Czy platforma zdrowotna to świadczenie pracownicze zwolnione z ZUS

Spółka zamierza zakupić dla swoich pracowników dostęp do specjalnej platformy (aplikacji) cyfrowej, która daje możliwość korzystania z programu zdrowotnego przeznaczonego specjalnie dla nich. Zadaniem programu jest poprawa kondycji fizycznej korzystających z niego, zwiększenie odporności na choroby, redukowanie nadwagi i zmniejszenie podatności na stres. Każdy pracownik, który przystępuje do programu, otrzymuje dostęp do ogólnych informacji dotyczących zdrowego żywienia, uczenia się, snu, stresu, pozostawania w dobrej kondycji finansowej (np. planowanie domowego budżetu, sposoby oszczędzania). Świadczenie jest finansowane ze środków obrotowych spółki i ma charakter dobrowolny. Czy przekazanie pracownikom dostępu do platformy stanowi przychód w ramach stosunku pracy podlegający doliczeniu do podstawy wymiaru składek na ZUS? Jeśli tak, to czy jest możliwość objęcia takiego świadczenia zwolnieniem ze składek?

Tak, zapewnienie pracownikom dostępu do programu zdrowotnego stanowi przychód ze stosunku pracy, który jednak może być wyłączony z podstawy wymiaru składek na ZUS.

Stosunek pracy jest tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych oraz zdrowotnego. Podstawę wymiaru składek społecznych stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągany przez pracowników u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy.

Według ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawa o PIT) za przychody ze stosunku pracy (i pokrewnych) uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Zatem to, co w świetle przepisów podatkowych jest przychodem pracownika, podlega również obłożeniu składkami na ZUS, oprócz:

• wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków,
• przychodów wymienionych jako wyłączenia z podstawy w rozporządzeniu w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Analizując kwestię oskładkowania (lub nie) określonych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń na rzecz pracownika, najpierw należy ustalić, czy jest ono w ogóle przychodem ze stosunku pracy w świetle podatku dochodowego.

Nieodpłatne świadczenia w rozumieniu TK

W kontekście przychodu z nieodpłatnych świadczeń należy przytoczyć wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 8 lipca 2014 r., sygn. akt K 7/13 (Dz.U. z 2014 r. poz. 947), z którego wynika, że za przychody pracownika, o których mowa w art. 12 ust. 1 i art. 11 ust. 1 ustawy o PIT, mogą być uznane takie świadczenia, które:

• zostały spełnione za zgodą pracownika (skorzystał z nich w pełni dobrowolnie);
• zostały spełnione w jego interesie (a nie w interesie pracodawcy) i przyniosły mu korzyść w postaci powiększenia aktywów lub uniknięcia wydatku, który musiałby ponieść;
• przynoszą korzyść, która jest wymierna (również w postaci zaoszczędzenia wydatku) i przypisana indywidualnemu pracownikowi (nie jest dostępna w sposób ogólny dla wszystkich podmiotów).

Co do pierwszego warunku, TK podkreślił, że „inne nieodpłatne świadczenia” na rzecz pracownika mogą być uznane za jego dochód w rozumieniu ustawy o PIT tylko pod warunkiem, że rzeczywiście spowodowały zaoszczędzenie przez niego wydatków. Ustalenie tej okoliczności zależy od tego, czy pracownik skorzystał ze świadczenia oferowanego przez pracodawcę w pełni dobrowolnie. Zgoda na skorzystanie ze świadczenia wyraża bowiem ocenę pracownika, że świadczenie ‒ z punktu widzenia jego sytuacji zawodowej, życiowej, rodzinnej ‒ jest celowe i przydatne, leży w jego interesie. Oznacza to, że w razie braku świadczenia ze strony pracodawcy pracownik musiałby ponieść wydatek. W konsekwencji przyjęcie świadczenia oferowanego przez pracodawcę oznacza uniknięcie tego wydatku.

Dalej, aby wartość świadczenia uzyskanego od pracodawcy stała się przychodem, po stronie pracownika musi pojawić korzyść majątkowa. Korzyść ta może wystąpić w dwóch postaciach: prowadzić do powiększenia aktywów, co jest zwykłym skutkiem wypłaty pieniędzy, albo do zaoszczędzenia wydatków, co może być następstwem świadczenia rzeczowego lub w formie usługi. W wyniku takiego świadczenia w majątku pracownika nie pojawia się wprawdzie realny dochód (w znaczeniu ekonomicznym), ale ponieważ znaczenie dochodu na gruncie ustawy o PIT jest szersze, zaoszczędzenie wydatków musi być traktowane na równi z przyrostem majątku.

