Jak obliczyć zasiłek dla pracownicy, która łączy urlop rodzicielski z pracą w niższym wymiarze

Nasza pracownica od 15 maja 2023 r. przebywa na urlopie rodzicielskim w wymiarze 32 tygodni, tj. do 24 grudnia 2023 r. Złożyła wniosek o zasiłek macierzyński w wysokości 81,5 proc. (po porodzie został złożony tzw. długi wniosek). Od 15 maja łączy urlop rodzicielski z pracą na 1/2 etatu. Normalnie jest zatrudniona w pełnym wymiarze. Jak ustalić obniżenie zasiłku macierzyńskiego oraz wydłużenie urlopu rodzicielskiego? Podstawa zasiłku macierzyńskiego wynosi 5249,29 zł.

odpowiedź

W tej sytuacji urlop rodzicielski wydłuży się o 16 tygodni. Natomiast zasiłek macierzyński ulegnie odpowiedniemu obniżeniu.

Od 26 kwietnia 2023 r. zmienił się wymiar urlopu rodzicielskiego na skutek wdrożenia dyrektywy unijnej zwanej work-life balance. Według nowych zasad pracownicy rodzice dziecka mają prawo do urlopu rodzicielskiego w celu sprawowania opieki nad dzieckiem w wymiarze do:

• 41 tygodni ‒ w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
• 43 tygodni ‒ w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie.

Urlop rodzicielski w danym wymiarze przysługuje łącznie obojgu pracownikom rodzicom dziecka. Jednak każdemu z pracowników rodziców dziecka przysługuje wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego z ogólnego wymiaru. Prawa tego nie można przenieść na drugiego z pracowników rodziców dziecka. Jest to tzw. nieprzenoszalna część urlopu, której pracownik, zwykle ojciec dziecka, nie może scedować na matkę. W konsekwencji jedno z rodziców może korzystać z urlopu rodzicielskiego przez maksymalnie 32 tygodnie (34 tygodnie), a pozostałe 9 tygodni przejmuje drugi rodzic.

Urlop rodzicielski jest udzielany:

• jednorazowo albo nie więcej niż w pięciu częściach, nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia;
• na wniosek w postaci papierowej lub elektronicznej składany przez pracownika rodzica dziecka w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu.

Na pozostałą część

Pracownik może łączyć korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. W takim przypadku urlopu rodzicielskiego udziela się na pozostałą część wymiaru czasu pracy.

Podjęcie pracy następuje na wniosek w postaci papierowej lub elektronicznej składany przez pracownika w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika, chyba że nie jest to możliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika. O przyczynie odmowy uwzględnienia wniosku pracodawca informuje pracownika w postaci papierowej lub elektronicznej w terminie 7 dni od dnia otrzymania wniosku.

Przykład 1

Wydłużenie urlopu

W przypadku łączenia przez pracownika rodzica dziecka korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu wymiar urlopu rodzicielskiego ulega wydłużeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika w trakcie korzystania z urlopu lub jego części, nie dłużej jednak niż do:

• 82 tygodni ‒ w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
• 86 tygodni ‒ w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie.

Okres, o który urlop rodzicielski ulega wydłużeniu, stanowi iloczyn liczby tygodni, przez jaką pracownik łączy korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu i wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika w trakcie korzystania z urlopu rodzicielskiego.

W przypadku gdy łączenie korzystania z urlopu z wykonywaniem pracy w niższym wymiarze odbywa się przez część urlopu rodzicielskiego, proporcjonalne wydłużenie wymiaru tego urlopu następuje wyłącznie w odniesieniu do tej części urlopu rodzicielskiego.

W przypadku gdy powstała w wyniku wydłużenia wymiaru urlopu rodzicielskiego część urlopu rodzicielskiego nie odpowiada wielokrotności tygodnia, jest ona udzielana w dniach. Przy udzielaniu urlopu niepełny dzień się pomija.

Przykład 2

Zmniejszenie świadczenia

Zgodnie z nowymi przepisami miesięczny zasiłek za okres ustalony przepisami kodeksu pracy jako okres urlopu wynosi:

• macierzyński ‒ 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku,
• rodzicielski ‒ 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku.

W przypadku wniosku złożonego przez ubezpieczoną matkę dziecka nie później niż 21 dni po porodzie o wypłacenie jej zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, z wyłączeniem okresu urlopu rodzicielskiego przysługującego ojcu dziecka (9 tygodni), miesięczny zasiłek macierzyński za cały okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego wynosi 81,5 proc. podstawy wymiaru zasiłku. Jednak za okres 9-tygodniowej części urlopu rodzicielskiego zarezerwowanej dla drugiego rodzica obowiązuje stawka 70 proc. podstawy wymiaru.

W przypadku niewykorzystania ani jednego dnia zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego w pierwszym roku życia dziecka zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego przysługuje w wysokości 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku.

