PIT. Kiedy pracownik ma przychód? Fiskus zaskoczył odpowiedzią

Nie wynika ono bowiem z obowiązujących przepisów.

Problem jest istotny, a w praktyce ma znaczenie na przełomie roku, gdy pracodawca zrobił zlecenie przelewu np. 31 grudnia 2024 r., ale pracownik widzi pieniądze na swoim koncie dopiero 2 stycznia 2025 r.

Nawet kilka dni od przelewu

Od tego, czy pracownik ma podatkowy dochód w grudniu, czy w styczniu, zależy nie tylko to, w której (za który rok) informacji PIT-11 płatnik (pracodawca) powinien go uwzględnić. Może to mieć również znaczenie dla zastosowania przez płatnika właściwej stawki podatku – czy ma to być 32 proc. (jeśli uznać, że pensja była w grudniu, a do tego czasu pracownik przekroczył już pierwszy próg skali podatkowej), czy 12 proc. (jeśli uznać, że pensja była jednak w styczniu).

Z tego względu wielu pracodawców stara się w grudniu wypłacać wynagrodzenia szybciej, czasem nawet przed świętami Bożego Narodzenia.

Problemu nie ma, gdy pieniądze pojawiają się na koncie pracownika tego samego dnia, w którym pracodawca robi przelew. Tak jest zazwyczaj, gdy oba rachunki (zatrudniającego i zatrudnionego) są w tym samym banku.

Kłopot pojawia się, gdy firma i zatrudniony korzystają z usług innych banków. Wówczas przelew może dotrzeć do pracownika tego samego dnia (np. gdy wyjdzie od pracodawcy z samego rana), ale równie dobrze może być on dopiero następnego dnia bądź nawet dopiero po kilku dniach (np. po weekendzie, po dniach świątecznych).

Oczywisty przepis…

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o PIT przychodem „są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń”.

– Wydawać by się mogło, że przepis ten nie powinien budzić wątpliwości, a odpowiedź na pytanie, kiedy powstaje przychód, jest prosta – gdy pieniądze pojawią się na koncie bankowym pracownika – mówi Małgorzata Samborska, doradca podatkowy i partner w Grant Thornton.

…nieoczywista wykładnia…

Mimo wszystko ekspertka postanowiła się upewnić co do tego i wystąpiła z pytaniem do Krajowej Informacji Skarbowej. Napisała e-maila, bo to jeden z kanałów komunikacji z KIS. W odpowiedzi otrzymała następujące wyjaśnienie: „W przypadku wypłaty wynagrodzenia przez płatnika za pośrednictwem rachunku bankowego momentem powstania przychodu pracownika jest dzień obciążenia rachunku bankowego płatnika”.

KIS wyjaśniła w związku z tym, że jeżeli rachunek płatnika został obciążony na skutek polecenia wypłaty środków ostatniego dnia grudnia 2024 r., to przychód dla pracownika należy wykazać w informacji PIT-11 za 2024 r. (cała odpowiedź KIS – patrz: ramka).

…nie do przyjęcia w obecnym stanie prawnym

Taka odpowiedź była zaskoczeniem dla ekspertki. Małgorzata Samborska wyjaśnia, że w przeszłości takie rozumienie przepisów urzędnicy wywodzili z kodeksu pracy, ale obecnie nie jest ono właściwe.

– W myśl art. 86 k.p. w nieobowiązującym już brzmieniu miejscem spełnienia świadczenia wypłaty wynagrodzenia za pracę co do zasady była siedziba pracodawcy – przypomina ekspertka.

Zwraca więc uwagę, że przepis ten ustanawiał – jako zasadę – wypłatę wynagrodzenia w gotówce. A przelew był alternatywną formą tylko wtedy, gdy spełniono dodatkowe warunki – jeżeli tak stanowił układ zbiorowy pracy lub pracownik uprzednio wyraził zgodę na piśmie.

