Szkody łowieckie: Kiedy i komu przysługuje odszkodowanie?

Zgodnie z Prawem łowieckim dzierżawca lub zarządca obwodu łowieckiego jest obowiązany do wynagradzania szkód wyrządzonych w uprawach i płodach rolnych przez dziki, łosie, jelenie, daniele i sarny oraz przy wykonywaniu polowania.

Za szkody wyrządzone przez zwierzęta łowne objęte całoroczną ochroną oraz szkody wyrządzone przez dziki, łosie, jelenie, daniele i sarny na obszarach, które nie wchodzą w skład obwodów łowieckich - odpowiada Skarb Państwa. Z kolei za szkody wyrządzane na obszarach obwodów łowieckich leśnych odszkodowania wypłaca Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe.

Szacowania szkód powstałych w obszarze obwodu łowieckiego (wraz z ustaleniem wysokości odszkodowania) dokonuje zespół składający się z:

• przedstawiciela wojewódzkiego ośrodka doradztwa rolniczego (WODR)
• przedstawiciela dzierżawcy albo zarządcy obwodu łowieckiego
• właściciela albo posiadacza gruntów rolnych, na terenie których wystąpiła szkoda

Wniosek o szacowanie szkód, w tym ustalenie wysokości odszkodowania, właściciel albo posiadacz gruntów rolnych składa do dzierżawcy/zarządcy obwodu łowieckiego. Wniosek musi zawierać m.in. wskazanie miejsca wystąpienia szkody oraz rodzaj uszkodzonej uprawy lub płodu rolnego. Zgodnie z ustawą wniosek składa się w terminie umożliwiającym dokonanie szacowania szkód.

Szacowanie szkody składa się z oględzin i szacowania ostatecznego. W przypadku szkód wyrządzonych w płodach rolnych, a także wyrządzonych przez dziki na łąkach i pastwiskach oraz szkód w uprawach, jeżeli szkoda powstała i została zgłoszona bezpośrednio przed sprzętem lub w jego trakcie, dokonuje się wyłącznie szacowania ostatecznego.

Niestawiennictwo (brak udziału) właściciela albo posiadacza gruntu lub przedstawiciela wojewódzkiego ośrodka doradztwa rolniczego nie wstrzymuje dokonania szacowania szkód.

Podczas oględzin ustala się: gatunek zwierzyny, która wyrządziła szkodę; rodzaj, stan i jakość uprawy; obszar całej uprawy; szacunkowy obszar uprawy, która została uszkodzona oraz szacunkowy procent zniszczenia uprawy na uszkodzonym obszarze. Oględzin dokonuje się niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 7 dni od dnia złożenia wniosku. O terminie oględzin dzierżawca albo zarządca obwodu łowieckiego zawiadamia właściciela.posiadacza gruntu oraz wojewódzki ośrodek doradztwa rolniczego właściwy ze względu na miejsce wystąpienia szkód - tutaj termin wynosi 3 dni od dnia otrzymania wniosku.

Niezwłocznie po zakończeniu oględzin dzierżawca/zarządca obwodu łowieckiego sporządza protokół, który zawiera m.in. dane podlegające ustaleniu podczas oględzin (m.in. gatunek zwierzyny, która wyrządziła szkodę; rodzaj, stan i jakość uprawy; obszar całej uprawy) oraz szkic sytuacyjny uszkodzonej uprawy.

Członkowie zespołu (przedstawiciel gminy i obwodu łowieckiego oraz właściciel/posiadacz gruntu, gdzie wystąpiła szkoda) dokonujący oględzin mają prawo wnieść zastrzeżenia do protokołu wraz z uzasadnieniem (w protokole umieszcza się informację o braku zastrzeżeń albo o wniesionych zastrzeżeniach). Protokół sporządza się w trzech jednobrzmiących egzemplarzach po jednym dla każdego członka zespołu.

Ostateczne szacowanie szkody

Podczas szacowania ostatecznego ustala się:

• gatunek zwierzyny, która wyrządziła szkodę
• rodzaj uprawy lub płodu rolnego
• stan i jakość uprawy lub jakość płodu rolnego
• obszar całej uprawy lub szacunkową masę zgromadzonego płodu rolnego
• obszar uprawy, która została uszkodzona, lub szacunkową masę uszkodzonego płodu rolnego
• procent zniszczenia uprawy na uszkodzonym obszarze
• plon z 1 ha
• wysokość odszkodowania

Szacowania ostatecznego dokonuje się najpóźniej w dzień sprzętu, jeszcze przed dokonaniem sprzętu uszkodzonej uprawy. W przypadku gdy szkoda zaistniała i została zgłoszona bezpośrednio przed sprzętem lub w jego trakcie, szacowania ostatecznego dokonuje się w terminie 7 dni od dnia otrzymania wniosku. O terminie planowanego sprzętu uszkodzonej uprawy właściciel/posiadacz gruntu jest obowiązany powiadomić pisemnie dzierżawcę/zarządcę obwodu łowieckiego, w terminie 7 dni przed zamierzonym sprzętem.

