Jaka kara grozi zleceniobiorcy za wniesienie alkoholu na teren zakładu pracy? Czy nauczyciele powinni być kierowani na badania sanitarno-epidemiologiczne? Jakie normy hałasu obowiązują w pomieszczeniach biurowych? Na jakich zasadach powinni być przeszkalani kierownicy przeprowadzający stanowiskowe szkolenia bhp?

Zatrudniamy w naszej firmie nie tylko pracowników, lecz także zleceniobiorców. Jeden z nich przyniósł na teren zakładu pracy alkohol. Po zwróceniu mu uwagi stwierdził, że jest tylko zleceniobiorcą i nie obowiązują go zakazy dotyczące pracowników. Czy tak jest rzeczywiście? Czy możemy zastosować jakieś kary?
Stosownie do postanowień art. 16 ust. 1 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi zabrania się wnoszenia napojów alkoholowych na teren zakładów pracy, stadionów i innych obiektów, w których odbywają się imprezy sportowe i rozrywkowe, a także obiektów lub miejsc objętych zakazem wnoszenia napojów alkoholowych. Nie ma przy tym znaczenia, czy dana osoba jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę czy też umowy cywilnoprawnej.
Co jednak ważne, przepisy nie przewidują żadnych sankcji za samo wnoszenie alkoholu na teren zakładu pracy. Może je wprowadzić sam pracodawca w regulaminie pracy (w stosunku do pracowników) lub w umowie cywilnoprawnej (w stosunku do osób zatrudnionych na podstawie umowy zlecenie) i przewidzieć odpowiednie kary. O ile w przypadku pracowników pracodawca jest ograniczony art. 108 kodeksu pracy, o tyle w przypadku umów cywilnoprawnych takich ograniczeń już nie ma.
Podstawa prawna
• art. 16 ust. 1 ustawy z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1119; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 24)
• art. 108 ustawy z 26 czerwca 1974 r. ‒ Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 655)
Po doświadczeniach z dwóch lat pandemii dyrekcja szkoły zastanawia się, czy nauczyciele nie powinni być kierowani na badania sanitarno-epidemiologiczne. Co wynika z aktualnie obowiązujących przepisów?
W obecnym stanie prawnym nie ma przepisu określającego szczegółowy katalog prac, przy których wykonywaniu istnieje możliwość przeniesienia zakażenia na inne osoby, a tym samym nie ma wykazu stanowisk, na których zatrudnieni pracownicy powinni przechodzić badania do celów sanitarno-epidemiologicznych. Jednak uważam, że pracownicy zatrudnieni na stanowiskach nauczyciela lub pomocy nauczyciela powinny takie badania zrobić.
Zgodnie z art. 229 kodeksu pracy pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom, na swój koszt, profilaktyczną opiekę lekarską. Na tę opiekę składają się trzy rodzaje badań:
  • wstępne, dla osób przyjmowanych do pracy lub pracowników młodocianych przenoszonych na inne stanowiska pracy i innych pracowników przenoszonych na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe,
  • okresowe, w terminie wyznaczonym przez lekarza medycyny pracy,
  • kontrolne, w przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą.
Szczegółowym aktem prawnym regulującym zagadnienie pracowniczych badań profilaktycznych jest rozporządzenia ministra zdrowia i opieki społecznej w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w kodeksie pracy.
Ponadto, zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi osoby podejmujące lub wykonujące prace, przy których wykonywaniu istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby, podlegają obowiązkowym badaniom sanitarno-epidemiologicznym.
Z uwagi na brak przepisów definiujących „prace, przy których wykonywaniu istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby” panuje obecnie pewna dowolność interpretacyjna w tej dziedzinie. Należy jednak zauważyć, że w poprzednim stanie prawnym były wymienione prace na stanowiskach związanych z ciągłym kontaktem z ludźmi stwarzające zagrożenie przeniesienia drogą powietrzno-kropelkową i powietrzno-pyłową zakażenia na inne osoby, niezależnie od rodzaju wykonywanych czynności zawodowych, wykonywane przez osoby zatrudnione w przedszkolach, szkołach i na uczelniach wszystkich typów i profili, w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, rodzinnych ośrodkach diagnostyczno-konsultacyjnych, ośrodkach adopcyjno-opiekuńczych.
Uważam więc, że zasadne jest kierowanie nauczycieli na takie badania. Sądzę, że warto byłoby również rozważyć skierowanie na takie badania pracowników obsługi (np. sprzątaczka), natomiast niekoniecznie pracowników administracyjno-biurowych, którzy nie obsługują interesantów (np. księgowa).
Podstawa prawna
• art. 229 ustawy z 26 czerwca 1974 r. ‒ Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 655)
• art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2069; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 64)
• rozporządzenie ministra zdrowia i opieki społecznej z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w kodeksie pracy (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 2067; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 2131)
W biurze naszej firmy jest bardzo głośno – nie dość, że jest wielu pracowników, to jeszcze hałas generują urządzenia (drukarki, klimatyzatory itp.). Czy są jakieś normy hałasu dla pomieszczeń biurowych?
W myśl art. 207 par. 2 kodeksu pracy pracodawca jest zobowiązany chronić zdrowie i życie pracowników poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. Przejawem tego obowiązku jest nieodpłatne zapewnienie pracownikowi środków ochrony indywidualnej zabezpieczających przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy oraz informowanie go o sposobach posługiwania się tymi środkami.
Zgodnie z par. 78 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy pracodawca jest obowiązany zapewnić ochronę pracowników przed zagrożeniami związanymi z narażeniem na hałas, a w szczególności zapewnić stosowanie:
  • procesów technologicznych niepowodujących nadmiernego hałasu,
  • maszyn i innych urządzeń technicznych powodujących możliwie najmniejszy hałas, nieprzekraczający dopuszczalnych wartości,
  • rozwiązań obniżających poziom hałasu w procesach pracy.
