pracownika na porozumienie, powinien mu wypowiedzieć warunki pracy i płacy. W opisanym przez wnioskodawcę przypadku nie doszło do przeniesienia służbowego, lecz rozwiązania stosunku pracy z jednym pracodawcą i nawiązania nowego stosunku pracy z innym pracodawcą. W takiej sytuacji nie mamy do czynienia ze zmianą dotychczasowej umowy o pracę, lecz z nawiązaniem zupełnie nowej z innym podmiotem. ZUS zwrócił uwagę, że to, że spółki w Rosji i na Białorusi są powiązane z płatnikiem, nie zmienia faktu, że są to odrębni pracodawcy, a pracownicy zmieniają zarówno miejsce pracy, jak i pracodawcę (dotychczasowy pracodawca przestaje istnieć). W tej sytuacji nie można uznać, że w tego rodzaju przypadkach dochodzi do przeniesienia służbowego, a więc nie są spełnione warunki do wyłączenia dodatku z obowiązku oskładkowania. ©℗