ZUS zrobi to po ukończeniu przez nie 65. roku życia, choć nie zawsze z urzędu. To dobra wiadomość, bo świadczenie ustalone na nowo będzie na ogół wyższe.
Obniżenie wieku emerytalnego od 1 października 2017 r. w istotny sposób wpływa na datę powstania i ustania prawa do okresowej emerytury kapitałowej, a tym samym na długość okresu, w którym można to świadczenie pobierać. To jednak niejedyny skutek zmian wprowadzonych nowelizacją ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dla kobiet uprawnionych do emerytury z II filaru. Dzięki wprowadzeniu niższego wieku emerytalnego dla mężczyzn mogą się ubiegać o wcześniejsze przeliczenie emerytury z I filaru.
W obniżonym wieku
Przypomnijmy: kobiety, które posiadają na subkoncie wystarczającą kwotę środków (od 1 marca 2017 r. – 4191,80 zł), niezależnie od tego, czy oszczędzały w OFE, czy też cała ich składka II-filarowa była ewidencjonowana na subkoncie, po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego (od 1 października 2017 r. – 60 lat) mogą uzyskać okresową emeryturę kapitałową. Świadczenie to, jak sama nazwa wskazuje, ma charakter okresowy i przysługuje do dnia poprzedzającego ukończenie przez kobietę powszechnego wieku emerytalnego przewidzianego dla mężczyzn (od 1 października 2017 r. – 65 lat).
Nie oznacza to jednak, że wraz z ustaniem prawa do okresowej emerytury kapitałowej przepadają środki zgromadzone na subkoncie, z których była ona obliczona. Wprost przeciwnie – środki te zasilają podstawę obliczenia emerytury z I filaru. W tym celu emerytura ta podlega z urzędu (a więc bez konieczności zgłoszenia odrębnego wniosku) ponownemu obliczeniu, od dnia osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego przewidzianego dla mężczyzny. Ponowne obliczenie emerytury następuje na zasadach obowiązujących dla emerytur przyznawanych po raz pierwszy. Oznacza to, że do jej obliczenia przyjmuje się kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem ich waloryzacji, zwaloryzowanego kapitału początkowego oraz kwotę środków zewidencjonowanych na subkoncie na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego następuje ponowne obliczenie świadczenia. W celu przeliczenia emerytury ZUS dzieli sumę wymienionych składników (podstawę jej obliczenia) przez średnie dalsze trwanie życia ustalone dla powszechnego wieku emerytalnego przewidzianego dla mężczyzn wynikające z tablicy trwania życia obowiązującej w dniu osiągnięcia tego wieku.
Rekompensata nie dla młodych emerytów
Rekompensata nie dla młodych emerytów

Zobacz również
To przeliczenie emerytury jest bardzo korzystne dla kobiet, które były dotychczas uprawnione do okresowej emerytury kapitałowej. Ponownie ustalona wysokość emerytury jest na ogół znacznie wyższa od sumy pobieranej dotychczas emerytury z FUS oraz okresowej emerytury kapitałowej. Gdyby jednak w konkretnym przypadku kwota wynikająca z przeliczenia okazała się niższa, obowiązujące przepisy gwarantują jej podwyższenie do sumy pobieranych dotychczas świadczeń z I i II filaru.
