14 kwietnia 2020 r. Sejm uchwalił kolejny pakiet regulacji zawarty w projekcie Ustawy o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2. Mający stanowić podstawę kolejnych mechanizmów prawnych chroniących niepewną sytuację przedsiębiorców na obecnym rynku („Tarcza 3.0).

Poza szeroko dyskutowanymi zmianami dotyczącymi zmian prawno-pracowniczych, zawarto w jej treści też dodatkowe regulacje, o których nie powinno się zapomnieć.

Nowe cywilnoprawne przesłanki nieważności umowy

W ocenie autorów Tarczy 3.0 zmiana kodeksu cywilnego ma stanowić systemowe rozwiązanie problemu lichwy, ograniczające możliwość zawierania umów na rażąco niekorzystnych dla jednej ze stron warunkach zabezpieczenia zobowiązania. Wedle nowych regulacji nieważna z mocy prawna jest umowa, w której osoba fizyczna zobowiązuje się do przeniesienia własności nieruchomości służącej zaspokojeniu jej potrzeb mieszkaniowych w celu zabezpieczenia roszczeń wynikających z tej lub innej umowy niezwiązanej bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub zawodową tej osoby, w trzech przypadkach:

  • jeżeli wartość przenoszonej własności nieruchomości musi być jest wyższa niż wartość zabezpieczanych tą nieruchomością roszczeń pieniężnych powiększonych o wysokość odsetek maksymalnych za zwłokę od tej wartości za okres 24 miesięcy;
  • gdy wartość zabezpieczanych tą nieruchomością roszczeń pieniężnych nie jest oznaczona;
  • gdy zawarcie tej umowy nie zostało poprzedzone dokonaniem wyceny wartości rynkowej nieruchomości dokonanej przez biegłego rzeczoznawcę.

Nowe przepisy karne

W ramach pakietu „antylichwiarskiego” wprowadzono również nowe przepisy do Kodeksu karnego. W konsekwencji ten kto, w zamian za udzielone osobie fizycznej świadczenie pieniężne wynikające z umowy pożyczki, kredytu lub innej umowy, której przedmiotem jest udzielenie takiego świadczenia z obowiązkiem jego zwrotu, niezwiązanej bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub zawodową tej osoby, żąda od niej zapłaty kosztów innych niż odsetki w kwocie co najmniej dwukrotnie przekraczającej maksymalną wysokość tych kosztów określoną w ustawie, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Takiej samej karze podlega również ten, kto, w związku z udzieleniem osobie fizycznej świadczenia pieniężnego wynikającego z umowy pożyczki, kredytu lub innej umowy, której przedmiotem jest udzielenie świadczenia pieniężnego z obowiązkiem jego zwrotu, niezwiązanej bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub zawodową tej osoby, żąda od niej zapłaty odsetek w wysokości co najmniej dwukrotnie przekraczającej stopę odsetek maksymalnych lub odsetek maksymalnych za zwłokę określonych w ustawie.

Zmiany w Prawie telekomunikacyjnym

Tarcza 3.0 wprowadziła także szereg modyfikacji do systemu regulującego telekomunikację, w tym zobowiązanie dostawców usług telekomunikacyjnych do zmodyfikowania dotychczas łączących ich z klientami relacji. Jeżeli dostawca usług umożliwia zawarcie umowy w formie dokumentowej jest obowiązany umożliwić jej rozwiązanie, jak również odstąpienie od niej albo jej wypowiedzenie, w formie dokumentowej. Dostawca usług dodatkowo ma obowiązek potwierdzenia otrzymania wypowiedzenia uzyskanego w takiej formie w ciągu jednego dnia roboczego.

Dodatkowo warto zwrócić uwagę, że uchwalony pakiet zmian zakłada również skrócenie kadencji Prezesa UKE oraz wprowadza modyfikacje procedury powołania jego następcy – wyłączając z tego procesu Senat.

Pełnomocnictwo pocztowe w zwykłej formie

Zgodnie z Tarczą 3.0 w czasie stanu zagrożenia epidemicznego, stanu epidemii lub w przypadku zaprzestania działania placówek pocztowych operatora pocztowego świadczącego usługi powszechne, pełnomocnictwo pocztowe może zostać udzielone w formie pisemnej. Pełnomocnictwo pocztowe udzielone w takiej formie jest z mocy prawa udzielone na określony czas, gdyż automatycznie wygasa po upływie miesiąca od udzielenia.

Choć rozwiązanie to ma wyłącznie usprawnić kontakty z pocztą na czas trwania aktualnych, wyjątkowych okoliczności, warto zwrócić uwagę, że poza wątkami związanymi z epidemią, ustawodawca przewiduje również dodatkową, szczególną sytuacje, czyli zaprzestanie działania placówek pocztowych.

Prawo spółdzielcze

Rozszerzono także zakres stosowania wprowadzonych do Prawa spółdzielczego regulacji dotyczących zdalnego funkcjonowania organów spółdzielni, obejmując nimi organy inne niż walne zgromadzenie, zarząd czy rada nadzorcza spółdzielni. Poprzednio ustawa dopuszczała powołanie do życia innych organów spółdzielni, niż te wymienione powyżej, jednak nie przewidywała możliwości stosowania do nich nowych regulacji dotyczących pracy zdalnej.

Baza danych odpadowych – jeden obowiązek mniej

Tarcza 3.0 uchyliła przepis Ustawy o odpadach, który zobowiązywał podmioty prowadzące ewidencję papierową do wprowadzenia informacji zawartych w tej ewidencji do BDO – Bazy danych odpadowych.. Dodatkowo przesunięto część ustawowych terminów przewidzianych w Ustawie o odpadach - przykładowo obowiązek składania rocznych sprawozdań przesunięto z 30 czerwca 2020 r. na 11 września 2020 r.

Zużyty sprzęt elektroniczny

Zgodnie z nowymi przepisami, organizacja odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego oraz prowadzący zakład przetwarzania są obowiązani do przeprowadzenia za rok 2019 rocznego audytu zewnętrznego, w terminie do dnia 30 września 2020 r. Ustawowy termin nakazywał zaś jego przeprowadzenie do 30 kwietnia. Termin ten najwyraźniej umknął wcześniej ustawodawcy, gdyż zobowiązani do przeprowadzenia audytu do ostatniej chwili nie wiedzieli, czy mogą bez obaw przekładać organizację obowiązkowego audytu.

Terminy sądowe znów biegną

Tarcza 3.0 zmienia także dotychczasowe status quo i usuwa dotychczasową blokadę terminów sądowych. Terminy te obecnie:

  • rozpoczynają bieg (jeśli było to wstrzymane przez dotychczasowe przepisy) bądź
  • biegną w dalszym ciągu (gdy ich bieg został uprzednio wstrzymany)
  • wraz z upływem siedmiu dni od uchwalenia omawianej ustawy.
Piotr Tracz, prawnik, Kancelaria Gessel