Pracownik w wieku poniżej 50 lat zachorował w styczniu br. Jest to jego pierwsza w tym roku niezdolność do pracy. Ma prawo do wynagrodzenia chorobowego za pięć dni zwolnienia lekarskiego. Na jego wynagrodzenie składają się: pensja zasadnicza 3900 zł, premia miesięczna w wysokości 15 proc. wynagrodzenia za czas przepracowany oraz nagroda roczna w wysokości od 3 do 7 proc. wypłaconego zasadniczego wynagrodzenia za pracę. W lutym 2022 r. wypłacono nagrodę za 2021 r. w wysokości 1872 zł. Jednak od 1 lipca 2022 r. pracownik przeszedł z połowy etatu na trzy czwarte (wcześniej zarabiał 2800 zł). Jak obliczyć podstawę wymiaru i wysokość wynagrodzenia chorobowego?

rozwiń ›

odpowiedź

Podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego za styczeń 2023 r. będzie stanowiła suma przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wypłaconego pracownikowi za okres od lipca do grudnia 2022 r., tj. po zmianie etatu, oraz jedna szósta kwoty nagrody rocznej w kwocie przypadającej za pełne miesiące kalendarzowe po zmianie wymiaru czasu pracy, tj. za okres od lipca do grudnia 2022 r. [ramka]
Ile do wypłaty
Pracownik do 30 czerwca 2022 r. był zatrudniony w wymiarze połowy (0,5) etatu, natomiast od 1 lipca 2022 r. jest zatrudniony w wymiarze trzech czwartych (0,75) etatu. W styczniu 2023 r. przez pięć dni chorował. Oprócz wynagrodzenia miesięcznego w wysokości 3900 zł ma także prawo do premii miesięcznej – 585 zł (3900 zł x 15 proc.) oraz nagrody rocznej, do której nie zachowuje prawa za okresy orzeczonej niezdolności do pracy. Podstawę wymiaru należnego pracownikowi świadczenia chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne kalendarzowe miesiące po zmianie wymiaru czasu pracy, tj. za okres od lipca do grudnia 2022 r. Do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za ten okres należy jeszcze doliczyć jedną szóstą nagrody rocznej w kwocie przypadającej za pełne miesiące kalendarzowe po zmianie wymiaru czasu pracy, tj. za okres od lipca do grudnia poprzedniego roku. Pracownik otrzymał nagrodę roczną za rok poprzedni w kwocie 1872 zł. Kwota nagrody rocznej przypadająca na okres od lipca do grudnia poprzedniego roku wynosi 1123,20 zł i została obliczona następująco:
[6 x 0,75 : (6 x 0,5 + 6 x 0,75)] x 1872 zł = 1123,20 zł (nagroda za okres od zmiany etatu).
Do wynagrodzenia chorobowego należy wliczyć 187,20 zł, tj. jedną szóstą kwoty nagrody, a po odliczeniu części składkowej: 161,53 zł.
Podstawa wymiaru i wysokość wynagrodzenia chorobowego za pięć dni wynoszą:
(3900 zł + 585 zł) ‒ 13,71 proc. = 3870,11 zł
(3870,11 zł x 6) : 6 = 3870,11 zł
Podstawa wymiaru po zmianie etatu: 3870,11 zł + 161,53 zł = 4031,64 zł
4031,64 zł : 30 = 134,39 zł
134,39 zł x 80 proc. = 107,51 zł
107,51 zł x 5 dni = 537,55 zł ©℗

