Do jakich ubezpieczeń i z jakim kodem powinien być zgłoszony członek rady nadzorczej pełniący tę funkcję na podstawie aktu powołania za wynagrodzeniem i niemający miejsca zamieszkania w Polsce? Czy od 1 stycznia 2022 r. dodatkowo powinien zostać zgłoszony do ubezpieczenia zdrowotnego na formularzu ZUS ZZA z kodem 22 50 XX jako osoba pełniąca funkcję na podstawie powołania? Dotychczas członka rady nadzorczej zgłaszaliśmy do ubezpieczeń na formularzu ZUS ZUA z jednym z kodów:• 22 41 xx ‒ członek rady nadzorczej podlegający z tego tytułu ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu,• 22 42 xx ‒ członek rady nadzorczej podlegający z tego tytułu ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, niepodlegający ubezpieczeniu zdrowotnemu.

odpowiedź

Członek rady nadzorczej, który podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu jako osoba pełniąca funkcję na podstawie powołania (podlega polskiemu ustawodawstwu podatkowemu), powinien być zgłoszony na formularzu ZUS ZUA z kodem 22 42 xx oraz na formularzu ZUS ZZA z kodem 22 50 xx. Osoby takie nadal bowiem podlegają obowiązkowi ubezpieczeń społecznych, jeśli są wynagradzane z tytułu pełnienia tej funkcji. Ponadto podlegają z tego tytułu obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego, jeśli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Jeśli natomiast nie mają miejsca zamieszkania na terytorium Polski i są objęte ubezpieczeniami społecznymi jako członkowie rady nadzorczej, to podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu jako osoby powołane do pełnienia funkcji za wynagrodzeniem.

Tylko jeśli wynagradzany

W świetle ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalno-rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są m.in. członkami rad nadzorczych wynagradzanymi z tytułu pełnienia tej funkcji. Obowiązek ten dotyczy więc wszystkich członków rad nadzorczych, którzy pobierają wynagrodzenie z tego tytułu, bez względu na posiadanie innego tytułu do ubezpieczeń społecznych i bez względu na fakt posiadania uprawnienia do emerytury lub renty.
Członkowie rad nadzorczych nie są objęci obowiązkiem ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego. Podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalno-rentowym od dnia powołania na członka rady nadzorczej, ale nie wcześniej niż od dnia, w którym pełnią funkcję odpłatnie, do dnia zaprzestania sprawowania tej funkcji. Dopóki członek organu nadzoru pracuje na rzecz np. spółki kapitałowej bez wynagrodzenia, dopóty nie podlega obowiązkowi ubezpieczeniowemu. Obowiązek ten powstaje dopiero od momentu przyznania mu wynagrodzenia. [przykład]

przykład

Od dnia uchwały
Członek rady nadzorczej został powołany do pełnienia tej funkcji 10 sierpnia 2022 r. Do końca sierpnia robił to nieodpłatnie. Od 1 września 2022 r. uchwałą wspólników zostało mu przyznane wynagrodzenie z tego tytułu. Obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu podlega od 1 września 2022 r. ©℗
Płatnikiem składek na ubezpieczenia za członka rady nadzorczej jest podmiot, w którym działa rada. Zwykle jest to osoba prawna, np. spółka kapitałowa.
Składki na ubezpieczenie emerytalne finansują w równych częściach: członek rady i płatnik składek (po 9,76 proc. podstawy wymiaru). Natomiast składki na ubezpieczenia rentowe są pokrywane następująco: członek rady w wysokości 1,5 proc. podstawy wymiaru i płatnik składek w wysokości 6,5 proc. podstawy wymiaru.
Z kolei ubezpieczeniu zdrowotnemu obowiązkowo podlegają członkowie rad nadzorczych mający miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. To jedyny warunek, jaki nakłada ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (dalej: ustawa zdrowotna). Nie ma więc znaczenia kwestia wynagrodzenia z tytułu pełnienia funkcji ‒ jego otrzymywania lub nie. Obowiązek ubezpieczenia powstaje z dniem powołania na członka rady nadzorczej, a wygasa w dniu zaprzestania pełnienia tej funkcji, nawet jeśli nadzór wykonuje się nieodpłatnie. [przykład]

Podstawa wymiaru

Dla składki zdrowotnej podstawę wymiaru stanowi podstawa określona dla ubezpieczeń emerytalno-rentowych, tj. przychód łącznie z kosztami uzyskania i kwotą podatku, o których mowa w przepisach o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jest to przychód z działalności wykonywanej osobiście otrzymywany przez osoby, niezależnie od sposobu ich powoływania, należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych (art. 13 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Do przychodów tych zalicza się otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Tym samym za przychody należy uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno pieniężną, jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika. W przypadku członka rady nadzorczej będzie to oprócz wynagrodzenia także każde świadczenie nieodpłatne otrzymywane w związku z pełnieniem obowiązków w radzie nadzorczej.
!Członek rady nadzorczej, który nie ma miejsca zamieszkania w Polsce, ale uzyskuje wynagrodzenie opodatkowane w naszym kraju, podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu nie jako członek RN, lecz jako osoba powołana.
Dla celów podatkowych przez nieodpłatne świadczenie należy rozumieć te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne przysporzenie majątku, mające konkretny wymiar finansowy. Innymi słowy, każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne przysporzenie majątku innej osobie, mające konkretny wymiar finansowy. Najczęściej poza wynagrodzeniem przychodami członków rady są świadczenia z tytułu szkoleń, dostępu do opieki medycznej czy zwrot kosztów dojazdów na posiedzenia organu.
Podsumowując, członek rady nadzorczej może podlegać:
  • ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i zdrowotnemu ‒ gdy pełni funkcję odpłatnie i mieszka w Polsce;
  • ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, bez zdrowotnego ‒ gdy pełni funkcję odpłatnie, ale nie ma miejsca zamieszkania w Polsce;
  • tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu ‒ gdy zasiada w radzie nadzorczej nieodpłatnie, ma miejsce zamieszkania w Polsce.
Płatnik składek ustala podstawę wymiaru składki zdrowotnej, biorąc pod uwagę podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Kwotę tę pomniejsza o składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, które finansuje ubezpieczony. Składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9 proc. podstawy wymiaru składek i jest w całości finansowana przez członka rady.
WAŻNE Składka na Fundusz Pracy opłacana jest tylko wówczas, gdy podstawa wymiaru przekracza kwotę minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Warto podkreślić, że na mocy rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe członkowie rad nadzorczych zostali włączeni do kręgu osób niebędących pracownikami lub zleceniobiorcami, do przychodów których można zastosować zwolnienia ze składek. Najczęściej takimi należnościami są diety lub zwroty kosztów podróży odbywanych w celu służbowym.

