4 czerwca 2021 r. weszła w życie część przepisów ustawy z 28 kwietnia 2022 r. o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021‒2027 (Dz.U. poz. 1079). Ustawa ta przede wszystkim ma zadanie stworzyć ramy prawne wydawania środków z nowego budżetu wieloletniego Unii Europejskiej, jak również ze środków unijnego Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności. Wprowadza ona jednak także istotne zmiany do zasad prowadzenia pracowniczych planów kapitałowych („Przepisy o PPK wreszcie uproszczone i doprecyzowane”, Ubezpieczenia i Świadczenia z 2 czerwca 2022 r., DGP nr 106) oraz pozornie niewielkie zmiany w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa). Zgodnie z nowo dodanym art. 50 ust. 3ea ustawy systemowej dane zgromadzone na koncie ubezpieczonego i na koncie płatnika składek mogą być bezpłatnie udostępniane podmiotom udzielającym pomocy publicznej, pomocy de minimis lub pomocy de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie ‒ w celu weryfikacji możliwości udzielenia pomocy. Dotychczas przepisy nie dawały wprost możliwości przekazywania takich informacji, a ZUS nie mógł ich przekazać bez podstawy prawnej. To kolejny krok w rozszerzaniu wymiany informacji między instytucjami publicznymi.
Ograniczony krąg
Dotychczas dane zgromadzone na wskazanych kontach mogły być udostępniane sądom, prokuratorom, organom podatkowym, Państwowej Inspekcji Pracy, Biuru Nadzoru Wewnętrznego, Policji, Straży Granicznej, komornikom sądowym, organom egzekucyjnym prowadzącym egzekucję administracyjną, ministrowi właściwemu do spraw: gospodarki (w ograniczonym zakresie), rodziny i zabezpieczenia społecznego, organom realizującym świadczenia rodzinne, świadczenia z funduszu alimentacyjnego oraz świadczenia wychowawcze, ośrodkom pomocy społecznej (także centrum usług wspólnych), powiatowym centrom pomocy rodzinie, publicznym służbom zatrudnienia, Komisji Nadzoru Finansowego oraz wojewodzie i szefowi Urzędu ds. Cudzoziemców w zakresie prowadzonych postępowań dotyczących legalizacji pobytu cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z uwzględnieniem przepisów dotyczących ochrony danych osobowych.
Ponadto ZUS musi przekazywać dane prezesowi Rady Ministrów, szefowi Kancelarii Prezesa Rady Ministrów lub pełnomocnikowi prezesa Rady Ministrów, jak również Polskiemu Funduszowi Rozwoju SA oraz Agencji Rozwoju Przemysłu SA w celach związanych z pandemią. Dane muszą być także przekazywane ministrowi właściwemu ds. rozwoju regionalnego w celach związanych z funduszami europejskimi.
Liczy się łączna wartość
Udzielanie wsparcia ze środków publicznych jest obwarowane warunkami oraz limitami wynikającymi z przepisów unijnych. Wsparcie to może mieć postać pomocy publicznej, pomocy de minimis lub pomocy de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie – jak wskazano w wymienionym wyżej art. 50 ust. 3ea ustawy systemowej. [ramka] Aby ocenić dopuszczalność takiego wsparcia, konieczne jest zliczenie pełnej jego wartości udzielonej przez wszystkie podmioty, w tym także ZUS. W obliczeniach trzeba bowiem uwzględnić np. umorzenie składek. Nie tylko bowiem dofinansowanie firmy, lecz także redukcja jej zobowiązań będzie uwzględniana w tych limitach.
Ważne limity
Zgodnie z art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej pomoc publiczna to wszelka pomoc przyznawana przez państwo członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna z rynkiem wewnętrznym w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi.
Co czwarty sprzedawca nie wystawia paragonów. Mimo mandatu i tak im się to opłaca
Co czwarty sprzedawca nie wystawia paragonów. Mimo mandatu i tak im się to opłaca

Zobacz również
Jednak Komisja Europejska uznaje z góry niektóre rodzaje wsparcia ze środków publicznych za zgodne z rynkiem wewnętrznym i w związku z tym niewymagające wcześniejszej notyfikacji oraz uzyskania zgody komisji. Są to projekty objęte m.in. pomocą de minimis.
Pomoc de minimis to szczególna kategoria wsparcia udzielanego przez państwo, co do której uznaje się, że ze względu na swą małą wartość nie powoduje ona zakłócenia konkurencji w wymiarze unijnym. Nie stanowi de facto pomocy publicznej w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE, a w konsekwencji nie podlega obowiązkowi notyfikacji Komisji Europejskiej.
Nie ma znaczenia forma pomocy, źródło jej pochodzenia ani cel, na jaki została wykorzystana ‒ do ogólnej puli są wliczane wszystkie środki uzyskane przez danego przedsiębiorcę jako pomoc de minimis w badanym okresie.
Łączna wartość pomocy de minimis dla jednego beneficjenta nie może przekroczyć równowartości 200 tys. euro brutto w okresie trzech lat kalendarzowych, a w przypadku podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą w sektorze transportu drogowego towarów – 100 tys. euro.