PRZYKŁAD 1
Więcej do wypłaty
Barbara T. urodziła się 15 października 1957 r. W 1999 r. przystąpiła do otwartego funduszu emerytalnego. W październiku 2017 r., po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego przewidzianego dla kobiet (60 lat) zgłosiła wniosek o emeryturę. ZUS ustalił jej prawo do świadczenia z I filaru oraz do okresowej emerytury kapitałowej. Ustalając podstawę obliczenia emerytury, wliczył kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego oraz składek emerytalnych zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego (z uwzględnieniem ich waloryzacji) w łącznej kwocie 450 820 zł. Do obliczenia emerytury uwzględnił średnie dalsze trwanie życia dla wieku 60 lat wynikające z tablicy trwania życia obowiązującej od 1 kwietnia 2017 r. do 31 marca 2018 r. wynoszące 263,2 miesiąca. Wysokość emerytury wyniosła 1712,84 zł. Z kolei okresowa emerytura kapitałowa obliczona ze środków zgromadzonych na subkoncie w kwocie 27 950 zł (w tym również tych przeniesionych z OFE) wyniosła 106,19 zł. Po przyznaniu emerytury pani Barbara zamierza ponownie podjąć pracę i kontynuować ją aż do ukończenia powszechnego wieku emerytalnego przewidzianego dla mężczyzn (65 lat). Wiek ten osiągnie 15 października 2022 r. i od tego dnia ZUS przeliczy jej z urzędu emeryturę z I filaru. Dzień wcześniej utraci prawo do okresowej emerytury kapitałowej. Ustalając podstawę obliczenia emerytury z I filaru, ZUS wliczy kwotę kapitału początkowego oraz składek emerytalnych uwzględniającą również nowe składki zewidencjonowane po przyznaniu emerytury, wszystkie waloryzacje tych składników, które miały miejsce po ustaleniu prawa do świadczenia, a także kwotę środków zewidencjonowaną na subkoncie (pozostałą po wypłacie okresowej emerytury kapitałowej, obejmującą również składki zewidencjonowane po przyznaniu emerytury). Tak ustaloną podstawę obliczenia emerytury ZUS podzieli przez średnie dalsze trwanie życia dla wieku 65 lat wynikające z tablicy trwania życia obowiązującej w dniu osiągnięcia wieku 65 lat. Przeliczona emerytura z FUS najprawdopodobniej będzie znacznie wyższa od sumy pobieranych dotychczas świadczeń z I i II filaru.
PRZYKŁAD 2
Po odejściu z pracy
Maria K., urodzona 15 czerwca 1956 r., która w 1999 r. przystąpiła do OFE, 15 sierpnia 2017 r. ukończyła podwyższony wiek emerytalny obowiązujący do 30 września 2017 r. wynoszący dla kobiet urodzonych w II kwartale 1956 r. 61 lat i 2 miesiące. Wniosek o emeryturę zamierza jednak zgłosić dopiero na początku stycznia 2018 r. po rozwiązaniu stosunku pracy z końcem 2017 r. W wyniku zgłoszenia tego wniosku nabędzie prawo do emerytury z I filaru, a jeśli środki zgromadzone na subkoncie nie będą niższe od kwoty 4191,80 zł – również do okresowej emerytury kapitałowej (z II filaru). W związku z tym, że prawo do okresowej emerytury kapitałowej powstanie po 30 września 2017 r., będzie przysługiwało do ukończenia obniżonego wieku emerytalnego obowiązującego od 1 października 2017 r. przewidzianego dla mężczyzn, tj. do osiągnięcia wieku 65 lat (do 15 czerwca 2021 r.). Jednocześnie, wraz z osiągnięciem tego wieku ZUS z urzędu przeliczy jej emeryturę z I filaru z uwzględnieniem m.in. środków, które pozostały na subkoncie emerytki w wyniku dotychczasowych wypłat okresowej emerytury kapitałowej.
Na innych zasadach
Zasada, zgodnie z którą po wejściu w życie przepisów obniżających wiek emerytalny okresowa emerytura kapitałowa przysługuje już tylko do ukończenia nowego wieku emerytalnego dla mężczyzn wynoszącego 65 lat i wraz z osiągnięciem tego wieku przeliczana jest emerytura z I filaru, dotyczy wyłącznie nowo przyznanych emerytur, zarówno tym kobietom, które warunki do jej przyznania spełniły dopiero po 30 września 2017 r., jak i tym, które podwyższony wiek emerytalny ukończyły przed 1 października br., ale nie wystąpiły z wnioskiem o przyznanie tego świadczenia.
