Dodatkowa przerwa od pracy oraz obniżony podatek i mniejsze składki do ZUS mają zachęcić osoby starsze do wydłużania aktywności zawodowej, a firmy – do ich zatrudniania.
W przypadku wydłużonej dniówki starszy pracownik miałby prawo do kolejnych 15-minutowych przerw od pracy. Stanowiska pracy takich zatrudnionych byłyby dostosowywane do ich potrzeb ze środków Funduszu Pracy (FP). Pracodawcy mogą zyskać finansową zachętę do zatrudnienia kobiet po 55. roku życia i mężczyzn po sześćdziesiątce (zwolnienie podatkowe lub obniżenie składek ZUS albo dofinansowanie tych kosztów z FP).
Takie rozwiązania zawiera projekt „Porozumienia strony pracowników i strony pracodawców Rady Dialogu Społecznego na rzecz aktywnego starzenia”. Związkowcy i organizacje pracodawców zajmą się nim na jutrzejszym posiedzeniu zespołu ds. prawa pracy Rady Dialogu Społecznego (RDS).
Przyjęcie takiego aktu byłoby dużym sukcesem rady, której rola w ostatnim czasie była raczej marginalizowana. A ma przecież istotne uprawnienia. Partnerzy społeczni mogą m.in. tworzyć projekty ustaw i przedstawiać je rządowi oraz wnioskować o zmianę przepisów do konkretnego ministra.
ZOBACZ TEŻ: Czas pracy 2020
– Omawiane propozycje są zrównoważone. Zawierają zarówno dodatkowe uprawnienia dla pracowników, jak i zachęty dla firm. Piątkowe rozmowy zapewne nie będą łatwe, ale przedstawione rozwiązania są kompromisowe – uważa Katarzyna Siemienkiewicz, ekspert Pracodawców RP, członkini zespołu ds. prawa pracy RDS.

Przerwa i ochrona

Proponowany akt ma wdrożyć „Autonomiczne porozumienie ramowe europejskich partnerów społecznych z 8 marca 2017 r. dotyczące aktywnego starzenia i podejścia międzypokoleniowego”. Projekt zakłada zmiany w prawie i finansowaniu zatrudnienia oraz przygotowanie dobrych praktyk.
Te pierwsze obejmują m.in. wprowadzenie dwóch dodatkowych 15-minutowych przerw od pracy (obecnie przysługuje jedna – dla każdego pracownika, którego dobowy wymiar czasu pracy wynosi co najmniej sześć godzin). Druga przysługiwałaby, jeśli dniówka wynosiłaby więcej niż dziewięć godzin, a trzecia – gdy czas pracy przekraczałby 16 godzin.
Partnerzy społeczni mają też rozpocząć dyskusję o ewentualnym przemodelowaniu ochrony przedemerytalnej. W tym zakresie punktem wyjścia byłaby propozycja zawarta w projekcie nowego kodeksu pracy (przedstawionego w zeszłym roku; decyzją rządu i partnerów społecznych nie będzie on uchwalony).
Zakłada ona m.in., że pracownikowi, który został zatrudniony krótko przed uzyskaniem czteroletniej ochrony przedemerytalnej, takie uprawnienie nie przysługuje przez pierwsze 360 dni czteroletniej ochrony (pracownik de facto jest chroniony przez trzy, a nie cztery lata). Zdaniem firm obecnie zbyt sztywne przepisy w tym zakresie utrudniają angaż starszych pracowników. W tej kwestii istotne będzie stanowisko związkowców.
– Nie chcieliśmy tej kwestii łączyć z porozumieniem w sprawie aktywnego starzenia. Ale obecna propozycja daje więcej pola do negocjacji. Cały projekt porozumienia traktujemy na razie raczej jako odpowiedź pracodawców na nasze postulaty i dobry materiał do dalszych dyskusji – podkreśla Sławomir Adamczyk, kierownik działu branżowo -konsultacyjnego NSZZ „Solidarność”, członek zespołu ds. prawa pracy RDS.

Nie wszystkie przywileje

W projekcie nie znalazły się wszystkie rozwiązania, które były postulowane w trakcie rozmów nad kształtem porozumienia. Centrale związkowe proponowały np. ograniczenie możliwości pracy osób starszych w godzinach nadliczbowych.
– To szerszy temat do dyskusji. Zawiera wiele wątków, w tym np. te dotyczące zasad oddawania czasu wolnego w zamian za ponadwymiarową pracę. Na pewno będziemy chcieli rozmawiać o tej kwestii, podobnie jak o ochronie przedemerytalnej – wskazuje Sławomir Adamczyk.
80 mln zł na domy i kluby „Senior+” w 2020 r.

Zobacz również
Wcześniejsze negocjacje dotyczyły też m.in. wydłużenia urlopu wypoczynkowego dla osób starszych lub wszystkich pracowników z obecnych 26 dni (maksymalnie) do 32 dni. Były to postulaty odpowiednio Forum Związków Zawodowych i OPZZ.
– Trzeba pamiętać, że wprowadzenie jednocześnie zbyt wielu nowych przywilejów mogłoby doprowadzić do skutku odwrotnego do celu porozumienia. Mogłyby one zniechęcić firmy do zatrudniania osób starszych – tłumaczy Katarzyna Siemienkiewicz.

Fundusz i pieniądze

Projekt przewiduje też wypracowanie nowych rozwiązań podatkowych (kwota wolna od podatku, zwolnienia podatkowe, zryczałtowana obniżona składka emerytalna i rentowa) lub wprowadzenie dopłat z Funduszu Pracy, które sprzyjałyby zatrudnieniu osób starszych (plus 55/60 lat). W tym zakresie decydujące znaczenie będą miały oczywiście dalsze ustalenia z rządem.
Ze środków funduszu miałoby być też finansowane świadczenie wynikające z tzw. umowy mentorskiej (na zasadach obecnej refundacji praktycznej nauki zawodu). Mentor (starszy pracownik) wdrażałby w obowiązki zawodowe osoby nowo przyjmowane do pracy lub dążące do przekwalifikowania.
– Chodzi o środki budżetowe, więc dyskusja na ten temat nie będzie łatwa, bo rząd raczej szuka dodatkowych wpływów, a nie sposobów na wydatkowanie pieniędzy – wyjaśnia Jakub Bińkowski, dyrektor departamentu prawa i legislacji Związku Przedsiębiorców i Pracodawców (ZPP), członek zespołu ds. prawa pracy RDS.
Jego zdaniem piątkowe rozmowy wyjaśnią wiele kwestii.
– Główną ich osią będzie na pewno to, czy proponujemy twarde zmiany w prawie, które wywołują więcej rozbieżności, niż bardziej miękkie rekomendacje – podsumowuje Jakub Bińkowski.