Biuro podróży nie musi ich zwracać, jeśli klient w czasie ważności bonu nie podejmie żadnych działań, by go zrealizować. Wtedy po dwóch latach wygasa, a środki przepadają – wynika ze stanowiska MRPiT.
Wśród licznych zmian, jakie wprowadziła czerwcowa nowelizacja specustawy o COVID-19, jest rozwiązanie istotne dla organizatorów turystyki (czyli m.in. biur podróży) oraz ich klientów. Chodzi o wydłużenie terminu ważności voucherów, które biura podróży wydawały klientom na imprezy odwoływane z powodu pandemii koronawirusa. Przepisy te weszły w życie z mocą wsteczną 1 kwietnia br.
Zgodnie z art. 6 ust. 1 specustawy o COVID-19 vouchery turystyczne są ważne już nie jeden rok, ale dwa lata od dnia, w którym miała się odbyć impreza turystyczna. Przypomnijmy, że vouchery wprowadzono w ub.r., w czasach największych kłopotów z realizacją wycieczek. Przedłużająca się pandemia sprawiła, że wiele z imprez nie mogło się odbyć. Ustawodawca oszacował, że wartość voucherów pozostających bez możliwości realizacji może wynosić nawet 100 mln zł, a spora część środków dotyczy turystyki krajowej.
Mechanizm wyglądał następująco: jeżeli klient nie mógł skorzystać z wycieczki z powodu obostrzeń wynikających z pandemii (np. wprowadzono lockdown w miejscu docelowym albo obowiązywał długi okres obowiązkowej kwarantanny), to biuro podróży mogło mu zaproponować voucher. Kupon chronił przedsiębiorców przed koniecznością zwrotu pieniędzy klientowi. Decyzja klienta o jego przyjęciu była dobrowolna. Nierzadko biura oferowały bonusy dla zachęty, np. zwiększając wartość vouchera o dodatkowe 5‒20 proc. w porównaniu do pierwotnej ceny wycieczki (dzięki czemu klient mógł skorzystać np. z większej liczby usług podczas wyjazdu).
Wielu przedsiębiorców pyta, co się będzie działo z voucherami po upływie terminu ważności – jeśli klient ich nie wykorzysta. Zgodnie z zaleceniem Komisji Europejskiej nr 2020/648 z 13 maja 2020 r. organizator turystyki powinien w ciągu 14 dni po upływie ważności vouchera automatycznie dokonać zwrotu pieniędzy z tytułu niewykorzystanego vouchera na rachunek podróżnego. Ilona Kuźniecow z kancelarii DGTL Kibil Piecuch i Wspólnicy s.k.a. mówi jednak, że przepisy wprowadzone przez Polskę nie przewidują takiej możliwości, a zalecenia KE nie są wiążące.
Oznacza to, że po wygaśnięciu vouchera klient, który nie zrealizował go z przyczyn leżących po jego stronie, nie ma możliwości żądania zwrotu pieniędzy. – Działa to tak samo jak w przypadku nieskorzystania z opłaconej wycieczki – tłumaczy Ilona Kuźniecow. Potwierdza to nam również resort rozwoju. [stanowisko] Klient może ewentualnie odstąpić od umowy, jednocześnie potrącając z kwoty vouchera opłatę za odstąpienie od umowy o udział w imprezie turystycznej.
Stanowisko Ministerstwa Rozwoju, Pracy i Technologii z 22 lipca 2021 r. wydane dla DGP
dgp: Czy klient ma prawo zrezygnować z vouchera już po jego przyjęciu i żądać zwrotu gotówki?
mrpit: Voucher turystyczny był od samego początku traktowany jak aneks do umowy na konkretną imprezę turystyczną, zatem warunki wypowiedzenia umowy, której dotyczy, muszą uwzględniać zasady określone w art. 47 ust. 4 i 6 ustawy z 24 listopada 2017 r. o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2139; dalej: u.i.t.). Podróżny może odstąpić od umowy i żądać wniesionych z tego tytułu wpłat „w przypadku pojawienia się nieuniknionych i nadzwyczajnych okoliczności występujących w miejscu docelowym lub jego najbliższym sąsiedztwie, które mają znaczący wpływ na realizację imprezy turystycznej lub przewóz do miejsca docelowego”.
dgp: Taką nieuniknioną i nadzwyczajną okolicznością może być pandemia COVID-19?