Na mocy przepisów przejściowych zamieszczonych w ustawie obniżającej wiek emerytalny nowe zasady ustania uprawnień do okresowej emerytury kapitałowej, a tym samym daty, od której przeliczana jest emerytura I-filarowa, nie mają zastosowania do kobiet, które prawo do tego świadczenia uzyskały w czasie obowiązywania podwyższonego wieku emerytalnego (a więc od 1 stycznia 2013 r. do 30 września 2017 r.). Kobiety te zachowują prawo do omawianego świadczenia do czasu ukończenia tego wieku, chyba że wcześniej prawo to wygaśnie z innych powodów (np. w wyniku wyczerpania środków na subkoncie). Należy jednak zaznaczyć, że kobiety te, w wyniku wejścia w życie ustawy obniżającej wiek emerytalny, przed ukończeniem podwyższonego wieku emerytalnego, mogą wystąpić z wnioskiem o ponowne obliczenie emerytury z I filaru. Rozpatrując ten wniosek ZUS uwzględni wówczas, oprócz zwaloryzowanego kapitału początkowego, wszystkie środki zgromadzone na subkoncie, z których była obliczona okresowa emerytura kapitałowa, oraz wszystkie składki zgromadzone na koncie, w tym również te po przyznaniu emerytury, z uwzględnieniem ich waloryzacji. Suma tych składników zostanie podzielona przez średnie dalsze trwanie życia właściwe dla wieku, w którym został zgłoszony wspomniany wniosek. W takim przypadku prawo do okresowej emerytury kapitałowej ustanie z dniem, od którego zostanie przeliczona emerytura z FUS.
PRZYKŁAD 3
Czasami bez wniosku
Anna G., urodzona 20 marca 1956 r., będąca członkiem OFE, 20 kwietnia 2017 r. ukończyła obecnie obowiązujący podwyższony wiek emerytalny wynoszący dla kobiet urodzonych w I kwartale 1956 r. 61 lat i 1 miesiąc. Kilka dni później zgłosiła wniosek o emeryturę. ZUS przyznał jej prawo do tego świadczenia (z I filaru) oraz do okresowej emerytury kapitałowej (z II filaru). Pomimo obniżenia powszechnego wieku emerytalnego od 1 października 2017 r. prawo do okresowej emerytury kapitałowej będzie jej przysługiwało do dnia poprzedzającego ukończenie podwyższonego wieku emerytalnego przewidzianego dla mężczyzn urodzonych w I kwartale 1956 r., wynoszącego 67 lat (tj. do 19 marca 2023 r.). Dwa lata wcześniej, po ukończeniu 65 lat (co nastąpi 20 marca 2021 r.), a przed ukończeniem 67. roku życia będzie się mogła ubiegać o przeliczenie emerytury z I filaru z uwzględnieniem kapitału początkowego i dotychczas zgromadzonych na koncie składek emerytalnych (zwaloryzowanych nowymi wskaźnikami waloryzacji), środków zgromadzonych na subkoncie oraz nowych składek emerytalnych zewidencjonowanych na koncie po przyznaniu emerytury, a także przy zastosowaniu średniego dalszego trwania życia właściwego dla jej aktualnego wieku z dnia zgłoszenia wniosku o ponowne obliczenie emerytury. Od dnia dokonania tego przeliczenia pani Anna utraci prawo do okresowej emerytury kapitałowej. Jeżeli takiego wniosku nie zgłosi, ZUS z urzędu przeliczy jej emeryturę (z uwzględnieniem aktualnego stanu konta i subkonta) po ukończeniu podwyższonego wieku emerytalnego przewidzianego dla mężczyzny urodzonego w I kwartale 1956 r. (tj. 67 lat), przy zastosowaniu średniego dalszego trwania życia dla tego wieku.
Podstawa prawna
Art. 1 pkt 5 i 10, art. 12, art. 17 oraz art. 19 ustawy z 16 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 38 ze zm.).
Art. 24 i art. 26c ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1383 ze zm.).
Art. 3 pkt 4a, art. 8, art. 9 i art. 11 ustawy z 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1097 ze zm.).
Komunikat prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z 24 marca 2017 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn (M.P. poz. 292).