Nie wiadomo, kto może pobierać zasiłek, gdy rodzice są po rozwodzie, a matka w szpitalu

Moja córka urodziła miesiąc temu dziecko, ale w najbliższym czasie musi poddać się hospitalizacji. Ojciec dziecka nie bierze udziału w wychowaniu dziecka. Jestem zatrudniona na etacie, czy mogę otrzymać zasiłek opiekuńczy za okres opieki nad wnuczką? Jeśli tak, to w jakim wymiarze?

Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa) przewiduje możliwość wypłaty zasiłku opiekuńczego dla babci dziecka w dwóch przypadkach.

W opisywanym przypadku może mieć zastosowanie art. 32a ustawy zasiłkowej. Zgodnie z nim, w przypadku gdy ubezpieczona matka dziecka przed upływem 8 tygodni po porodzie:

• przebywa w szpitalu albo w innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne ze względu na stan zdrowia uniemożliwiający jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem albo
• legitymuje się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji, albo
• porzuciła dziecko

‒ ojcu dziecka przysługuje dodatkowo, niezależnie od zwykłego zasiłku opiekuńczego, zasiłek opiekuńczy w wymiarze do 8 tygodni, jeżeli przerwie zatrudnienie lub inną działalność zarobkową w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.

Z tego przepisu może skorzystać także członek najbliższej rodziny. Ten specjalny zasiłek może przysługiwać maksymalnie do ukończenia przez dziecko 8 tygodni życia.

Problem polega jednak na tym, że ustawa zasiłkowa definiuje jedynie pojęcie „członków rodziny”, które dla celów przyznania zwykłego zasiłku opiekuńczego obejmuje małżonka, rodziców, rodzica dziecka, ojczyma, macochę, teściów, dziadków, wnuki, rodzeństwo oraz dzieci w wieku powyżej 14 lat ‒ jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym w okresie sprawowania opieki (art. 32 ust. 2 ustawy zasiłkowej). „Członek najbliższej rodziny” jest wspomniany w art. 29 ust. 5 ustawy zasiłkowej, do którego odwołuje się art. 1751 pkt 4 kodeksu pracy, ale także w tych przepisach nie zdefiniowano tego pojęcia. Doszło tu zapewne do pomyłki ustawodawcy, a w efekcie w żadnym akcie prawnym nie określono dokładnie, kogo należy rozumieć przez „członka najbliższej rodziny”. Istnieje jednak pogląd, że niedookreślenie tego pojęcia było celowym zabiegiem, aby objąć nim jak najszerszą grupę osób i nie pozbawić zasiłku osoby, która może podjąć się opieki nad dzieckiem. Trzeba bowiem przypomnieć, że pojęcie najbliższego członka rodziny funkcjonuje także w kontekście uprawnień do zasiłku macierzyńskiego. [ramka]

W praktyce zazwyczaj się uznaje, że – z braku innego rozwiązania – za taką osobę można uznać co najmniej osobę wymienioną we wspomnianym art. 32 ust. 2 ustawy zasiłkowej. Zatem w opisywanej sytuacji można uznać, że babcia dziecka ma prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego określonego w art. 32a. Zasiłek ten nie wchodzi do okresu zasiłkowego określonego dla zwykłego zasiłku opiekuńczego określonego w art. 32.

Jeśli babcia dziecka przejmie opiekę nad dzieckiem z powodu hospitalizacji córki po ukończeniu przez dziecko 8. tygodnia albo hospitalizacja ta będzie się przedłużać, to będzie mogła skorzystać właśnie ze zwykłego zasiłku opiekuńczego w wymiarze 14 dni. Jeśli i ten okres nie wystarczy, aby matka dziecka (córka ubezpieczonej) powróciła ze szpitala, to babcia dziecka może przejąć od matki wypłatę zasiłku macierzyńskiego za ten okres. ©℗