mrpit: Przykładem takich okoliczności mogą być ataki terrorystyczne czy działania sił przyrody, np. powodzie, trzęsienia ziemi, warunki pogodowe lub działania wojenne uniemożliwiające bezpieczną podróż do miejsca docelowego uzgodnionego w umowie o udział w imprezie turystycznej. Z kolei epidemia COVID-19 była traktowana jako nadzwyczajna i nieunikniona okoliczność w ubiegłym roku, natomiast obecnie – w sytuacji gdy są powszechnie dostępne szczepionki, które redukują niebezpieczeństwo podróży – trudno ją za taką uznać.
dgp: Czy po upływie dwóch lat klient może domagać się wypłaty pieniędzy z niezrealizowanego vouchera?
mrpit: Wobec osób, które przyjęły voucher, a które go do tej pory nie zrealizowały oraz nie będą go chciały zrealizować w przyszłości, zastosowanie będą miały – analogicznie – przepisy ogólne dotyczące odstąpienia od umowy z powodu nieuniknionych i nadzwyczajnych okoliczności, o których mowa w art. 47 ust. 4 u.i.t. Przy czym, aby otrzymać zwrot wniesionych wpłat, klient musi zainicjować odpowiednie działanie w trakcie ważności przyznanego vouchera turystycznego, czyli w okresie dwóch lat od dnia, w którym miała się odbyć pierwotna impreza turystyczna. Brak podjęcia czynności nie pozwala organizatorowi turystyki na zainicjowanie wypłaty środków, ponieważ nie dysponuje on choćby numerem konta bankowego, na które powinien nastąpić ewentualny zwrot.©℗
dr Dominik Borek, dyrektor departamentu turystyki w Ministerstwie Rozwoju, Pracy i Technologii
Oprac. JP
Prawniczka dodaje, że inaczej będzie w sytuacji, gdy klient za voucher wykupił nową wycieczkę, ale ta nie odbyła się z winy biura podróży albo z powodu nieuniknionych i nadzwyczajnych okoliczności występujących w miejscu docelowym lub jego najbliższym sąsiedztwie. W takiej sytuacji – nawet jeżeli voucher już wygasł – istnieje możliwość żądania zwrotu wpłaconej kwoty. Przy czym, jeżeli nieuniknione i nadzwyczajne okoliczności dotyczyły bezpośrednio epidemii COVID-19, to biuro podróży może zaproponować kolejny voucher (którego ważność znów będzie wynosić dwa lata).
Warto dodać, że osoba posiadająca voucher ma możliwość (po uprzednim uzgodnieniu z organizatorem turystyki) dowolnego kształtowania parametrów pierwotnej umowy – począwszy od daty podróży, poprzez miejsce docelowe. Jeśli ktoś np. miał zakontraktowany wyjazd do Tajlandii, to może domagać się zamiany na wycieczkę do dowolnego miejsca, która jest w ofercie danego biura.
Biura podróży nie powinny zapominać, że muszą informować klientów o przysługujących im możliwościach związanych z voucherami oraz zasadach ich realizacji. Zgodnie z art. 8 pkt 1 i art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy z 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 287) klienci powinni poznać główne cechy świadczenia. – Brak jakiejkolwiek informacji może doprowadzić do tego, że konsument nie będzie związany indywidualnymi postanowieniami dotyczącymi vouchera – przestrzega Ilona Kuźniecow.
Zasady realizacji voucherów można np. opisać w regulaminie świadczonych usług, wysłać informację e-mailowo lub przy przekazywaniu vouchera wymagać od klienta potwierdzenia zapoznania się z informacjami, np. przy użyciu formularza z checkboxem do zaznaczenia.
Kontynuujemy cykl poświęcony noweli ustawy o COVID-19, czyli ustawie z 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1192). Omawiamy najważniejsze zmiany, jakie wprowadza ona w przepisach o pomocy dla poszkodowanych przedsiębiorców oraz wyjaśniamy wątpliwości interpretacyjne.
Dotychczas ukazały się teksty:
• „Starosta może umorzyć nienależnie pobraną pożyczkę lub rozłożyć ją na raty” – Firma i Prawo z 13 lipca 2021 r., DGP nr 133
• „Najem w centrach handlowych: zwrot akcji od piątku” – DGP nr 138 z 20 lipca 2021 r.
