Emerytowani górnicy oszukani. SN uwzględnił dziewięć skarg prokuratury

Sąd Najwyższy uwzględnił dotychczas dziewięć skarg nadzwyczajnych Prokuratora Generalnego ws. nakazów zapłaty wydanych po powództwach spółki, której przedstawiciele mogli dopuścić się oszustw wobec emerytowanych górników - poinformowała Prokuratura Krajowa.

W sprawach tych - jak w środę przekazała PK - Sąd Najwyższy uchyla orzeczone przez Sąd Rejonowy w Białej Podlaskiej nakazy zapłaty i przekazuje wszystkie sprawy do ponownego rozpoznania sądom na Śląsku.

Seria skarg nadzwyczajnych kierowana przez PG w sprawie tej spółki, to pokłosie postępowania, jakie toczy się w związku z oszustwem, które mogło zostać dokonane na szkodę wielu kontrahentów tej spółki. Chodzi o zwarte z firmą umowy nabycia akcji. Łącznie - jak ustaliła prokuratura - oszukanych mogło zostać nawet blisko 200 osób.

Już przed rokiem PK informowała, że firma zawierała z mieszkańcami Śląska umowy nabycia mających im przysługiwać nieodpłatnie akcji spółki Skarbu Państwa, których zabezpieczeniem były weksle na kwotę równą wielokrotności wartości akcji. W momencie podpisywania umów pozwani otrzymywali od przedstawicieli spółki pieniądze w wysokości kilkuset złotych za sprzedaż akcji.

Jednak następnie, według spółki uczestnicy umów nie wywiązali się z ich postanowień, ponieważ nie figurowali w ewidencji osób uprawnionych do nieodpłatnego nabycia akcji. "W pozwach spółka dochodziła niepełnych kwot np. 11 tys. zł, nie wykluczając jednak, że w przyszłości może żądać uiszczenia całości kary umownej wynikającej z weksla" - przekazywano.

"W każdym z przypadków nakazami zapłaty wydanymi w 2016 r. SR w Białej Podlaskiej uwzględnił powództwa w całości i nakazał pozwanym zapłatę dochodzonych kwot rzędu kilkudziesięciu tysięcy złotych wraz z ustawowymi odsetkami. Obciążył dodatkowo wszystkich pozwanych kosztami procesu" - dodała w środę PK.

Jak wskazała prokuratura, "wydając poszczególne orzeczenia w postępowaniu nakazowym z weksla, sąd nie przeprowadzał postępowania dowodowego, a opierał się wyłącznie na twierdzeniach spółki i załączonych dokumentach". "Pozwani w postępowaniu nie uczestniczyli i nie wnosili zarzutów od wydanych nakazów zapłaty doręczonych im do rąk własnych. Niezaskarżenie poszczególnych nakazów spowodowało ich uprawomocnienie się" - dodała PK.

Tymczasem działalnością spółki zajęła się Prokuratura Okręgowa w Gliwicach. Ustaliła, że przedstawiciele firmy "nagabywali na masową skalę osoby, poszukując emerytowanych górników, pracowników kopalni węgla kamiennego, którym proponowali w imieniu powodowej spółki odkupienie akcji komercjalizowanych kopalń". "Przekonywali te osoby, że były one uprawnione do nieodpłatnego nabycia akcji, choć w rzeczywistości takich uprawnień nie posiadały. Pokrzywdzeni ulegając sugestiom i namowom przedstawicieli spółki, podpisywali przedkładane im formularze umów, działając w dobrej wierze i zobowiązując się tym samym do odsprzedaży akcji, których w rzeczywistości nie mogli uzyskać od Kompanii Węglowej" - zaznaczyła PK.

"W toku prowadzonego śledztwa były prezes zarządu spółki usłyszał zarzuty doprowadzenia co najmniej 177 osób do niekorzystnego rozporządzenia mieniem znacznej wartości - co najmniej 1,7 mln zł" - przypomniała PK.

W skargach nadzwyczajnych wniesionych do Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN na rzecz poszkodowanych górników PG Zbigniew Ziobro argumentuje, że sąd nie uwzględniał przy wydawaniu nakazów zapłaty konsumenckiej natury stosunku prawnego, pomimo że "już z treści kierowanych powództw można było wywnioskować, że pozwani byli konsumentami". "W takim zaś przypadku sąd miał obowiązek z urzędu dokonania analizy wszystkich postanowień kontraktowych zawartych w umowach sprzedaży akcji i zweryfikowania, czy nie naruszały one praw uczestnika obrotu konsumenckiego" - zaznacza PG.

Dodaje, że w każdym z przypadków "umowy zawierały niedozwolone klauzule w zakresie zastrzeżonych w nich kar umownych, które nie były przedmiotem indywidualnych uzgodnień oraz pozostawały w sprzeczności z dobrymi obyczajami - były nieuczciwe i w rażący sposób naruszały interesy pozwanych konsumentów".

Jak zaznacza PG wysokość tych kar w każdym z przypadków "jawiła się jako rażąco wygórowana, a dodatkowo pozostawała bez związku z wysokością szkody, którą spółka miałaby doznać w związku z brakiem realizacji zobowiązania". Dlatego w skargach wskazywane jest, że wydane przez sąd rejonowy orzeczenia "sprzeciwiały się zasadzie sprawiedliwości społecznej i jako niesprawiedliwe w najwyższym stopniu i nie powinny funkcjonować w obrocie prawnym".

Argumentację tę podziela SN, który przekazuje sprawy do ponownego rozpoznania sądom rejonowym w Bytomiu i Jastrzębiu Zdroju.