Zasady ogólne

Pracownikowi, który nie osiągnął wieku 50 lat, za łącznie 33 dni choroby w roku kalendarzowym przysługuje wynagrodzenie w wysokości 80 proc. płatne przez pracodawcę i finansowane z jego środków. Podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego oblicza się w ten sam sposób jak podstawę zasiłków z ubezpieczenia społecznego. Oznacza to, że podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Podstawa może zostać ustalona z okresu krótszego np. gdy niezdolność do pracy powstała przed upływem 12 miesięcy kalendarzowych ubezpieczenia z tytułu stosunku pracy. Wtedy bazę zasiłkową wyznacza się, przyjmując przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe tego zatrudnienia.
Przez wynagrodzenie uwzględniane w podstawie wymiaru świadczenia chorobowego rozumie się przychód pracownika, od którego są naliczane składki na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe oraz chorobowe, finansowanych ze środków pracownika (zwykle 13,71 proc. tej podstawy). Podstawę wynagrodzenia/zasiłku chorobowego oblicza się, przyjmując te składniki wynagrodzenia, które:
  • podlegają obłożeniu składkami na ubezpieczenia społeczne,
  • nie przysługują za okresy niezdolności do pracy.
Zatem a contrario przy ustalaniu podstawy wymiaru świadczenia chorobowego nie uwzględnia się tych składników wynagrodzenia, które zgodnie z obowiązującymi u pracodawcy przepisami płacowymi, np. regulaminem wynagradzania albo umowami o pracę ‒ jeśli pracodawca takiego regulaminu nie ma (nie ma takiego obowiązku) ‒ przysługują za okres pobierania zasiłku/wynagrodzenia chorobowego. W razie braku postanowień o utrzymaniu prawa do składnika wynagrodzenia za okres pobierania chorobowego należy przyjąć, że składnik ten nie przysługuje za rzeczony okres i powinien zostać przyjęty do ustalenia podstawy wymiaru. Jeżeli jednak obowiązujące pracodawcę przepisy płacowe nie mają odpowiednich postanowień w tym zakresie, a pracodawca udokumentuje, że składnik wynagrodzenia jest pracownikowi wypłacany za okres otrzymywania wynagrodzenia/zasiłku, to składnika tego nie uwzględnia się w podstawie jego wymiaru.
Z treści stanu faktycznego wynika, że zarówno premia miesięczna, jak i roczna nie przysługują za okresy niezdolności do pracy, gdyż są ustalane od wynagrodzenia za czas przepracowany. A to oznacza, że podlegają wliczeniu do podstawy wynagrodzenia chorobowego za styczeń br. Należy teraz przeanalizować, w jakiej wysokości powinny zostać przyjęte, gdy weźmie się pod uwagę zmianę wymiaru czasu pracy w poprzednim roku, za który została wypłacona nagroda roczna.

Składniki roczne

Co do zasady premie i inne składniki wynagrodzenia podlegające uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku bądź wyngrodzenia chorobowego, przysługujące za okresy miesięczne, wlicza się do podstawy wymiaru w średniej kwocie wypłaconej pracownikowi za miesiące kalendarzowe, z których wynagrodzenie przyjmuje się do ustalenia podstawy. Natomiast premie, nagrody oraz inne składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy roczne, do których pracownik nie zachowuje prawa w okresie pobierania świadczeń zasiłkowych, uwzględnia się w podstawie wymiaru w wysokości stanowiącej 1/12 kwoty wypłaconej za rok poprzedzający miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. [przykład 1]

Nowy wymiar umowy o pracę

Reguły się zmieniają, gdy u pracownika doszło do modyfikacji wymiaru czasu pracy. W razie zmiany umowy o pracę lub innego aktu, na podstawie którego powstał stosunek pracy, polegającej na zmianie wymiaru czasu pracy, podstawę wymiaru zasiłku (wynagrodzenia) chorobowego stanowi wynagrodzenie ustalone dla nowego wymiaru czasu pracy, jeżeli zmiana ta nastąpiła w miesiącu, w którym powstała niezdolność do pracy, lub w miesiącach poprzedzających, z których liczona jest podstawa (art. 40 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa).
Gdyby zatem pracownik nie otrzymywał składnika rocznego, podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego za styczeń 2023 r. stanowiłoby jedynie średnie miesięczne wynagrodzenie za okres od lipca do grudnia 2022 r. (a nie od stycznia do grudnia 2022 r.).
Jeśli chodzi o sposób wyliczenia nagrody rocznej w takiej sytuacji, to obowiązuje zasada, że jeżeli zmiana wymiaru czasu pracy miała miejsce w okresie roku poprzedzającego niezdolność, składnik roczny przyjmuje się proporcjonalnie do liczby pełnych kalendarzowych miesięcy po zmianie wymiaru czasu pracy w roku kalendarzowym poprzedzającym tę niezdolność. Innymi słowy, oblicza się stosunek liczby etatów w miesiącach po zmianie do łącznej liczby wszystkich etatów w roku poprzednim i mnoży wynik przez roczną kwotę nagrody. Kolejny krok to wyliczenie nagrody za jeden miesiąc po zmianie.