Dopuszczalne wartości hałasu w środowisku pracy określają właściwe przepisy i Polskie Normy. W opisanym przypadku będzie to polska norma PN-N-01307:1994 „Hałas. Dopuszczalne wartości hałasu w środowisku pracy. Wymagania dotyczące wykonywania pomiarów”. W powyższej normie określono, że w pomieszczeniach biurowych hałas nie powinien przekraczać:
1) 55 dB – w pomieszczeniach administracyjnych, biurowych i do prac koncepcyjnych,
2) 65 dB – w sekretariatach i biurach obsługi klienta.
W pomieszczeniach biurowych natężenie hałasu nie powinno więc być większe niż 65 dB.
Podstawa prawna
• art. 207 par. 2, art. 2376 par. 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. ‒ Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 655)
• par. 78 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2088)
Czy szkolenie z metodyki prowadzenia instruktażu stanowiskowego w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy jest obowiązkowe dla osoby kierującej pracownikami i przeprowadzającej szkolenia stanowiskowe?
Osoby kierujące pracownikami, w szczególności przeprowadzające instruktaż stanowiskowy, powinny odbyć szkolenie z zakresu metod prowadzenia takiego instruktażu. Jednak z uwagi na to, że zagadnienie to zostało uwzględnione w programie ramowym szkolenia okresowego z dziedziny bhp dla pracodawców i osób kierujących pracownikami w wymiarze nie krótszym niż dwie godziny lekcyjne, pracodawca nie ma obowiązku organizowania dodatkowych szkoleń z tego zakresu.
Takie stanowisko wynika z obowiązujących w tym zakresie przepisów. Zgodnie z art. 2373 par. 2 kodeksu pracy pracodawca jest obowiązany zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy oraz przeprowadzać okresowe szkolenia w tym zakresie. Szkolenia te powinny odbywać się w czasie pracy i na koszt pracodawcy. Szczegółowe zasady ich organizowania i przeprowadzania zostały określone w rozporządzeniu ministra gospodarki i pracy w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (dalej: r.s.b.h.p.). W myśl par. 6 r.s.b.h.p. szkolenia z dziedziny bhp są prowadzone jako szkolenia wstępne i szkolenia okresowe.
Szkolenie wstępne, na które składa się instruktaż ogólny oraz instruktaż stanowiskowy, powinno się odbyć przed dopuszczeniem pracownika do pracy w formie instruktażu według programów opracowanych dla poszczególnych grup stanowisk, natomiast częstotliwość przeprowadzania szkoleń okresowych pracodawca ustala po konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami, przestrzegając wytycznych z par. 15 r.s.b.h.p.
Celem instruktażu stanowiskowego jest umożliwienie jego uczestnikom zapoznania się z czynnikami środowiska pracy występującymi na ich stanowiskach pracy i ryzykiem zawodowym związanym z wykonywaną pracą, sposobami ochrony przed zagrożeniami, jakie mogą powodować te czynniki, oraz metodami bezpiecznego wykonywania pracy na tych stanowiskach. Dopuszczenie do pracy pracownika, który nie został poddany takiemu instruktażowi, byłoby działaniem niezgodnym z przepisami.
Zgodnie z par. 11 ust. 5 r.s.b.h.p. za przeprowadzenie szkolenia stanowiskowego odpowiada wyznaczona przez pracodawcę osoba kierująca pracownikami lub sam pracodawca, jeżeli ma odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie zawodowe oraz jest przeszkolony w zakresie metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego. Tylko takie osoby są uprawnione do przeprowadzania takich szkoleń. Przepisy nie określają jednak szczególnych wymagań w zakresie szkoleń lub kursów, jakie powinna ukończyć taka osoba. Tym samym nie musi to być odrębne szkolenie, wystarczające jest ukończenie okresowego szkolenia z dziedziny bhp dla osób kierujących pracownikami, w którego programie będą uwzględnione zagadnienia związane z „organizacją i metodyką szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy (z uwzględnieniem metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego) oraz kształtowaniem bezpiecznych zachowań pracowników w procesach pracy”. Taki punkt znajduje się bowiem w programie ramowym szkolenia okresowego z dziedziny bhp dla pracodawców i innych osób kierujących pracownikami określonym w załączniku nr 1 do r.s.b.h.p.
Z ramowego programu powyższego szkolenia wynika, że moduł poświęcony metodyce prowadzenia instruktaży stanowiskowych powinien trwać nie krócej niż dwie godziny lekcyjne. Jest to naturalnie minimum, bo sam organizator szkolenia (w tym przypadku jednostka organizacyjna prowadząca działalność szkoleniową w dziedzinie bhp) powinien przygotować szczegółowy program całego szkolenia i określić w nim, jaki czas przeznaczy na jego poszczególne punkty, dostosowując je do potrzeb uczestników. Co ważne, w tym przypadku mniejsze znaczenie ma forma szkolenia (kurs, seminarium, metoda samokształcenia kierowanego), natomiast większe adresat szkoleń. Uważam bowiem, że o ile w przypadku osób kierujących pracownikami administracyjno-biurowymi można poświęcić mniej czasu na zagadnienia metod prowadzenia instruktaży stanowiskowych, o tyle w przypadku pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych (np. produkcyjnych) czas ten powinien być wydłużony i dostosowany do specyfiki przedsiębiorstwa.©℗
Podstawa prawna
• art. 2373 par. 2 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 655)
• par. 6, 11 i 15 rozporządzenia ministra gospodarki i pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 180, poz. 1860; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1099)