Odnosząc powyższe rozważania do problemu czytelnika, należy zauważyć, że oba opisane warunki zostały zrealizowane. Pierwszy, ponieważ skorzystanie ze świadczenia w postaci bezpłatnego dostępu do platformy zależy od dobrej woli pracownika (świadczenie ma charakter dobrowolny).

Druga przesłanka przejawia się tym, że oferowane świadczenie, mimo że pośrednio może prowadzić do zwiększenia efektywności pracy pracownika (interes pracodawcy), to jednak będzie spełnione głównie w interesie samego pracownika. Zadaniem programu jest poprawa kondycji fizycznej pracownika, zwiększenie odporności na choroby, redukowanie nadwagi, zmniejszenie podatności na stres. W sumie więc świadczenie przyniesie korzyści przede wszystkim samemu pracownikowi.

Ponadto otrzymanie przez pracownika świadczenia w postaci darmowego dostępu do platformy zdrowotnej będzie stanowić dla niego realne przysporzenie majątkowe (korzyść), którego efekt będzie uchwytny w jego majątku. Skoro pracownik ocenił świadczenie pod kątem przydatności, celowości i wyraził zainteresowanie skorzystaniem z niego, to znak, że jest to użyteczne w jego sytuacji zawodowej, życiowej, rodzinnej i leży w jego interesie. Gdyby nie pokrycie tych wydatków przez pracodawcę, pracownik, aby skorzystać z takiej platformy, musiałby ponieść koszt z własnych środków.

Przepisy o wynagradzaniu

Wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ZUS podlegają korzyści materialne wynikające z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu, a polegające na uprawnieniu do zakupu po cenach niższych niż detaliczne niektórych artykułów, przedmiotów lub usług oraz korzystaniu z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji (par. 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe).

Zdaniem ZUS z wyłączenia z podstawy wymiaru składek korzystają te korzyści, które są przychodami ze stosunku pracy, a ponadto:

• prawo do nich wynika z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu;
• przybierają postać niepieniężną (formę zakupu po cenach niższych niż detaliczne lub formę usługi).

Korzyść materialna ma polegać na umożliwieniu pracownikowi skorzystania z artykułów, przedmiotów lub usług jedynie za częściową odpłatnością, przy czym ta odpłatność to partycypowanie pracownika (choćby symboliczne) w pokryciu kosztów zakupu niektórych artykułów, przedmiotów lub usług. Pracownik osiągnie korzyść, gdy pracodawca dokona zakupu towarów, przedmiotów lub udostępni korzystanie z usług po cenie niższej od tej, do której uiszczenia pracownik byłby zobowiązany w przypadku osobistego (uzyskanego w oderwaniu od zatrudnienia) nabycia tychże dóbr. Innymi słowy, pracodawca nabywa określone usługi, towary dla pracowników i odsprzedaje im je po niższej cenie. Jednak ZUS zawsze podkreśla, że kluczowe jest każdorazowe, jednoznaczne ustalenie, o jaki artykuł, przedmiot lub usługę chodzi.

Ponadto prawo do danej korzyści musi wynikać z „przepisów o wynagradzaniu”. ZUS odwołuje się w tym względzie do art. 9 kodeksu pracy, który wymienia źródła prawa pracy. Przepis ten stanowi, że gdy w kodeksie pracy jest mowa o prawie pracy, rozumie się przez to przepisy tego kodeksu oraz przepisy innych ustaw i aktów wykonawczych, określające prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, a także postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy.

W tym kontekście umowa o pracę lub obwieszczenie, z których wynika prawo do danej korzyści materialnej, nie jest „przepisem o wynagradzaniu”, co oznacza, że zwolnienie składkowe nie ma zastosowania.

Należy zatem uznać, że jeżeli dane świadczenie ze stosunku pracy stanowi przychód w rozumieniu przepisów podatkowych, to dopiero w dalszej kolejności można analizować, czy może być ono objęte wyłączeniem z podstawy wymiaru składek. Natomiast jeśli z podatkowego punktu widzenia nieodpłatne świadczenie nie jest przychodem, wówczas w ogóle nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. ©℗