Jednak powrót do pracy w czasie rodzicielskiego urlopu oznacza zmniejszenie kwoty zasiłku. Jego podstawa wymiaru jest taka sama jak dla zasiłku za urlop podstawowy, czyli nie ulega przeliczeniom. Jest to zgodne z zasadą, że podstawy wymiaru zasiłku nie ustala się na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków (zarówno tego samego rodzaju, jak i innego rodzaju) nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż miesiąc kalendarzowy. Wysokość zasiłku macierzyńskiego zmniejsza się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy, w którym pracownik łączy korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego takiego urlopu. Prościej mówiąc, wysokość zasiłku macierzyńskiego powinna zostać zmniejszona z zastosowaniem proporcji wymiaru czasu pracy podjętej w czasie urlopu dodatkowego/rodzicielskiego do wymiaru czasu pracy wykonywanej przed urlopem macierzyńskim.

Przyjmijmy, że pracownica normalnie zatrudniona na pełny etat w czasie urlopu rodzicielskiego chce pracować na ćwierć wymiaru. Wówczas zasiłek macierzyński powinien być zmniejszony o 1/4, co wynika z ułożonej proporcji 1/4 : 1. Analogicznie ustala się proporcję w przypadku pracowników, którzy przed urlopem macierzyńskim byli zatrudnieni w niepełnym wymiarze czasu pracy i zamierzają jednocześnie pracować i korzystać z danego urlopu. Zasada jest taka: wysokość zasiłku macierzyńskiego powinna zostać zmniejszona o część, jaka wynika z wyliczenia proporcji wymiaru czasu pracy podjętej w czasie urlopu do zwykłego wymiaru czasu pracy wykonywanej przed urlopem macierzyńskim.

Pracownicy, która łączy urlop z pracą, przysługuje:

• wynagrodzenie za pracę – powinno być obniżone proporcjonalnie do tego mniejszego wymiaru czasu pracy; np. jeśli wynagrodzenie z tytułu pełnego wymiaru wynosi 5500 zł, to w okresie łączenia z urlopem pracy wykonywanej na 0,5 etatu wynosi ono 2750 zł;
• zasiłek macierzyński w odpowiednio niższej wysokości.

U czytelnika

Pracownica z pytania czytelnika pracuje w pełnym wymiarze czasu pracy. W czasie urlopu rodzicielskiego chce przychodzić do pracy na pół etatu. Pracodawca, uznając wniosek, udzieli pracownicy urlopu rodzicielskiego na pozostałą część wymiaru czasu pracy, czyli 1/2 etatu. Obniżenie wielkości etatu powinno pociągnąć za sobą odpowiedni spadek wynagrodzenia. Natomiast zasiłek macierzyński przysługuje pracownicy w wysokości zmniejszonej proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej w czasie urlopu rodzicielskiego, tj. zmniejszonej o 1/2 (1/2 : 1 = 0,5). Za okres urlopu, czyli za 224 dni (32 tygodnie), pracownica otrzyma zasiłek macierzyński w odpowiednio wyliczonej kwocie.

Podstawa wymiaru zasiłku: 5249,29 zł

5249,29 zł : 30 = 174,98 zł (pełna dniówka zasiłku macierzyńskiego)

174,98 zł x 81,5 proc. = 142,61 zł (dniówka zasiłku po złożeniu wniosku według nowych przepisów)

142,61 zł x 0,5 = 71,31 zł (kwota zmniejszenia dniówki zasiłku)

142,61 zł – 71,31 zł = 71,30 zł (nowa dniówka zasiłku po obniżeniu)

71,30 zł x 224 dni urlopu = 15 971,20 zł (zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego łączonego z pracą na 1/2 etatu)

Także w dniach

Urlop rodzicielski ulegnie u pracownicy wydłużeniu o 16 tygodni (32 tygodnie x 1/2 = 16 tygodni), potrwa on zatem do 14 kwietnia 2024 r.

Gdyby pracownica chciała dalej łączyć pracę na 1/2 etatu z tą wydłużoną częścią urlopu rodzicielskiego, to urlop ponownie się przeciągnie. Zgodnie bowiem z art. 1821f par. 7 kodeksu pracy w przypadku gdy pracownik zamierza łączyć korzystanie z części urlopu rodzicielskiego powstałej w wyniku proporcjonalnego wydłużenia tego urlopu z wykonywaniem pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy, wymiar tej części urlopu oblicza się, dzieląc długość części urlopu powstałej w wyniku proporcjonalnego wydłużenia przez różnicę liczby 1 i wymiaru czasu pracy, w jakim pracownik zamierza łączyć korzystanie z tej części urlopu z wykonywaniem pracy. W przypadku gdy część urlopu rodzicielskiego powstała w wyniku wydłużenia wymiaru tego urlopu nie odpowiada wielokrotności tygodnia, jest ona udzielana w dniach. Przy udzielaniu urlopu niepełny dzień się pomija.

Kolejna wydłużona część urlopu wyniesie więc 32 tygodnie zgodnie z wyliczeniem:

16 tygodni : (1 – 0,5) = 32 tygodnie ©℗