Odrębne limity dotyczą pomocy de minimis dla producenta rolnego (nie może przekroczyć 15 tys. euro w okresie obejmującym trzy lata podatkowe) oraz przedstawiciela sektora rybołówstwa i akwakultury (w okresie trzech lat podatkowych nie może przekroczyć 30 tys. euro). ©℗
Źródło: UOKiK
W katalogu podmiotów, którym można przekazać informacje, nie było jednak instytucji, które weryfikowały możliwość udzielenia przedsiębiorcom pomocy. Trzeba bowiem podkreślić, że przesłanki dopuszczalności udzielenia pomocy nie są sprecyzowane. Wskazówek w tym zakresie należy poszukiwać przede wszystkim w decyzjach Komisji Europejskiej oraz wyrokach Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Jak się podkreśla, pojęcie pomocy publicznej jest pojęciem dynamicznym, co oznacza, że jego rozumienie zmienia się w czasie. Znaczenie ma np. to, kto otrzymuje pomoc (wsparcie), jego status prawny, funkcje i zadania beneficjenta, jego wielkość, w jakim środowisku konkurencyjnym i otoczeniu rynkowym działa, jaka jest forma i wielkość pomocy, jaka jest skala realizowanego projektu, gdzie jest położone przedsiębiorstwo. Nie ma przy tym zamkniętej listy czynników, które mogą wpływać na ocenę środka pomocowego. Dlatego każdy przypadek musi być wnikliwie indywidualnie analizowany w oparciu o pełne informacje o danym przedsięwzięciu (źródło: Serwis Regionalnego Programu Województwa Małopolskiego). Znaczenie w tej analizie mogą mieć też dane zgromadzone na koncie ubezpieczonego i płatnika. Zgodnie z art. 40 ust. 1 ustawy systemowej ewidencjonuje się tam informacje o zwaloryzowanej wysokości składek na ubezpieczenie emerytalne, z wyłączeniem składek podlegających odprowadzeniu do otwartego funduszu emerytalnego i zewidencjonowaniu na subkoncie:
  • należnych ‒ w przypadku ubezpieczonych niebędących płatnikami składek;
  • wpłaconych ‒ w przypadku ubezpieczonych będących płatnikami składek oraz osób współpracujących z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność lub z osobami korzystającymi z ulgi na start.
Zgodnie zaś z art. 40 ust. 2 na koncie ubezpieczonego ewidencjonuje się dodatkowo m.in. informacje:
  • wymienione w zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych, w imiennym raporcie miesięcznym, w deklaracji rozliczeniowej i raporcie informacyjnym;
  • o członkostwie w otwartym funduszu emerytalnym i o terminach przekazania składek do tego funduszu;
  • o wysokości należnych i wpłaconych składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne oraz o wysokości należnych i odprowadzonych składek podlegających odprowadzeniu do otwartego funduszu emerytalnego;
  • o wartości środków wypłaconych z tytułu okresowej emerytury kapitałowej;
  • o faktach pozaubezpieczeniowych, mających wpływ na prawo do świadczeń z ubezpieczeń społecznych i na ich wysokość;
  • niezbędne do przyznania, ustalenia wysokości i wypłaty świadczeń z ubezpieczeń społecznych, a także świadczeń finansowanych z budżetu państwa oraz o dokonanych wypłatach;
  • niezbędne do ustalenia, ponownego ustalenia lub przeliczenia kapitału początkowego;
  • o kapitale początkowym oraz zwaloryzowanym kapitale początkowym;
  • o okresach pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze;
  • o małżeńskich stosunkach majątkowych oraz o osobach fizycznych, na rzecz których ma nastąpić w razie śmierci wypłata środków zewidencjonowanych na subkoncie.
Jak widać, na koncie ubezpieczonego znajdują się wszystkie dane, które mogą mieć wpływ na świadczenie z ubezpieczeń społecznych lub innego rodzaju, do których wypłaty jest zobowiązany ZUS.
Weryfikując możliwości udzielenia pomocy, instytucje będą miały wgląd także do konta płatnika składek. Zgodnie z art. 45 ust. 1 ustawy systemowej ewidencjonuje się na nim m.in. dane identyfikacyjne, numery rachunków składkowych, dane informacyjne płatnika składek, w tym szczególną formę prawną według krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej (REGON), kod rodzaju działalności (PKD) oraz wszelkie inne dane konieczne do obsługi konta, a w szczególności do celów rozliczania należności z tytułu składek oraz do celów prowadzenia postępowania egzekucyjnego, w tym informacje dotyczące wspólników spółek cywilnych, jawnych i komandytowych. Ponadto na koncie ewidencjonuje się liczbę pracowników, za których jest opłacana składka na Fundusz Emerytur Pomostowych, a także informacje dotyczące zawartych umów o dzieło podlegających zgłoszeniu. ©℗
!ZUS może udostępniać dane zgromadzone na kontach ubezpieczonych i płatników tylko wtedy, gdy dany podmiot ma upoważnienie zawarte w przepisach.
Podstawa prawna
•art. 40, art. 45, art. 50 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1009; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1115)