Na innej podstawie

Od 1 stycznia 2022 r. przymusowo ubezpieczeniu zdrowotnemu podlegały osoby powołane do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania, które z tego tytułu pobierały wynagrodzenie. Natomiast od 1 lipca 2022 r. przepis ten zmodyfikowano i obecnie ubezpieczeniu zdrowotnemu podlegają osoby powołane do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania oraz prokurenci, którzy z tego tytułu pobierają wynagrodzenie podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym niezależnie od kwalifikacji do źródła przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z wyłączeniem osób uzyskujących przychody, o których mowa w art. 13 pkt 5 lub 6 tej ustawy, których roczne wynagrodzenie z tego tytułu nie przekracza kwoty 6000 zł. Wyłączenie z ubezpieczenia w razie uzyskiwania przychodów do 6000 zł rocznie nie dotyczy więc członków rad nadzorczych.
Obowiązek ubezpieczenia powstaje z dniem powołania, a wygasa z dniem odwołania. Podstawą wymiaru składki jest kwota odpowiadająca wysokości wynagrodzenia pobieranego z tego tytułu.
Zatem członek rady nadzorczej, który nie ma miejsca zamieszkania w Polsce, ale uzyskuje wynagrodzenie opodatkowane w Polsce, podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu nie jako członek rady nadzorczej, lecz jako osoba powołana (art. 66 ust. 1 pkt 35a ustawy zdrowotnej).

Z jakim kodem zgłoszenie

Członka rady nadzorczej zgłasza do ubezpieczeń płatnik składek na druku ZUS ZUA z kodem tytułu rozpoczynającym się od cyfr:
  • 22 40 ‒ członek rady nadzorczej podlegający z tego tytułu wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu,
  • 22 41 ‒ członek rady nadzorczej podlegający z tego tytułu ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu,
  • 22 42 ‒ członek rady nadzorczej podlegający z tego tytułu ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, niepodlegający ubezpieczeniu zdrowotnemu,
  • 22 50 ‒ osoba powołana do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania oraz prokurent, o których mowa w art. 66 ust. 1 pkt 35a ustawy zdrowotnej.
Jeśli członek rady nadzorczej podlega z tego tytułu ubezpieczeniom emerytalno-rentowym, ale zdrowotnemu jako osoba powołana do pełnienia funkcji, to należy go zgłosić na dwóch formularzach z dwoma odrębnymi kodami:
  • ZUS ZUA z kodem 22 42 xx, oraz
  • ZUS ZZA z kodem 22 50 xx.
Comiesięcznych rozliczeń z ZUS dokonuje się w raportach ZUS RCA, ale też osobno z poszczególnych składek, wedle kodu.

Inne fundusze

Za członków rad nadzorczych nie opłaca się składek na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych ani na Fundusz Emerytur Pomostowych.
W odniesieniu do składek na Fundusz Pracy należy zauważyć, że obowiązek ich opłacania będzie istniał w zależności od wysokości podstawy wymiaru w przeliczeniu na miesiąc. Obowiązuje tu bowiem ogólna zasada, zgodnie z którą płatnicy składek opłacają obowiązkowe składki na FP od kwot w przeliczeniu na miesiąc co najmniej równych minimalnemu wynagrodzeniu za pracę (w 2022 r. to 3010 zł). W przypadku gdy kwoty podstaw pochodzą z różnych źródeł, obowiązek opłacania składek na FP powstaje wtedy, gdy łączna kwota wynosi co najmniej tyle, ile minimalne wynagrodzenie za pracę.
Jeśli członek rady nadzorczej jest kobietą, która skończyła 55 lat, albo mężczyzną w wieku co najmniej 60 lat, to płatnik nie opłaca składki na FP za te osoby.
Podstawa prawna
•art. 6 ust. 1 pkt 22, art. 18 ust. 10 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1009; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 115)
•art. 66 ust. 1 pkt 35 i 35a, art. 81 ust. 1 i 11a ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1285; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1700)
•art. 104, art. 104b ust. 2 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 690; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1700)
•par. 5 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1949; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 449)
•rozporządzenie ministra rodziny i polityki społecznej z 20 grudnia 2020 r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika składek, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, raportów informacyjnych, oświadczeń o zamiarze przekazania raportów informacyjnych, informacji o zawartych umowach o dzieło oraz innych dokumentów (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1349; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1598)