Emeryci i renciści nie mogą odwołać się do sądu od ustalonego na nowo świadczenia po potrąceniu komorniczym.
Świadczeniobiorcy podkreślają, że ZUS przekazuje im jedynie zawiadomienie o wysokości wypłat po ustaleniu nowej wysokości świadczenia na skutek potrącenia dokonanego przez komornika. Takie wysłane pismo nie jest decyzją, od której mogliby odwołać się do sądu.
Sprawą zainteresował się również rzecznik praw obywatelskich, który w liście do ministra pracy i polityki społecznej kwestionował obowiązujące regulacje w tej kwestii (sygn. pisma RPO/681228/11/III/302.5 RZ). Zdaniem RPO emeryci i renciści powinni mieć prawo skarżenia decyzji ZUS w takich wypadkach. Do tej pory nic jednak w postępowaniu ZUS wobec takich osób się nie zmieniło.

Brak uprawnień

DGP zapytał organ rentowy o to, dlaczego emeryci i renciści nie otrzymują w sytuacji potrącenia komorniczego decyzji o nowej wysokości wypłaty, którą mogliby zaskarżyć do sądu.
– Sprawy, w jakich ZUS wydaje decyzje, to te z zakresu ubezpieczeń społecznych, czyli – zgodnie z regulacją art. 180 par. 2 kodeksu postępowania administracyjnego – wynikające z przepisów o ubezpieczeniach społecznych, o zaopatrzeniach emerytalnych i rentowych, o funduszu alimentacyjnym, a także sprawy wynikające z przepisów o innych świadczeniach wypłacanych z funduszów przeznaczonych na ubezpieczenia społeczne – tłumaczy DGP Jacek Dziekan, rzecznik prasowy ZUS.
Dodaje, że żaden z przepisów ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 137, poz. 887 z późn. zm.), jak też ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 162, poz. 1118 z późn. zm.) nie daje uprawnień ZUS-owi ani też nie zobowiązuje go do rozstrzygnięcia – w formie decyzji administracyjnej – sprawy dotyczącej zmniejszenia wysokości świadczenia w związku z dokonywanymi potrąceniami.
– W opisanej sytuacji zmniejszenie wypłaty nie jest bowiem wynikiem prowadzonego przez ZUS postępowania dotyczącego wymiaru świadczenia czy też ponownego ustalenia jego wysokości, lecz wynikiem realizacji – w drodze postępowania egzekucyjnego – zajęcia przez komornika wypłacanych przez ZUS świadczeń na poczet wierzytelności określonych w tytule egzekucyjnym – podkreśla Jacek Dziekan.

Bez obowiązku

W ocenie ZUS to, że w art. 139–141 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych określone są należności, które podlegają potrąceniu ze świadczeń rentowych, oraz wskazane zostały ich granice oraz kwoty z nich wyłączone, nie świadczy o tym, że ZUS ma obowiązek wydania decyzji w tych sprawach. Przepisy te określają jedynie ograniczenia egzekucji ze świadczeń rentowych, a ich celem jest zapewnienie dłużnikowi utrzymania.
– ZUS, pomijając brak materialnoprawnych podstaw, nie może być organem uprawnionym do wydania decyzji w sprawie, w której nie prowadził postępowania. Jest zobowiązany jedynie do wykonania obowiązków dłużnika zajętej wierzytelności, zgodnie z wezwaniem – tłumaczy rzecznik ZUS.
Dodaje, że takie stanowisko prezentuje także minister pracy i polityki społecznej, który wyraził je w piśmie z 14 września 2012 r., skierowanym do rzecznika praw obywatelskich.
Podstawa prawna
Ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 137, poz. 887 z późn. zm.). Ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 162, poz. 1118 z późn. zm.).