W bieżącym roku

Jeśli zmiana wymiaru czasu pracy miała miejsce po zakończeniu roku poprzedzającego tę niezdolność, to składnik roczny przyjmuje się w kwocie przeliczonej odpowiednio do nowego wymiaru czasu pracy. A jeżeli do zmian w wielkości etatu dochodziło częściej, np. jeżeli jedna zmiana miała miejsce w okresie roku kalendarzowego poprzedzającego tę niezdolność, a kolejna modyfikacja zaszła po zakończeniu roku kalendarzowego poprzedzającego tę niezdolność, to należy obliczyć średni współczynnik wymiaru czasu pracy w roku kalendarzowym i składnik roczny przyjąć w kwocie przeliczonej odpowiednio do nowego wymiaru czasu pracy. [przykład 2]

Krótka przerwa

Podstawy wymiaru zasiłku/wynagrodzenia przysługującego u tego samego pracodawcy nie oblicza się na nowo, jeżeli w pobieraniu wynagrodzenia za okres choroby i zasiłków – bez względu na ich rodzaj – nie było przerwy lub przerwa trwała krócej niż miesiąc kalendarzowy. Zasada ta nie ma jednak zastosowania, jeżeli między poszczególnymi okresami pobierania świadczeń zasiłkowych miała miejsce zmiana wymiaru czasu pracy. [przykład 3] ©℗

przykład 1

Tylko ułamek premii
Załóżmy, że pracownik zachoruje w lutym 2023 r. Do ustalenia podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego przyjęto miesięczne wynagrodzenia za okres od lutego 2022 r. do stycznia 2023 r. Za rok poprzedzający powstanie niezdolności do pracy, tj. za 2022 r., pracownik otrzymał w styczniu 2023 r. roczną premię, do której nie zachowuje prawa w okresie pobierania zarówno zasiłku, jak i wynagrodzenia chorobowego (stanowi ona procent przychodu pracownika za poprzedni rok). Do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia miesięcznego dolicza się 1/12 kwoty premii rocznej za poprzedni rok kalendarzowy.

przykład 2

Obliczamy współczynnik
Pracownik do 30 czerwca 2022 r. był zatrudniony w połowie wymiaru etatu (0,5). Od 1 lipca 2022 r. do 28 lutego 2023 r. pracuje w wyższym wymiarze wynoszącym trzy czwarte (0,75) etatu, a od 1 marca 2023 r. będzie zatrudniony już na pełny etat. Oprócz wynagrodzenia miesięcznego pracownik ma prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego („13”). Pracownik stanie się niezdolny do pracy w kwietniu 2023 r. Przy ustalaniu podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego uwzględnia się wynagrodzenie miesięczne pracownika za okres po drugiej zmianie wymiaru czasu pracy, tj. za marzec 2023 r. Do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia trzeba będzie doliczyć „13” w wysokości 1/12 kwoty wypłaconej za poprzedni rok kalendarzowy po jej pomnożeniu przez współczynnik odpowiadający proporcji aktualnego wymiaru czasu pracy (1 etat) do średniego wymiaru czasu pracy w poprzednim roku kalendarzowym, który został obliczony następująco:
(0,5 x 6 + 0,75 x 6) : 12 = 0,63
Współczynnik ten wynosi: 1 : 0,63 = 1,59.

przykład 3

Konieczne przeliczenie
Pracownik chorował w styczniu 2023 r. i pobrał wynagrodzenie chorobowe za 10 dni. Podstawa wymiaru przysługującego mu wynagrodzenia chorobowego została ustalona z uwzględnieniem wynagrodzenia za okres od stycznia do grudnia 2022 r. Załóżmy, że w lutym br. pracownik dostarczy zwolnienie lekarskie z tytułu opieki nad chorym dzieckiem w wieku pięciu lat. Do 31 stycznia 2023 r. pracownik był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy, natomiast od 1 lutego 2023 r. – na pół etatu. Mimo że przerwa między okresami pobierania wynagrodzenia chorobowego i zasiłku opiekuńczego była krótsza niż jeden miesiąc kalendarzowy, ze względu na zmianę wymiaru czasu pracy podstawa wymiaru zasiłku opiekuńczego przysługującego za luty będzie musiała zostać ustalona na nowo. Będzie ją stanowić miesięczne wynagrodzenie za luty, tj. po zmianie wymiaru czasu pracy i po uzupełnieniu do pełnego miesiąca.©℗
Podstawa prawna
•art. 92 ustawy z 26 czerwca 1974 r. ‒ Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1510; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1700)
•art. 3 pkt 3, art. 36 ust. 1, ust. 2, art. 40, art. 41 ust. 1, art. 42 ust. 1, ust. 3, art. 43 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1732; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 2476)