Od 2019 r. – jak przypomina Małgorzata Samborska – przepisy się zmieniły. Zgodnie z obowiązującym od tej pory art. 86 par. 3 k.p. „wypłata wynagrodzenia jest dokonywana na wskazany przez pracownika rachunek płatniczy, chyba że pracownik złożył w postaci papierowej lub elektronicznej wniosek o wypłatę wynagrodzenia do rąk własnych”.

– Zasadą jest zatem obecnie wypłata na rachunek płatniczy. A skoro tak, to znaczy, że od 2019 r. zainicjowanie procesu wypłaty po stronie pracodawcy, w tym udostępnienie gotówki do odbioru w kasie, nie ma znaczenia, o ile pracownik nie złożył wniosku o wypłatę gotówkową – podkreśla ekspertka Grant Thornton.

Zatem – jak wyjaśnia – przy przelewie dniem postawienia środków do dyspozycji jest dzień, w którym środki wpłyną na rachunek pracownika.

– Tylko wtedy bowiem pracownik może nimi swobodnie dysponować, a więc np. wypłacić je, pokryć swoje zobowiązania. Samo obciążenie rachunku pracodawcy nie ma obecnie nic wspólnego z osiągnięciem korzyści przez pracownika w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o PIT. W tym momencie bowiem pracownik nie ma jeszcze dostępu do tych pieniędzy, nie może nimi dysponować – tłumaczy ekspertka.

Inne komplikacje związane z wykładnią KIS

Zwraca też uwagę na pracowników, którzy dostają wynagrodzenia od pracodawcy zagranicznego. Muszą oni samodzielnie obliczać i wpłacać w Polsce zaliczki na podatek od uzyskanego tu dochodu. Taki pracownik nie wie, kiedy przelew z zagranicy został zlecony. Wie tylko, kiedy sam dostał pieniądze na swój rachunek bankowy.

– Dlatego przyjmuje się, że pracownik otrzymuje przychód w momencie, gdy pieniądze wpłyną na jego rachunek – podkreśla Małgorzata Samborska. Wyjaśnia, że wykładni KIS nie można byłoby zastosować do rozliczeń takich osób, zwłaszcza gdy otrzymują pieniądze na rachunek w obcej walucie i przeliczają je na złote po właściwym kursie.

– A przecież nie można stosować różnego podejścia do takiego samego dochodu – podkreśla ekspertka.

Ułatwienie dla pracodawcy

Wykładnia fiskusa może być natomiast ułatwieniem dla pracodawcy. W praktyce bowiem jest on w stanie dokładnie ustalić tylko moment obciążenia swojego rachunku. Skąd miałby wiedzieć, kiedy wypłata trafiła na konto pracownika?

– W razie wątpliwości pracodawca musiałby od pracownika pozyskać informację o tej dacie – przyznaje Małgorzata Samborska. Podkreśla jednak, że przepis pozostaje przepisem, a podejście zaprezentowane przez KIS jest niezgodne z art. 11 ust. 1 ustawy o PIT.

– Jeśli ustawodawca przedkłada względy techniczno-praktyczne nad literalne brzmienie przepisu, to powinien zastanowić się nad zmianą przepisu – uważa ekspertka.

Problem przy wielu dochodach

Inni doradcy zwracają z kolei uwagę na to, że wykładnia KIS jest niekorzystna dla samego podatnika, gdy ten ma kilka źródeł dochodów i nie chce w danym roku przekroczyć progu 120 tys. zł, powyżej którego zaliczka na PIT wynosi już 32 proc.

– Takie osoby muszą samodzielnie pilnować momentu przekroczenia limitu 120 tys. zł – zwraca uwagę Marek Michalski, doradca podatkowy w SDZLEGAL Schindhelm.

Wyjaśnia, że tylko na podstawie danych z własnego konta bankowego podatnik może jednoznacznie ustalić, czy w danym roku przekroczył próg podatkowy. W przeciwnym razie dowie się o tym dopiero wtedy, gdy będzie składał zeznanie roczne (z reguły dopiero w marcu–kwietniu). Wtedy może się okazać, że musi dopłacić sporą kwotę podatku. ©℗