O terminie dokonania szacowania ostatecznego szkody dzierżawca/zarządca obwodu łowieckiego zawiadamia właściciela/posiadacza gruntu oraz wojewódzki ośrodek doradztwa rolniczego (w ciągu 3 dni od dnia otrzymania wniosku lub pisemnej informacji o terminie planowanego sprzętu uszkodzonej uprawy).

Niezwłocznie po zakończeniu szacowania ostatecznego dzierżawca/zarządca obwodu sporządza protokół (w trzech jednobrzmiących egzemplarzach po jednym dla każdego członka zespołu), do którego członkowie zespołu mają prawo wnieść zastrzeżenia wraz z uzasadnieniem (w protokole umieszcza się informację o braku zastrzeżeń albo o wniesionych zastrzeżeniach).

Kiedy wypłata odszkodowania?

Właścicielowi albo posiadaczowi gruntów rolnych, na terenie których wystąpiła szkoda, oraz dzierżawcy/zarządcy obwodu łowieckiego przysługuje prawo odwołania do właściwego miejscowo nadleśniczego Lasów Państwowych. Odwołanie wnosi się w terminie 7 dni od dnia podpisania protokołu. W celu rozpatrzenia odwołania nadleśniczy (lub jego przedstawiciel) dokonuje odpowiednio oględzin lub szacowania ostatecznego. Odbywa się to niezwłocznie, tzn. nie później niż w terminie 7 dni od dnia wniesienia odwołania.

W oględzinach lub szacowaniu ostatecznym nadleśniczego mają prawo brać udział: przedstawiciel gminy, przedstawiciel obwodu łowieckiego oraz właściciel/posiadacz gruntu (czyli tzw. zespół). Na pisemny wniosek członka takiego zespołu w oględzinach lub szacowaniu ostatecznym nadleśniczego może również brać udział przedstawiciel miejscowo właściwej izby rolniczej.

Kiedy odszkodowanie nie przysługuje?

Odszkodowanie nie przysługuje (art. 48 Prawa łowieckiego):

• osobom, którym przydzielono grunty stanowiące własność Skarbu Państwa jako deputaty rolne na gruntach leśnych
• posiadaczom uszkodzonych upraw lub płodów rolnych, którzy nie dokonali ich sprzętu w terminie 14 dni od dnia zakończenia okresu zbioru danego gatunku roślin w danym regionie, określonego przez sejmik województwa w drodze uchwały
• posiadaczom uszkodzonych upraw lub plonów rolnych, którzy nie wyrazili zgody na budowę przez dzierżawcę lub zarządcę obwodu łowieckiego urządzeń lub wykonywanie zabiegów zapobiegających szkodom (uwaga: od 14 maja 2019 r. przepis ten utracił moc w zakresie, w jakim przewiduje – jako skutek odmowy zgody na budowę urządzeń lub wykonywanie zabiegów zapobiegających szkodom – zwolnienie dzierżawcy lub zarządcy obwodu łowieckiego od odpowiedzialności za szkody łowieckie niepozostające w związku przyczynowym z taką odmową zgody, na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 maja 2019 r. sygn. akt K 45/16)
• za szkody nieprzekraczające wartości 100 kg żyta w przeliczeniu na 1 hektar uprawy
• za szkody powstałe w płodach złożonych w sterty, stogi i kopce, w bezpośrednim sąsiedztwie lasu
• za szkody w uprawach rolnych założonych z rażącym naruszeniem zasad agrotechnicznych
• za szkody w uprawach i płodach rolnych dokonane przez dziki, łosie, jelenie, daniele i sarny oraz przy wykonywaniu polowania - jeśli powstały na nieruchomościach, których właściciel albo użytkownik wieczysty złożył oświadczenie o zakazie wykonywania polowania

W tym miejscu warto wyjaśnić, że właściciel albo użytkownik wieczysty nieruchomości wchodzącej w skład obwodu łowieckiego może złożyć pisemne oświadczenie o zakazie wykonywania polowania na tej nieruchomości. Zakaz wykonywania polowania na danej nieruchomości jest prawem osobistym właściciela/użytkownika wieczystego.

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie, art. 46-50.